Pierre Curie
Wygląd
przypnij
ukryj
Dyplom Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki, przyznany w grudniu 1903 r. Piotrowi i Marii Curie
Pierre Curie, pol. Piotr Curie, (ur. 15 maja 1859 w Paryżu, zm. 19 kwietnia 1906 tamże) – francuski fizyk, wykładowca Uniwersytetu Paryskiego, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki (1903).
Mąż Marii Skłodowskiej-Curie, ojciec Irène Joliot-Curie i Ève Curie.
Życiorys
Młodość
Pierre z żoną, około 1895
Urodził się 15 maja 1859 roku w Paryżu jako syn lekarza, Eugène Curie, oraz jego żony, Sophie-Claire Depouilly. Jego rodzina miała liberalne poglądy, dziadek Pierre'a brał udział w rewolucji lutowej w 1848 roku, a jego ojciec popierał Komunę Paryską. Jako dziecko Curie był nieśmiały, miał również problemy z koncentracją. Z tego powodu nie uczęszczał do szkoły ani liceum. Edukację zapewniali mu rodzice, a następnie nauczyciel, który zaszczepił w nim zainteresowanie matematyką. W wieku 16 lat, w listopadzie 1875 roku, zdał maturę z przedmiotów ścisłych. Miał starszego brata Jacques’a, obaj studiowali fizykę na Sorbonie.
Praca naukowa
Zajmował się badaniem kryształów, rozwinął teorię promieniotwórczości. W roku 1880 (wraz z bratem Jacques’em) odkrył zjawisko piezoelektryczności i wynalazł elektrometr, wykorzystany później w badaniach nad radioaktywnością. W roku 1895 odkrył zjawisko zaniku właściwości magnetycznych przez ferromagnetyki pod wpływem wzrostu temperatury, określił na podstawie doświadczeń temperatury progowe dla różnych materiałów. W roku 1898 wspólnie z żoną odkrył pierwiastki rad i polon. Gdy zaczęto stosować rad do leczenia raka, Pierre Curie przeprowadził na sobie pierwsze doświadczenia. W roku 1903 otrzymał wraz z żoną Nagrodę Nobla z fizyki za badania nad zjawiskiem promieniotwórczości.
W roku akademickim 1904–1905, został profesorem zwyczajnym Uniwersytetu Paryskiego na Wydziale Matematyczno-Fizycznym. W 1905 roku został członkiem Francuskiej Akademii Umiejętności.
Zginął 19 kwietnia 1906 roku w wypadku drogowym, przejechany przez konny wóz ciężarowy przy ul. Dauphine w Paryżu. W 1995 r. prochy jego i Marii Skłodowskiej-Curie zostały przeniesione do paryskiego Panteonu.
Życie prywatne
Gdy miał dwadzieścia lat, zmarła jego bliska przyjaciółka z dzieciństwa. Od tamtej pory aż do poznania Marii Skłodowskiej, Pierre nie angażował się w relacje z innymi kobietami. 25 lipca 1895 roku zawarł małżeństwo ze Skłodowską. Miał z nią dwie córki:
Strona tytułowa rozprawy doktorskiej opublikowanej w 1895 roku.
Upamiętnienie
Dzieła
- Sur un électromètre astatique pouvant servir comme wattmètre (Na astatycznym elektrometrze, który może być używany jako watomierz), z René Blondlotem, 1889.
- Balance de précision apériodique et à lecture directe des derniers poids (Na nieokresowej skali precyzyjnej z bezpośrednim odczytem ostatnich odważników), 1889.
- Sur la symétrie dans les phénomènes physiques, symétrie d'un champ électrique et d'un champ magnétique (O symetrii w zjawiskach fizycznych, symetrii pola elektrycznego i pola magnetycznego), 1894.
- Propriétés magnétiques des corps à diverses températures (Magnetyczne właściwości ciał w różnych temperaturach), rozprawa doktorska, 1895.
- Sur une nouvelle substance fortement radioactive contenue dans la pechblende (O nowej silnie radioaktywnej substancji zawartej w blendzie smolistej), z Marią Skłodowską-Curie i Gustavem Bémontem, 1898.
- Les nouvelles substances radioactives et les rayons qu’elles émettent (Nowe substancje radioaktywne i emitowane przez nie promienie), 1900.
- Notice sur les travaux scientifiques de Pierre Curie (Ogłoszenie o pracy naukowej Pierre'a Curie), 1902.
- Sur un appareil pour la détermination des constantes magnétiques (O urządzeniu do wyznaczania stałych magnetycznych), 1904.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Curie Wielki słownik ortograficzny , PWN .
- ↑ Pierre Curie Biographical. Nobelprize.org. . (ang.).
- ↑ Marcin K.M.K. Schirmer Marcin K.M.K., Wybitne rody, które tworzyły polską kulturę i naukę, wyd. 1, Warszawa: MUZA, 2017, s. 32 .
- ↑ Curie Pierre, Encyklopedia PWN .
- ↑ a b Maria Skłodowska-Curie: Piotr Curie. Warszawa: 1953.brak strony w książce
- ↑ Prof. Curie killed in a Paris street , The New York Times (ang.).
- ↑ Marie Curie Enshrined in Pantheon , The New York Times, 21 kwietnia 1995 (ang.).
- ↑ Sprawozdanie z pierwszego Walnego Zjazdu Wychodźstwa Polskiego we Francji 17–18 grudnia 1944, Paryż: PKWN we Francji, 1945, s. 122 .
- ↑ Czterech laureatów pierwszej Polsko-Francuskiej Nagrody Naukowej, 19 listopada 2019 naukawpolsce.pl .
- ↑ Sur un électromètre astatique pouvant servir comme wattmètre. . (ang.).
