Ożarów

Wygląd przypnij ukryj Ożarów

Ożarów z lotu ptaka


Herb	Flaga

Data założenia

1569

Prawa miejskie

1569–1870, 1988

Burmistrz

Piotr Ślęzak

Powierzchnia

7,79 km²

Populacja (31.12.2017)
• liczba ludności
• gęstość

4594
589,7 os./km²

Strefa numeracyjna

+48 15

Kod pocztowy

27-530

Tablice rejestracyjne

TOP

Położenie na mapie gminy Ożarów

Ożarów

Położenie na mapie Polski

Ożarów

Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego

Ożarów

Położenie na mapie powiatu opatowskiego

Ożarów

50°53′27″N 21°40′04″E/50,890833 21,667778

TERC (TERYT)

2606054

SIMC

0980777

Urząd miejskiul. Stodolna 1
27-530 Ożarów

Strona internetowa

BIP

Ożarów – miasto w województwie świętokrzyskim, w powiecie opatowskim. Siedziba miejsko-wiejskiej gminy Ożarów. Prawa miejskie w latach 1569–1869 i ponownie od 1988. W latach 1975–1998 Ożarów administracyjnie należał do woj. tarnobrzeskiego.

Według danych z 1 stycznia 2018 Ożarów liczył 4594 mieszkańców. Herbem Ożarowa jest herb szlachecki Rawa, którym pieczętował się m.in. ród hrabiów Ożarowskich.

Główny zakład przemysłowy, Grupa Ożarów SA, zajmuje się produkcją cementu i masy bitumicznej.

Położenie

Miasto położone jest we wschodniej części województwa świętokrzyskiego, w powiecie opatowskim, około piętnastu kilometrów na zachód od Wisły.

W Ożarowie krzyżuje się droga krajowa 79 (Warszawa – Sandomierz – Bytom) z drogą wojewódzką 755 (Ostrowiec Świętokrzyski – Kosin).

Historia

Ożarów został założony w 1569 przez Józefa Ożarowskiego na terenach wsi Wyszmontów. Prawa miejskie zostały nadane miastu przez króla Zygmunta Augusta.

Dzięki korzystnemu położeniu na skrzyżowaniu dróg handlowych w Ożarowie rozwijały się handel i rzemiosło. W XVII i XVIII wieku miasto było ważnym ośrodkiem protestanckim. W 1628 roku w Ożarowie odbył się kalwiński synod prowincjonalny.

W roku 1628 wybuchł spór o kościół pomiędzy ożarowskimi katolikami i kalwinami. Pomimo poparcia, jakiego udzielili stronie kalwińskiej ówcześni właściciele miasta, rodzina Ożarowskich, spór zakończył się przejęciem świątyni przez katolików.

W 1767 roku wielki pożar zniszczył centrum miasta, które zostało później odbudowane w innym miejscu. Dawne śródmieście znajdowało się w okolicach obecnej ulicy Kolejowej.

W 1869 roku, podobnie jak wiele innych miast w zaborze rosyjskim, Ożarów utracił prawa miejskie.

W czasie rewolucji 1905 roku Ożarów znalazł się w granicach tzw. Republiki Ostrowieckiej. W grudniu 1907 roku w potyczce z rosyjskimi dragonami zginęło tutaj trzech bojowców PPS .

W 1915 w mieście przebywał Józef Piłsudski. 25 maja 1915 do miasta wkroczyła I Brygada Legionów Polskich. Pod Ożarowem doszło do potyczki z oddziałami rosyjskimi, które zostały zmuszone do opuszczenia miejscowości. Wycofujący się Rosjanie doszczętnie spalili Ożarów. Odbudowa trwała w latach 1916–1920.

Część cmentarza żydowskiego w Ożarowie

Od stycznia do października 1942 roku istniało w Ożarowie getto, w którym przebywali Żydzi z Ożarowa, Radomia, Włocławka, a także grupa Żydów z Wiednia. Liczyło ono przeciętnie 4,5 tys. mieszkańców. Jesienią 1942 roku Żydzi wywiezieni zostali do obozu zagłady w Treblince, gdzie najprawdopodobniej wszyscy zostali zamordowani . Ożarów stracił blisko 70% swoich mieszkańców.

W 1972 rozpoczęła się w Ożarowie budowa cementowni. Powstanie dużego zakładu przemysłowego dało miasteczku impuls do szybkiego rozwoju. Pozwoliło to odzyskać prawa miejskie w 1988. Ożarów stał się na powrót miastem, na podstawie uchwały Rady Państwa z 18 grudnia 1987. W latach dziewięćdziesiątych XX wieku ożarowska cementownia została kupiona przez irlandzki koncern CRH.

Demografia

Według danych GUS z 1 stycznia 2013 r., Ożarów miał 4760 mieszkańców, co przy powierzchni 779 hektarów dawało gęstość zaludnienia 611 osób na kilometr kwadratowy.

Piramida wieku mieszkańców Ożarowa w 2014 roku.

Zabytki

Kościół św. Stanisława

Wnętrze zabytkowej kapliczki przy ul. Mickiewicza

Kościół parafialny pod wezwaniem Świętego Stanisława Biskupa z przełomu XIX i XX wieku. Zbudowany na miejscu wcześniejszego drewnianego kościoła. Obok drewniana dzwonnica z XVIII wieku.

Do rejestru zabytków nieruchomych wpisany został przykościelny cmentarz z kaplicą grobową Karskich z I połowy XIX w. oraz drewniana dzwonnica (nr rej.: A.550/1-3 z 30.05.1972, z 16.06.1977 i z 13.06.1988).

Kaplica z początku XIX wieku, znajdująca się przy ulicy Mickiewicza, postawiona w akcie dziękczynienia za ocalenie miasta od zarazy.
Cmentarz żydowski z XVII wieku – zachowało się w nim w całości okołu stu macew, z XIX i początku XX wieku, oraz około dwustu kolejnych uszkodzonych lub szczątkowych; (nr rej.: A.552 z 23.07.1982).
Cmentarz parafialny (nr rej.: A.551 z 13.06.1988).

Sport

Alit Ożarów – klub piłkarski

Wspólnoty wyznaniowe

Zobacz też

Synagoga w Ożarowie

Przypisy

↑ a b c Ożarów w liczbach , Polska w liczbach , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018r.
↑ http://www.ozarow.pl/index.php?id=11 Strona internetowa Gminy Ożarów. Historia Miasta Ożarów.
↑ Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich, 1939–1945 : informator encyklopedyczny, red. Czesław Pilichowski.
↑ http://www.kirkuty.xip.pl/ozarow.htm Strona poświęcona cmentarzom żydowskim.
↑ Uchwała Rady Państwa z dnia 18 grudnia 1987 r. w sprawie utworzenia miasta Ożarów w województwie tarnobrzeskim. (M.P. z 1987 r. nr 38, poz. 329).
↑ l, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r. .
↑ a b c Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie , Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 39 .
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org .

Linki zewnętrzne

Strona miasta i gminy Ożarów
Informator Ożarowski
Ożarów (3), Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 793 .

Miasta województwa świętokrzyskiego

Miasta

na prawach powiatu	Kielce - stolica województwa
stanowiące gminy miejskie	Ostrowiec Świętokrzyski Skarżysko-Kamienna Sandomierz Starachowice
stanowiące gminy miejsko-wiejskie	Bodzentyn Bogoria Busko-Zdrój Chmielnik Chęciny Ćmielów Daleszyce Działoszyce Gowarczów Iwaniska Jędrzejów Kazimierza Wielka Klimontów Koprzywnica Końskie Kunów Łagów Łopuszno Małogoszcz Morawica Nowa Słupia Nowy Korczyn Oleśnica Opatowiec Opatów Osiek Ożarów Pacanów Piekoszów Pierzchnica Pińczów Połaniec Radoszyce Sędziszów Skalbmierz Staszów Stąporków Stopnica Suchedniów Szydłów Wąchock Wiślica Włoszczowa Wodzisław Zawichost

Gmina Ożarów

Siedziba gminy: Ożarów

Miasto	Ożarów
Wsie	Biedrzychów Binkowice Czachów Dębno Grochocice Jakubowice Janików Jankowice Janopol Janowice Janów Julianów Karsy Lasocin Maruszów Nowe Pisary Polesie Mikułowskie Potok Potok-Kolonia Prusy Przybysławice Sobótka Sobów Stróża Suchodółka Szymanówka Śródborze Tominy Wlonice Wojciechówka Wólka Chrapanowska Wyszmontów Zawada
Kolonie	Maruszów-Kolonia Pod Dąbrówką Zielonka Jasicka
Osady	Gliniany Kazub Ogrody Podgaje
Osady leśne	Dąbrówka Skałecznica Stróża
Części wsi	Błonie Bolesławów Dębno-Kolonia Gorzelnia Jakubowice-Kolonia Jankowice-Kolonie Klin Mierzanowski Koło Szosy Na Folwarku Na Krzu Nowy Janopol Pod Bidzianami Podjanowie Poręba Wojciechowska Sachalin Sobów-Folwark Stanisławów Śmiłów Śródborze Miłkowskie Tominy-Kolonie Za Górą Za Torem
Kolonie wsi	Prusy-Kolonie Sobów-Kolonia
Przysiółki wsi	Bałtówka Folwarczysko Grochocice-Kolonia Korycizna Kruków Łęg Rachowski Niemcówka Piotrów Podlesie Szczury Turzników Zawada-Kolonia

Powiat opatowski

Miasta	Iwaniska Opatów Ożarów
Gminy miejsko-wiejskie	Iwaniska Opatów Ożarów
Gminy wiejskie	Baćkowice Lipnik Sadowie Tarłów Wojciechowice

Powiat opatowski (1867–1975)

Siedziba powiatu – Opatów

Przynależność wojewódzka	gubernia radomska (1867–1915) woj. kieleckie (II RP) (1919–39) woj. kieleckie (1945–75)
Miasta	Ćmielów (do 1870 i od 1962) Denków (do 1870) Gliniany (do 1870) Iwaniska (do 1870) Kunów (do 1870) Lasocin (do 1870) Łagów (do 1870) Opatów Ostrowiec (Świętokrzyski) (do 1951 →) Ożarów (do 1870) Raków (do 1870) Słupia Nowa (do 1870) Waśniów (do 1870)
Osiedla (1954–72)	Ćmielów (do 1962)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Baćkowice Baszowice (do 1870) Bodzechów Boksyce (do 1954) Częstocice (do 1954) Czyżów (Szlachecki) (do 1954) Ćmielów (od 1870) Dębno (do 1870) Gęsice (do 1954) Grzegorzowice (do 1954) Iwaniska Jakubowice (do 1870) Julianów (do 1954) Krzczonowice (do 1870) Kunów (od 1870) Lasocin (1870–1954) Łagów Malkowice (do 1954) Modliborzyce (do 1954) Nietulisko (do 1870) Nos(k)ów (do 1870) Opatów Ożarów (od 1870) Piórków (do 1954) Rembów (do 1954) Ruda Kościelna (do 1954) Sadowie Słupia Nowa (1870–87 →) Szewna (od 1973) Waśniów (od 1870) Wojciechowice
Gromady (1954–72)	Baćkowice (1954–72) Bardo (1954–68) Bidziny (1954–72) Biskupice (1954–72) Bodzechów (1954–72) Bogusławice (1961–72) Boleszyn (1954–61) Boria (1954–72) Brzezie (1954–58) Brzozowa (1954–59) Brzóstowa (1954–61) Bukowie (1954–61) Chmielów (1954–72) Chocimów (1961–68) Cząstków (1954–61 (→)) Czyżów Szlachecki (1954–61 →) Ćmielów (1954) Ćmielów (1961–72) Dębno (1954–59) Dębowa Wola (1961–72) Garbowiec (1954–61) Gęsice (1954–59) Gierczyce (1954–72) Gliniany (1954–61) Grocholice (1954–61) Iwaniska (1954–72) Jakubowice (1954–61 →) Janik (1954–58) Janików (1954–72) Janowice (1954–61) Jędrzejowice (1954–72) Julianów (1954–59) Jurkowice (1954–68) Karwów (1954–56) Kobylany (1954–72) Kornacice (1954–61) Kunów (1954–72) Lasocin (1954–72) Linów (1954–61 →) Łagów (1954–72) Marianów (1954–68) Miłkowska Karczma (1954–61) Miłków (1954–59) Miłoszowice (1954 →) Modliborzyce (1954–72) Momina (1954–72) Niedźwiedź (1954–55 →) Nieskurzów (1954–58) Nietulisko (1954–68) Oficjałów (1956–61) Opatów (1961–72) Ożarów (1954–72) Piórków (1954–72) Płucki (1954–58) Podszkodzie (1954–59) Przepaść (1954–59) Przepiórów (1961–72) Przeuszyn (1954–72) Raków (1954–72 (→)) Rembów (1954–59) Ruda Kościelna (1954–61) Sadowie (1954–72) Sarnia Zwola (1954–72) Sarnówek (1954–61) Słupia Nadbrzeżna (1954–72) Słupia Stara (1954–68) Sobótka (1954–61 (→)) Staw Kunowski (1954–59 (→)) Stobiec (1954–59) Stodoły (1954–59) Sudół (1954–59) Szewna (1954–72) Szumsko (1954–72) Ujazd (1954–59) Waśniów (1954–72) Wojciechowice (1954–72) Wola Malkowska (1954 →) Wólka Lipowa (1954–72) Wszachów (1954–58) Zbelutka / Nowa Zbelutka (1954–72) Złota Woda (1954–59) Zwola (1954–58)

Miasta zdegradowane reformą carską z 1869–1870

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Adamów (1539–1870)
Aleksandrów Łódzki (1822–1870, od 1924)
Andrzejewo (1528–1870)
Annopol (1761–1870, od 1996)
Babiak (1815–1870)
Bakałarzewo (1570–1870)
Balwierzyszki (1520–1870)
Baranów (1544–1870)
Bełchatów (1737–1870, od 1925)
Bełżyce (1417–1870, od 1958)
Będków (1453–1870)
Biała Rawska (1498–1510, 1521–1870, od 1925)
Białaczów (1456–1674, 1787–1870, od 2024)
Białobrzegi (1540–1870, od 1958)
Bielawy (1403–1870)
Bielsk (1373–1870)
Bieżuń (1406–1674, 1767–1870, od 1994)
Biskupice (1450–1870)
Bobrowniki (1403–1870, od 2024)
Bobrowniki (1485–1870)
Bodzanów (1351–1870, od 2023)
Bodzentyn (1355–1870, od 1994)
Bogoria (1616–1870, od 2024)
Bolesławiec (1266–1870, od 2024)
Bolimów (1370–1870, od 2022)
Brdów (1436–1870)
Brok (1501–1870, od 1922)
Brudzew (1458–1870)
Burzenin (1378–1870)
Busko-Zdrój (1287–1870, od 1916)
Bychawa (1537–1870, od 1958)
Cegłów (1621–1870, od 2022)
Chocz (1382–1870, od 2015)
Chodecz (1442–1812, 1822–1870, od 1921)
Chodel (1517–1824, 1838–1870)
Chorzele (1542–1870, od 1919)
Ciechanowiec Nowe Miasto (1580–1795, 1807–1870, 1938→***)
Ciepielów (1548–1870, od 2024)
Czeladź (1242–1870, od 1915)
Czemierniki (1509–1870, od 2024)
Czersk (1350–1870)
Czerwińsk nad Wisłą (1373–1870, od 2020)
Czyżew (1738–1870, od 2011)
Ćmielów (1505–1870, od 1962)
Daleszyce (1569–1870, od 2007)
Dąbrowice (1455–1870, od 2023)
Denków (1564–1870, 1954→***)
Dobra (1392–1870, od 1919)
Dobrzyń nad Drwęcą (1789–1870, 1919–1950→*)
Drobin (1511–1870, od 1994)
Drzewica (1429–1870, od 1987)
Działoszyn (1412–1870, od 1994)
Filipów (1570–1870)
Firlej (1557–1870)
Frampol (1738–1870, od 1993)
Gielniów (1455–1870, od 2024)
Gliniany (1595–1870)
Głowaczów (1445–1870, od 2024)
Głowno (1427–1870, od 1925)
Głusk (1688–1870, 1989→***)
Gniewoszów (1693–1870)
Golina (1330–1870, od 1921)
Goraj (1405–1870, od 2021)
Gorzków-Osada (1689–1870)
Goszczyn (1386–1870)
Gowarczów (1430–1870, od 2024)
Góra Kalwaria # (1670–1883, od 1916)
Grabowiec (1601–1870)
Grabowiec (1418–1870)
Grabów (1372–1690, 1800–1870, od 2024)
Grajewo (1540–1870, od 1919)
Granica (1735–1870, 1965→****)
Grocholice (1485–1870, 1977→***)
Grodzisk Mazowiecki (1522–1870, od 1916)
Grzegorzew (1435–1870)
Horodło (1432–1870)
Horodyszcze (1558–1870)
Iłów (1506–1870)
Iłża (1239–1870, 1916–1919, od 1925)
Inowłódz (1350–1870, od 2024)
Iwaniska (1403–1870, od 2022)
Iwanowice (1460–1870)
Izbica (1750–1870, od 2022)
Izbica Kujawska (1394–1870, od 1973)
Jadów (1823–1870, od 2023)
Janowiec (1537–1870)
Janowo (1421–1870)
Janów (1696–1870)
Janów Podlaski (1465–1870, 1919–1940, 1944–1946)
Jarczów (1775–1870)
Jastrząb (1422–1870, od 2023)
Jedlińsk (1530–1870)
Jeziorzany (Łysobyki) (1498–1870)
Jeżów (1334–1870, od 2023)
Jędrzejów (1271–1870, od 1916)
Józefów (1725–1870, od 1988)
Józefów nad Wisłą (1687–1870, od 2018)
Kamieńczyk (1428–1870)
Kamieńsk (1374–1870, od 1994)
Kamionka (1469–1870, od 2021)
Karczew (1548–1870, od 1959)
Kazanów (1566–1870)
Kazimierz (1288–1870)
Kazimierz Biskupi (1287–1870)
Kazimierz Dolny (1348–1870, od 1927)
Kiernozia (1523–1579, 1784–1870, od 2024)
Kikół (1791–1870, od 2024)
Kleczew (1366–1870, od 1919)
Klimontów (1604–1870, od 2020)
Klwów (1413–1870)
Kłobuck (1339–1870, od 1919)
Kłodawa (1383–1870, od 1925)
Kock (1417–1870, od 1919)
Kodeń (1511–1870)
Kołbiel (1532–1870)
Komarów-Osada (1748–1870)
Koniecpol (1403–1870, od 1927)
Konstantynów (1729–1870)
Konstantynów Łódzki (1830–1870, od 1924)
Końskowola (1532–1870)
Koprzywnica (1262–1870, od 2001)
Kosów Lacki (1723–1870, od 2000)
Koszyce (1374–1870, od 2019)
Kowal (1339–1870, od 1919)
Koziegłowy (1472–1870, od 1950)
Koźminek (1369–1870, od 2021)
Krasnobród (1576–1870, od 1994)
Krasnosielc (1824–1870)
Kromołów (1388–1870, 1977→***)
Krośniewice (1452–1870, od 1926)
Kryłów (1523–1870)
Krzepice (1357–1870, od 1915)
Krzeszów (1641–1870)
Książ Wielki (1372–1870, od 2023)
Kuczbork-Osada (1384–1870)
Kunów (1467–1870, od 1990)
Kurów (1442–1870)
Kurozwęki (1347–1870)
Kurzelów (1285–1870)
Lasocin (1547–1870)
Latowicz (1423–1870, od 2023)
Lądek (1269–1870)
Lelów (1314–1870)
Lipsk (1580–1870, od 1983)
Lipsko (1613–1870, od 1958)
Liw (1421–1870)
Lubień Kujawski (1489–1870, od 1919)
Lubraniec (1509–1870, od 1919)
Ludwinów (1719–1870)
Lutomiersk (1274–1870, od 2022)
Lututów (1406–1720, 1843–1870, od 2020)
Łagów (1375–1870, od 2018)
Łaskarzew (1418–1870, od 1969)
Łaszczów (1549–1870, od 2010)
Łomazy (1566–1870)
Łosice (1505–1870, od 1919)
Łoździeje (1597–1870, od 1946)
Maciejowice (1507–1870, od 2024)
Magnuszew (1377–1576, 1776–1870, od 2024)
Małogoszcz (1408–1870, od 1996)
Markuszów (1330–1870)
Michów (1531–1870)
Miedzna (1470–1870)
Modliborzyce (1642–1870, od 2014)
Modrzejów (1706–1870, 1915→***)
Mogielnica (1317–1870, od 1916)
Mokobody (1496–1870)
Mordy (1488–1870, od 1919)
