Peter Grünberg

Wygląd przypnij ukryj Peter Grünberg

Państwo działania	Niemcy
Data i miejsce urodzenia	18 maja 1939 Pilzno
Data i miejsce śmierci	7 kwietnia 2018 Jülich
Specjalność: fizyka
Nagrody
Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki Nagroda Wolfa Nagroda Japońska

Peter Andreas Grünberg (ur. 18 maja 1939 w Pilźnie, zm. 7 kwietnia 2018 w Jülich) – niemiecki fizyk, noblista. Współodkrywca efektu gigantycznego magnetooporu, dzięki któremu możliwa stała się miniaturyzacja dysków twardych.

Życiorys

Studia pierwszego stopnia ukończył w 1962 na Uniwersytecie we Frankfurcie nad Menem. Magisterium otrzymał w 1966 na Technische Universität Darmstadt. Doktorat obronił na tej samej uczelni w 1969. Od 1972 do przejścia na emeryturę w 2004 był pracownikiem badawczym w Helmholtz-Gemeinschaft Deutscher Forschungszentren. Za dokonane odkrycie w 2007 wraz z Albertem Fertem roku otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki.

Przypisy

1. ↑ German physics Nobel laureate Peter Gruenberg dead at 78 AFP.com
2. ↑ a b c d e f Peter Grünberg, Encyclopædia Britannica   (ang.).
3. ↑ Piotr Cieśliński: Zmarł Peter Grünberg, którego odkrycie zmieniło naszą cywilizację. wyborcza.pl. . (pol.).
4. ↑ The Nobel Prize in Physics 2007 > Peter Grünberg. The Nobel Foundation. . (ang.).

Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki

XX wiek

1901: Röntgen 1902: Lorentz, Zeeman 1903: Becquerel, P. Curie, M. Curie 1904: Rayleigh 1905: Lenard 1906: Thomson 1907: Michelson 1908: Lippmann 1909: Marconi, Braun 1910: van der Waals 1911: Wien 1912: Dalén 1913: Kamerlingh Onnes 1914: von Laue 1915: W.L. Bragg, W.H. Bragg 1917: Barkla 1918: Planck 1919: Stark 1920: Guillaume 1921: Einstein 1922: N. Bohr 1923: Millikan 1924: Siegbahn 1925: Franck, Hertz 1926: Perrin 1927: Compton, Wilson 1928: Richardson 1929: de Broglie 1930: Raman 1932: Heisenberg 1933: Schrödinger, Dirac 1935: Chadwick 1936: Hess, Anderson 1937: Davisson, Thomson 1938: Fermi 1939: Lawrence 1943: Stern 1944: Rabi 1945: Pauli 1946: Bridgman 1947: Appleton 1948: Blackett 1949: Yukawa 1950: Powell 1951: Cockcroft, Walton 1952: Bloch, Purcell 1953: Zernike 1954: Born, Bothe 1955: Lamb, Kusch 1956: Shockley, Bardeen, Brattain 1957: Yang, T.D. Lee 1958: Czerenkow, Frank, Tamm 1959: Segrè, Chamberlain 1960: Glaser 1961: Hofstadter, Mössbauer 1962: Landau 1963: Wigner, Goeppert-Mayer, J. Hans D. Jensen 1964: Townes, Basow, Prochorow 1965: Tomonaga, Schwinger, Feynman 1966: Kastler 1967: Bethe 1968: Alvarez 1969: Gell-Mann 1970: Alfvén, Néel 1971: Gabor 1972: Bardeen, Cooper, Schrieffer 1973: Esaki, Giaever, Josephson 1974: Ryle, Hewish 1975: A. Bohr, Mottelson, Rainwater 1976: Richter, Ting 1977: Anderson, Mott, van Vleck 1978: Kapica, Penzias, Wilson 1979: Glashow, Salam, Weinberg 1980: Cronin, Fitch 1981: Bloembergen, Schawlow, Siegbahn 1982: Wilson 1983: Chandrasekhar, Fowler 1984: Rubbia, van der Meer 1985: von Klitzing 1986: Ruska, Binnig, Rohrer 1987: Bednorz, Müller 1988: Lederman, Schwartz, Steinberger 1989: Ramsey, Dehmelt, Paul 1990: Friedman, Kendall, Taylor 1991: de Gennes 1992: Charpak 1993: Hulse, Taylor 1994: Brockhouse, Shull 1995: Perl, Reines 1996: D. Lee, Osheroff, Richardson 1997: Chu, Cohen-Tannoudji, Phillips 1998: Laughlin, Störmer, Tsui 1999: 't Hooft, Veltman 2000: Ałfiorow, Kroemer, Kilby

