Podział administracyjny Polski

W dzisiejszym świecie Podział administracyjny Polski staje się coraz ważniejszy w różnych aspektach życia codziennego. Niezależnie od tego, czy na poziomie osobistym, zawodowym czy społecznym, Podział administracyjny Polski stał się podstawowym elementem wpływającym na nasze decyzje, opinie i działania. Z biegiem czasu Podział administracyjny Polski ewoluował i nabrał nowych wymiarów, skłaniając nas do refleksji nad jego wpływem na społeczeństwo i rozwój ludzkości. W tym artykule zbadamy różne aspekty Podział administracyjny Polski i przeanalizujemy jego znaczenie w różnych kontekstach, a także jego rolę w kształtowaniu naszego dzisiejszego świata.

Podział administracyjny Polski
Województwa
Mapa administracyjna Polski (stan na 1 stycznia 2020 r.) z zaznaczonymi województwami, powiatami, gminami i miastami w gminach miejsko-wiejskich.
LEGENDA:
czarne linie – granice województw
czerwone linie – granice powiatów
zielone linie – granice gmin
szare linie – granice miast w gminach miejsko-wiejskich
Powiaty, stan na 1 stycznia 2020 r.
Gminy
Porównanie podziałów administracyjnych sprzed i po reformie z 1999 r.
Siedziby władz wojewódzkich (od 1999 roku):
– Siedziby wojewodów i sejmików wojewódzkich
– Siedziby wojewodów
– Siedziby sejmików wojewódzkich

Podział terytorialny Polski – zmieniał się wielokrotnie. Od II wojny światowej reformy miały miejsce w latach 1946, 1950, 1957 i 1975. Obecny trójstopniowy podział administracyjny obowiązuje od ostatniej zmiany, wprowadzonej 1 stycznia 1999 r.

Stan na 1 stycznia 2024:

  • jednostki I stopnia – 16 województw
  • jednostki II stopnia – 380 powiatów, w tym:
    • 66 miast na prawach powiatu – gminy o statusie miasta, wykonujące zadania powiatu, potocznie zwane „powiatami grodzkimi”,
    • 314 powiatów – skupiają od kilku do kilkunastu sąsiadujących ze sobą gmin, potocznie zwane „powiatami ziemskimi”; mogą mieć siedzibę w mieście na prawach powiatu, które nie leży na ich obszarze
  • jednostki III stopnia – 2477 gmin, w tym:

Dane statystyczne

Stan na 30 czerwca 2024 r.

Herb Flaga Województwo Siedziba władz Powierz
chnia
w km²
Ludność
(30 czerwca 2024)
Gęstość
zaludn.
na km²
Miasta II stopień adm. Gminy
powiaty m. na prawach powiatu ogółem miejskie miejsko-wiejskie wiejskie
dolnośląskie Wrocław 19 946,70 2 874 496 144 93 26 4 169 35 58 76
kujawsko-pomorskie BydgoszczToruń 17 971,34 1 990 323 111 56 19 4 144 17 39 88
lubelskie Lublin 25 122,46 2 003 475 80 54 20 4 213 20 34 159
lubuskie Gorzów WielkopolskiZielona Góra 13 987,93 972 140 69 44 12 2 82 9 35 38
łódzkie Łódź 18 218,95 2 354 135 129 60 21 3 177 18 42 117
małopolskie Kraków 15 182,79 3 429 685 226 64 19 3 182 14 50 118
mazowieckie Warszawa 35 558,47 5 510 618 155 110 37 5 314 35 75 204
opolskie Opole 9 411,87 933 349 99 37 11 1 71 3 34 34
podkarpackie Rzeszów 17 845,76 2 067 139 116 54 21 4 160 16 38 106
podlaskie Białystok 20 187,02 1 135 201 55 40 14 3 118 13 27 78
pomorskie Gdańsk 18 323,68 2 359 956 129 42 16 4 123 22 20 81
śląskie Katowice 12 333,09 4 305 126 350 74 17 19 167 49 25 93
świętokrzyskie Kielce 11 710,50 1 163 001 99 50 13 1 102 5 45 52
warmińsko-mazurskie Olsztyn 24 173,47 1 353 374 56 50 19 2 116 16 34 66
wielkopolskie Poznań 29 826,50 3 484 177 117 119 31 4 226 19 100 107
zachodniopomorskie Szczecin 22 904,72 1 626 876 71 66 18 3 113 11 55 47
Polska Warszawa 312705,25 37 563 071 120 1013 314 66 2477 302 711 1464

Oceny podziału administracyjnego

Bohdan Wyżnikiewicz (Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową) wskazuje, że różnice w wielkości i potencjale województw są znaczne i że wynika to z faktu, że tworzeniu nowych województw towarzyszyły przetargi polityczne w sprawie ich liczby. Przedstawia ponadto, że mniejsze i słabsze ekonomicznie województwa rozwijają się wolniej niż duże i silne ekonomicznie regiony.

W 2000 rząd Jerzego Buzka uznał potrzebę rozpoczęcia pilnych działań prowadzących do łączenia się miast na prawach powiatu i powiatów mających siedzibę swych władz w tych miastach, z uwagi na znaczące dysproporcje występujące w zakresie potencjału instytucjonalnego jednostek powiatowych. Analizy rządowe wskazywały na znacząco wyższy potencjał miast na prawach powiatu i szczególnie niski potencjał powiatów pozbawionych większych ośrodków miejskich. Dane wskazują, że powiaty pozbawione dużych miast mają znacząco mniejsze zasoby służące do wypełniania powiatowych zadań publicznych.

W 2001 Sejm i Senat zgodnie uznały nowy zasadniczy podział terytorialny państwa za poprawny i spełniający założenia reformy administracji publicznej. Senat wskazał na konieczność wspierania inicjatyw zmierzających do racjonalizacji podziału terytorialnego kraju na powiaty. Sejm stwierdził, że część powiatów jest zbyt słaba ekonomicznie, a przez to mało sprawna i mało efektywna. Analiza potencjału rozwojowego jednostek powiatowych wskazuje na duże zróżnicowanie między miastami na prawach powiatu a powiatami pozbawionymi ośrodków miejskich. Za korzystne dla wykonywania funkcji publicznych Sejm uznał łączenie się miast na prawach powiatu i otaczających je powiatów mających siedziby w tych miastach.

Podział administracyjny Polski

Poniższa lista przedstawia podział administracyjny Polski na województwa. Najpierw wymienione jest miasto (lub miasta) wojewódzkie (wytłuszczoną czcionką) oraz pozostałe miasta na prawach powiatu. Dalej wszystkie powiaty wraz z miastami będącymi siedzibą władz powiatu. Podział powiatów na gminy przedstawiono na stronach „Dokładniejsze informacje”.

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa dolnośląskiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa kujawsko-pomorskiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa lubelskiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa lubuskiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa łódzkiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa małopolskiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa mazowieckiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa opolskiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa podkarpackiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa podlaskiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa pomorskiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa śląskiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa świętokrzyskiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa warmińsko-mazurskiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa wielkopolskiego.
Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa zachodniopomorskiego.

Historyczny podział Polski

Zobacz też

Uwagi

  1. Gminy nie zawsze sąsiadują ze sobą bezpośrednio, np. gmina Fabianki w powiecie włocławskim nie posiada granicy z żadną inną gminą w tym powiecie.

Przypisy

  1. Raport: Liczba jednostek podziału terytorialnego , eteryt.stat.gov.pl .
  2. GUS, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 czerwca 2024 r. , stat.gov.pl (pol.).
  3. GUS, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 czerwca 2024 r. , stat.gov.pl (pol.).
  4. Stan na 1 stycznia 2024 r.
  5. Bohdan Wyżnikiewicz: Mazowieckie ma silniejszą gospodarkę niż Słowacja i Bułgaria. Biznes.pl, 2012-06-13. .
  6. Zasadniczy, trójstopniowy podział terytorialny państwa. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, 2001-05-31. .
  7. Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 stycznia 2001 w sprawie oceny nowego zasadniczego podziału terytorialnego państwa (M.P. z 2001 r. nr 2, poz. 24).
  8. Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 maja 2001 w sprawie oceny funkcjonowania zasadniczego podziału terytorialnego państwa (M.P. z 2001 r. nr 16, poz. 249).

Linki zewnętrzne