Mrzygłód (1412–1870, 1915–1919; 1983→***)
Mstów (1278–1870)
Myszyniec (1791–1870, od 1993)
Nadarzyn (1453–1870)
Nowa Brzeźnica (1287–1870)
Nowa Słupia (1351–1870, od 2019)
Nowe Brzesko (1279–1870, od 2011)
Nowe Miasto (1420–1870, od 2022)
Nowe Miasto nad Pilicą (1400–1870, od 1916)
Nowogród (1427–1870, od 1927)
Nowy Korczyn (1258–1870, 1916–1919, od 2019)
Nur (1416–1870)
Odrzywół (1418–1870, od 2024)
Ogrodzieniec (1386–1870, od 1973)
Okuniew (1538–1870)
Oleśnica (1470–1870, od 2019)
Olita (1581–1870, od 1977)
Olsztyn (1488–1870, od 2022)
Opatowiec (1271–1870, od 2019)
Opatówek (1338–1870, od 2017)
Opole Lubelskie (1418–1870, od 1957)
Orchówek (1506-XVIII, 1775–1870)
Osieck (1558–1870, od 2024)
Osiek (1430–1870, od 1994)
Osięciny (1824–1870)
Osmolin (1462–1870)
Ostrów Lubelski (1548–1870, od 1919)
Ożarów (1569–1870, od 1988)
Pacanów (1265–1870, od 2019)
Pajęczno (1276–1870, od 1958)
Parysów (1538–1870)
Parzęczew (1421–1870, od 2024)
Pawłów (1470–1870)
Piaseczno (1429–1870, od 1916)
Piaski (1456–1870, od 1993)
Piątek (1339–1870, od 2020)
Pierzchnica (1370–1870, od 2019)
Pilica (1394–1870, od 1994)
Pilwiszki (1536–1870)
Piotrków Kujawski (1738–1870, od 1998)
Piszczac (1530–1870, od 2024)
Pławno (1544–1870)
Poddębice (1400–1673, 1822–1870, od 1934)
Połaniec (1264–1870, od 1980)
Poniemuń (1763–1825, 1836–1870, 1931→***)
Praszka (1392–1870, od 1919)
Proszowice (1358–1870, od 1923)
Przedecz (1363–1870, od 1919)
Przerośl (1576–1870)
Przybyszew (1396–1870)
Przyrów (1369–1870, od 2024)
Przysucha (1710–1870, od 1958)
Przytyk (1333–1870, od 2024)
Puchaczów (1527–1870)
Pyzdry (1257–1870, od 1919)
Raciąż (1425–1870, od 1922)
Raciążek (1317–1870)
Raczki (1703–1870)
Radoszyce (1370–1870, 1915–1919, od 2018)
Radzanów (1400–1870)
Radziejów (1252–1870, od 1919)
Radziłów (1466–1870)
Rajgród (1566–1870, od 1924)
Raków (1569–1870)
Rejowiec (1547–1870, od 2017)
Rossosz (1584–1870)
Rozprza (1272–1870, od 2023)
Różan (1378–1870, od 1919)
Rychwał (1458–1870, od 1921)
Ryczywół (1369–1870)
Rzgów (1502–1870, 1915–1919, od 2006)
Sapieżyszki (1825–1870)
Sarnaki (1754–1870)
Sawin (1492–1870)
Secemin (1395–1870)
Sereje (1511–1870)
Serock (1417–1870, od 1923)
Serokomla (1537–1870)
Sieciechów (1370–1870)
Siennica (1526–1870, od 2024)
Sienno (1421–1870, od 2024)
Siewierz (1304–1870, od 1962)
Simno (1626–1870, od 1956)
Skalbmierz (1342–1870, od 1927)
Skała (1262–1870, od 1987)
Skaryszew (1264–1870, od 1922)
Skępe (1445–1870, od 1997)