XXI wiek

2001: Cornell, Ketterle, Wieman 2002: Davis Jr., Koshiba, Giacconi 2003: Abrikosow, Ginzburg, Leggett 2004: Gross, Politzer, Wilczek 2005: Glauber, Hall, Hänsch 2006: Mather, Smoot 2007: Fert, Grünberg 2008: Nambu, Kobayashi, Maskawa 2009: Kao, Boyle, Smith 2010: Gejm, Nowosiołow 2011: Perlmutter, Schmidt, Riess 2012: Haroche, Wineland 2013: Englert, Higgs 2014: Akasaki, Amano, Nakamura 2015: Kajita, McDonald 2016: Thouless, Haldane, Kosterlitz 2017: Weiss, Barish, Thorne 2018: Ashkin, Mourou, Strickland 2019: Peebles, Mayor, Queloz 2020: Penrose, Genzel, Ghez 2021: Manabe, Hasselmann, Parisi 2022: Aspect, Clauser, Zeilinger 2023: Agostini, Krausz, L’Huillier

Laureaci Nagrody Wolfa w dziedzinie fizyki

XX wiek

1978: Chien-Shiung Wu 1979: George Eugene Uhlenbeck, Giuseppe Occhialini 1980: Michael E. Fisher, Leo P. Kadanoff, Kenneth G. Wilson 1981: Freeman J. Dyson, Gerardus ’t Hooft, Victor F. Weisskopf 1982: Leon Max Lederman, Martin Perl 1983/1984: Erwin L. Hahn, Peter B. Hirsch, Theodore H. Maiman 1984/1985: Conyers Herring, Philippe Nozieres 1986: Mitchell J. Feigenbaum, Albert J. Libchaber 1987: Herbert Friedman, Bruno B. Rossi, Riccardo Giacconi 1988: Roger Penrose, Stephen Hawking 1989: nie przyznano 1990: Pierre-Gilles de Gennes, David J. Thouless 1991: Maurice Goldhaber, Valentine L. Telegdi 1992: Joseph H. Taylor Jr. 1993: Benoît Mandelbrot 1994/1995: Witalij Ginzburg, Yoichiro Nambu 1995/1996: nie przyznano 1997: John Archibald Wheeler 1998: Jakir Aharonow, sir Michael V. Berry 1999: Dan Szechtman 2000: Raymond Davis, Masatoshi Koshiba

XXI wiek

2001: nie przyznano 2002/3: Bertrand I. Halperin, Anthony J. Leggett 2004: Robert Brout, Francois Englert, Peter W. Higgs 2005: Daniel Kleppner 2006/2007: Albert Fert, Peter Grünberg 2008/2009: nie przyznano 2010: John Clauser, Alain Aspect, Anton Zeilinger 2011: Maximilian Haider, Harald Rose, Knut Urban 2012: Ja’akow Bekenstein 2013: Peter Zoller, Ignacio Cirac 2014: nie przyznano 2015: James D. Bjorken, Robert P. Kirshner 2016: Josef Imry 2017: Michel Mayor, Didier Queloz 2018: Charles Henry Bennett, Gilles Brassard 2019: nie przyznano 2020: Rafi Bistritzer, Pablo Jarillo-Herrero, Allan MacDonald 2021: Giorgio Parisi 2022: Ferenc Krausz, Paul Corkum, Anne L’Huillier

Laureaci Nagrody Japońskiej

XX wiek

1985: John R. Pierce i Ephraim Katchalski 1986: David Turnbull i Willem J. Kolff 1987: Henry M. Beachell, Gurdev S. Khush i Theodore H. Maiman 1988: Georges Vendryes, Donald A. Henderson, Isao Arita, Frank Fenner, Luc Montagnier i Robert C. Gallo 1989: Frank Sherwood Rowland i Elias James Corey 1990: Marvin Minsky, William Jason Morgan, Dan Peter Mckenzie i Xavier Le Pichon 1991: Jacques - Louis Lions i John Julian Wild 1992: Gerhard Ertl i Ernest John Christopher Polge 1993: Frank Press i Kary B. Mullis 1994: William Hayward Pickering i Arvid Carlsson 1995: Nick Holonyak Jr. i Edward F. Knipling 1996: Charles K. Kao i Masao Ito 1997: Takashi Sugimura, Bruce N. Ames, Joseph F. Engelberger i Hiroyuki Yoshikawa 1998: Leo Esaki, Jozef S. Schell i Marc C. E. Van Montagu 1999: W. Wesley Peterson, Jack L. Strominger i Don C. Wiley 2000: Ian L. McHarg i Kimishige Ishizaka

XXI wiek

2001: John B. Goodenough i Timothy R. Parsons 2002: Tim Berners-Lee, Anne McLaren i Andrzej K. Tarkowski 2003: Benoît Mandelbrot, James A. Yorke i Seiji Ogawa 2004: Ken’ichi Honda, Akira Fujishima, Keith J. Sainsbury i John H. Lawton 2005: Makoto Nagao, Masatoshi Takeichi i Erkki Ruoslahti 2006: John Houghton i Akira Endō 2007: Peter Shaw Ashton, Albert Fert i Peter Grünberg 2008: Victor McKusick, Bob Kahn i Vinton Gray Cerf 2009: Dennis L. Meadows i David E. Kuhl 2010: Shun’ichi Iwasaki i Peter Vitousek 2011: Kenneth Thompson, Dennis Ritchie, Tadamitsu Kishimoto i Toshio Hirano 2012: Janet Rowley, Brian Druker, Nicholas Lydon i Masato Sagawa 2013: C. Grant Willson, Jean M. J. Fréchet i John Frederick Grassle 2014: Yasuharu Suematsu i C. David Allis 2015: Yutaka Takahasi, Theodore Friedmann i Alain Fischer 2016: Hideo Hosono i Steven D. Tanksley 2017: Emmanuelle Charpentier, Jennifer Doudna i Adi Szamir 2018: Akira Yoshino, Max D. Cooper, Jacques Miller 2019: Yoshio Okamoto, Rattan Lal 2020: Svante Pääbo, Robert G. Gallager 2021: Martin A. Green, Bert Vogelstein, Robert A. Weinberg 2022: Katalin Karikó, Drew Weissman, Christopher Field 2023: Masataka Nakazawa, Kazuo Hagimoto, Gero Miesenböck, Karl Deisseroth

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000109621688
• VIAF: 28261852
• LCCN: n80031292
• GND: 133476693
• NKC: pna2007418772
• NTA: 326211225
• PLWABN: 9810668731605606
• NUKAT: n2009139181
• CONOR: 169535331

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 4888908
• Britannica: biography/Peter-Grunberg
• Universalis: peter-grunberg
• БРЭ: 3432745
• NE.se: peter-grunberg
• SNL: Peter_A._Grünberg
• VLE: peter-grunberg
• Catalana: 0420065
• DSDE: Peter_Grünberg
• Hrvatska enciklopedija: 69380