- ↑ Balance de précision apériodique et à lecture directe des derniers poids. . (ang.).
- ↑ Sur la symétrie dans les phénomènes physiques, symétrie d'un champ électrique et d'un champ magnétique. . (ang.).
- ↑ Sur une nouvelle substance fortement radio-active contenue dans la pechblende. .
- ↑ LES NOUVELLES SUBSTANCES RADIOACTIVES ET LES RAYONS QU’ELLES ÉM ETTENT. .
- ↑ Notice sur les travaux scientifiques de Pierre Curie. .
- ↑ Sur un appareil pour la détermination des constantes magnétiques. . (ang.).
Bibliografia
- Podręczny słownik chemiczny, RomualdR. Hassa (red.), JanuszJ. Mrzigod (red.), JanuszJ. Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 79, ISBN 83-7183-240-0 .
- Wybitne rody, które tworzyły polską kulturę i naukę, Marcin K. Schirmer, Warszawa, 2017, Wydawnictwo MUZA.
Linki zewnętrzne
Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie fizykiXX wiek |
- 1901: Röntgen
- 1902: Lorentz, Zeeman
- 1903: Becquerel, P. Curie, M. Curie
- 1904: Rayleigh
- 1905: Lenard
- 1906: Thomson
- 1907: Michelson
- 1908: Lippmann
- 1909: Marconi, Braun
- 1910: van der Waals
- 1911: Wien
- 1912: Dalén
- 1913: Kamerlingh Onnes
- 1914: von Laue
- 1915: W.L. Bragg, W.H. Bragg
- 1917: Barkla
- 1918: Planck
- 1919: Stark
- 1920: Guillaume
- 1921: Einstein
- 1922: N. Bohr
- 1923: Millikan
- 1924: Siegbahn
- 1925: Franck, Hertz
- 1926: Perrin
- 1927: Compton, Wilson
- 1928: Richardson
- 1929: de Broglie
- 1930: Raman
- 1932: Heisenberg
- 1933: Schrödinger, Dirac
- 1935: Chadwick
- 1936: Hess, Anderson
- 1937: Davisson, Thomson
- 1938: Fermi
- 1939: Lawrence
- 1943: Stern
- 1944: Rabi
- 1945: Pauli
- 1946: Bridgman
- 1947: Appleton
- 1948: Blackett
- 1949: Yukawa
- 1950: Powell
- 1951: Cockcroft, Walton
- 1952: Bloch, Purcell
- 1953: Zernike
- 1954: Born, Bothe
- 1955: Lamb, Kusch
- 1956: Shockley, Bardeen, Brattain
- 1957: Yang, T.D. Lee
- 1958: Czerenkow, Frank, Tamm
- 1959: Segrè, Chamberlain
- 1960: Glaser
- 1961: Hofstadter, Mössbauer
- 1962: Landau
- 1963: Wigner, Goeppert-Mayer, J. Hans D. Jensen
- 1964: Townes, Basow, Prochorow
- 1965: Tomonaga, Schwinger, Feynman
- 1966: Kastler
- 1967: Bethe
- 1968: Alvarez
- 1969: Gell-Mann
- 1970: Alfvén, Néel
- 1971: Gabor
- 1972: Bardeen, Cooper, Schrieffer
- 1973: Esaki, Giaever, Josephson
- 1974: Ryle, Hewish
- 1975: A. Bohr, Mottelson, Rainwater
- 1976: Richter, Ting
- 1977: Anderson, Mott, van Vleck
- 1978: Kapica, Penzias, Wilson
- 1979: Glashow, Salam, Weinberg
- 1980: Cronin, Fitch
- 1981: Bloembergen, Schawlow, Siegbahn
- 1982: Wilson
- 1983: Chandrasekhar, Fowler
- 1984: Rubbia, van der Meer
- 1985: von Klitzing
- 1986: Ruska, Binnig, Rohrer
- 1987: Bednorz, Müller
- 1988: Lederman, Schwartz, Steinberger
- 1989: Ramsey, Dehmelt, Paul
- 1990: Friedman, Kendall, Taylor
- 1991: de Gennes
- 1992: Charpak
- 1993: Hulse, Taylor
- 1994: Brockhouse, Shull
- 1995: Perl, Reines
- 1996: D. Lee, Osheroff, Richardson
- 1997: Chu, Cohen-Tannoudji, Phillips
- 1998: Laughlin, Störmer, Tsui
- 1999: 't Hooft, Veltman
- 2000: Ałfiorow, Kroemer, Kilby
|
---|
XXI wiek |
- 2001: Cornell, Ketterle, Wieman
- 2002: Davis Jr., Koshiba, Giacconi
- 2003: Abrikosow, Ginzburg, Leggett
- 2004: Gross, Politzer, Wilczek
- 2005: Glauber, Hall, Hänsch
- 2006: Mather, Smoot
- 2007: Fert, Grünberg
- 2008: Nambu, Kobayashi, Maskawa
- 2009: Kao, Boyle, Smith
- 2010: Gejm, Nowosiołow
- 2011: Perlmutter, Schmidt, Riess
- 2012: Haroche, Wineland
- 2013: Englert, Higgs
- 2014: Akasaki, Amano, Nakamura
- 2015: Kajita, McDonald
- 2016: Thouless, Haldane, Kosterlitz
- 2017: Weiss, Barish, Thorne
- 2018: Ashkin, Mourou, Strickland
- 2019: Peebles, Mayor, Queloz
- 2020: Penrose, Genzel, Ghez
- 2021: Manabe, Hasselmann, Parisi
- 2022: Aspect, Clauser, Zeilinger
- 2023: Agostini, Krausz, L’Huillier
|
---|
Kontrola autorytatywna (osoba):
Encyklopedia internetowa: