W dzisiejszym świecie Podział administracyjny Polski staje się coraz ważniejszy w różnych aspektach życia codziennego. Niezależnie od tego, czy na poziomie osobistym, zawodowym czy społecznym, Podział administracyjny Polski stał się podstawowym elementem wpływającym na nasze decyzje, opinie i działania. Z biegiem czasu Podział administracyjny Polski ewoluował i nabrał nowych wymiarów, skłaniając nas do refleksji nad jego wpływem na społeczeństwo i rozwój ludzkości. W tym artykule zbadamy różne aspekty Podział administracyjny Polski i przeanalizujemy jego znaczenie w różnych kontekstach, a także jego rolę w kształtowaniu naszego dzisiejszego świata.
Podział terytorialny Polski – zmieniał się wielokrotnie. Od II wojny światowej reformy miały miejsce w latach 1946, 1950, 1957 i 1975. Obecny trójstopniowy podział administracyjny obowiązuje od ostatniej zmiany, wprowadzonej 1 stycznia 1999 r.
Herb | Flaga | Województwo | Siedziba władz | Powierz chnia w km² |
Ludność (30 czerwca 2024) |
Gęstość zaludn. na km² |
Miasta | II stopień adm. | Gminy | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
powiaty | m. na prawach powiatu | ogółem | miejskie | miejsko-wiejskie | wiejskie | ||||||||
dolnośląskie | Wrocław | 19 946,70 | 2 874 496 | 144 | 93 | 26 | 4 | 169 | 35 | 58 | 76 | ||
kujawsko-pomorskie | Bydgoszcz i Toruń | 17 971,34 | 1 990 323 | 111 | 56 | 19 | 4 | 144 | 17 | 39 | 88 | ||
lubelskie | Lublin | 25 122,46 | 2 003 475 | 80 | 54 | 20 | 4 | 213 | 20 | 34 | 159 | ||
lubuskie | Gorzów Wielkopolski i Zielona Góra | 13 987,93 | 972 140 | 69 | 44 | 12 | 2 | 82 | 9 | 35 | 38 | ||
łódzkie | Łódź | 18 218,95 | 2 354 135 | 129 | 60 | 21 | 3 | 177 | 18 | 42 | 117 | ||
małopolskie | Kraków | 15 182,79 | 3 429 685 | 226 | 64 | 19 | 3 | 182 | 14 | 50 | 118 | ||
mazowieckie | Warszawa | 35 558,47 | 5 510 618 | 155 | 110 | 37 | 5 | 314 | 35 | 75 | 204 | ||
opolskie | Opole | 9 411,87 | 933 349 | 99 | 37 | 11 | 1 | 71 | 3 | 34 | 34 | ||
podkarpackie | Rzeszów | 17 845,76 | 2 067 139 | 116 | 54 | 21 | 4 | 160 | 16 | 38 | 106 | ||
podlaskie | Białystok | 20 187,02 | 1 135 201 | 55 | 40 | 14 | 3 | 118 | 13 | 27 | 78 | ||
pomorskie | Gdańsk | 18 323,68 | 2 359 956 | 129 | 42 | 16 | 4 | 123 | 22 | 20 | 81 | ||
śląskie | Katowice | 12 333,09 | 4 305 126 | 350 | 74 | 17 | 19 | 167 | 49 | 25 | 93 | ||
świętokrzyskie | Kielce | 11 710,50 | 1 163 001 | 99 | 50 | 13 | 1 | 102 | 5 | 45 | 52 | ||
warmińsko-mazurskie | Olsztyn | 24 173,47 | 1 353 374 | 56 | 50 | 19 | 2 | 116 | 16 | 34 | 66 | ||
wielkopolskie | Poznań | 29 826,50 | 3 484 177 | 117 | 119 | 31 | 4 | 226 | 19 | 100 | 107 | ||
zachodniopomorskie | Szczecin | 22 904,72 | 1 626 876 | 71 | 66 | 18 | 3 | 113 | 11 | 55 | 47 | ||
Polska | Warszawa | 312705,25 | 37 563 071 | 120 | 1013 | 314 | 66 | 2477 | 302 | 711 | 1464 |
Bohdan Wyżnikiewicz (Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową) wskazuje, że różnice w wielkości i potencjale województw są znaczne i że wynika to z faktu, że tworzeniu nowych województw towarzyszyły przetargi polityczne w sprawie ich liczby. Przedstawia ponadto, że mniejsze i słabsze ekonomicznie województwa rozwijają się wolniej niż duże i silne ekonomicznie regiony.
W 2000 rząd Jerzego Buzka uznał potrzebę rozpoczęcia pilnych działań prowadzących do łączenia się miast na prawach powiatu i powiatów mających siedzibę swych władz w tych miastach, z uwagi na znaczące dysproporcje występujące w zakresie potencjału instytucjonalnego jednostek powiatowych. Analizy rządowe wskazywały na znacząco wyższy potencjał miast na prawach powiatu i szczególnie niski potencjał powiatów pozbawionych większych ośrodków miejskich. Dane wskazują, że powiaty pozbawione dużych miast mają znacząco mniejsze zasoby służące do wypełniania powiatowych zadań publicznych.
W 2001 Sejm i Senat zgodnie uznały nowy zasadniczy podział terytorialny państwa za poprawny i spełniający założenia reformy administracji publicznej. Senat wskazał na konieczność wspierania inicjatyw zmierzających do racjonalizacji podziału terytorialnego kraju na powiaty. Sejm stwierdził, że część powiatów jest zbyt słaba ekonomicznie, a przez to mało sprawna i mało efektywna. Analiza potencjału rozwojowego jednostek powiatowych wskazuje na duże zróżnicowanie między miastami na prawach powiatu a powiatami pozbawionymi ośrodków miejskich. Za korzystne dla wykonywania funkcji publicznych Sejm uznał łączenie się miast na prawach powiatu i otaczających je powiatów mających siedziby w tych miastach.
Poniższa lista przedstawia podział administracyjny Polski na województwa. Najpierw wymienione jest miasto (lub miasta) wojewódzkie (wytłuszczoną czcionką) oraz pozostałe miasta na prawach powiatu. Dalej wszystkie powiaty wraz z miastami będącymi siedzibą władz powiatu. Podział powiatów na gminy przedstawiono na stronach „Dokładniejsze informacje”.