Skrzynno (1308–1870)
Skulsk (1384–1504, 1566–1662, 1793–1870)
Sławatycze (1577–1870)
Sławków (1286–1870, 1958–1977→**, od 1984)
Słomniki (1358–1870, od 1917)
Służewo (1339–1870)
Sobków (1563–1870)
Sobota (1393–1870)
Sochocin (1385–1870, od 2021)
Sokoły (1827–1870, 1919–1950)
Solec nad Wisłą (1370–1870, 1916–1919, od 2021)
Sompolno (1477–1870, od 1973)
Sopoćkinie (1560–1870)
Stanisławów (1523–1870)
Staw (1405–1870)
Stawiski (1702–1871, od 1915)
Stawiszyn (1291–1870, od 1915)
Sterdyń (1737–1870)
Stężyca (1330–1870)
Stoczek Łukowski (1540–1870, od 1919)
Stopnica (1362–1870, 1916–1919, od 2015)
Stryków (1394–1870, od 1923)
Sudargi (1724–1870)
Sulejów (1296–1870, od 1927)
Szadek (1295–1870, od 1919)
Szczekociny (1470–1870, od 1923)
Szczerców (1364–1870)
Szreńsk (1383–1870)
Szydłów (1329–1870, od 2019)
Ślesin (1358–1579, 1618–1870, od 1921)
Śniadowo (1775–1870)
Tarczyn (1353–1870, od 2003)
Tarłów (1550–1870)
Tarnogóra (1548–1870)
Tarnogród (1567–1870, 1915–1919, od 1987)
Tuliszków (1458–1870, od 1919)
Turobin (1420–1870, od 2024)
Tuszyn (1416–1870, od 1924)
Tyszowce (1419–1870, od 2000)
Uchanie (1484–1870)
Ujazd (1428–1870, od 2023)
Uniejów (1331–1870, od 1919)
Urzędów (1405–1870, od 2016)
Waśniów (1351–1870)
Wąchock (1454–1870, od 1994)
Wąsosz (1436–1870)
Wąwolnica (1346–1870)
Widawa (1388–1870)
Wieniawa (1768–1870, 1916→***)
Wieruszów (1368–1870, od 1919)
Wierzbica (1469–1870)
Wierzbnik (1624–1870, 1916–1939→*)
Wilczyn (1458–1478, 1485–1870)
Wiskitki (1595–1870, 1916–1919, od 2021)
Wisznice (1579–1870)
Wisztyniec (1570–1870)
Wiślica (1345–1870, od 2018)
Wizna (1435–1870)
Wiżajny (1620–1870)
Władysławów (1727–1870, 1919–1934)
Włodowice (1386–1870, od 2023)
Włoszczowa (1539–1870, od 1916)
Wodzisław (1366–1870, od 2021)
Wohyń (1519–1870)
Wojsławice (1445–1870)
Wolanów (1773–1870)
Wolbórz (1273–1870, od 2011)
Wolbrom (1321–1870, od 1930)
Wysokie Mazowieckie (1503–1870, od 1919)
Wyszków (1502–1870, od 1919)
Wyśmierzyce (1338–1870, od 1922)
Zagórów (1407–1870, od 1919)
Zaklików (1565–1870, od 2014)
Zambrów (1430–1870, od 1919)
Zawichost # (1255–1888, od 1926)
Złoczew (1605–1870, od 1919)
Zwoleń (1425–1870, 1915–1919, od 1925)
Żarki (1382–1870, od 1949)
Żarnowiec (1340–1870)
Żarnów (1360–1577, 1655–1662, 1786–1870, od 2024)
Żółkiewka (1702–1870)
Żuromin (1767–1870, od 1925)
Żychlin (1397–1870, od 1924)

Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).

Kontrola autorytatywna (miasto):