Nominalizm

Wygląd przypnij ukryj

Nominalizm pojęciowy – jeden z poglądów filozoficznych na pojęcia ogólne, inaczej powszechniki lub uniwersalia. Nominalizm odmawia im istnienia realnego, to znaczy obiektywnego, poza umysłem i ludzką mową, uznający je za nazwy , służące jedynie komunikacji językowej. Według nominalistów każdemu pojęciu odpowiadają jednostkowe konkretne przedmioty, czyli desygnaty; jest to przeciwieństwo realizmów pojęciowych jak platonizm czy arystotelizm. Przykładowe doktryny nominalistyczne to reizm, różne formy pozytywizmu oraz niektóre inne empiryzmy.

Nominalizm był jednym ze stanowisk w średniowiecznym sporze o uniwersalia. W IX wieku Ibrahim al-Nazzam przedstawiał nominalizm arabski. Należąc do skrajnej grupy mutazylitów, odrzucał wszechmoc Boga i uczył o równości ludzi z innymi zwierzętami, które według niego też mogą zostać zbawione.

Przedstawicielami nominalizmu byli:

Przypisy

Stefan Swieżawski: Dzieje europejskiej filozofii klasycznej. Warszawa-Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 454-459. ISBN 83-01-13188-8.
Władysław Tatarkiewicz: Historia Filozofii I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 231-237. ISBN 83-01-13853-X.

Polskojęzyczne

Roman Majeran, Nominalizm, Powszechna Encyklopedia Filozofii, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, ptta.pl .

Anglojęzyczne

GonzaloG. Rodriguez-Pereyra GonzaloG., Nominalism in Metaphysics, 1 kwietnia 2015 . (Nominalizm w metafizyce)
OtávioO. Bueno OtávioO., Nominalism in the Philosophy of Mathematics, 16 września 2013 . (Nominalizm w filozofii matematyki)

działy

przedmioty

byt	coś istnienie niebyt rzeczywistość
istota	aspekt cecha jakość kategoria przypadłość substancja właściwość
transcendencja	absolut Bóg Stwórca transcendentność
inne	cel przyczynowość świat możliwy wolna wola

odmiany bytów

inne pojęcia

presokratejskie	arché duch dusza logos monada natura nous
platonizmu	idea partycypacja
arystotelizmu	materia i forma substancjalna potencja i akt entelechia pierwsza przyczyna pierwszy poruszyciel separacja metafizyczna
neoplatonizmu	emanacja hipostaza
inne antyczne	pneuma
średniowieczne	haecceitas
kartezjanizmu	res cogitans res extensa
inne nowożytne	rzecz sama w sobie zombi
inne	bierność immanencja jedność koincydencja różnica ruch transcendentalność transcendentalia

pytania

poglądy

na istnienie świata

na liczbę
substancji podstawowych

na byty podstawowe

na hierarchię bytu

na wolną wolę

na Boga

ateizm	agnostyczny naukowy
deizm	pandeizm
teizm	agnostyczny teopanizm panenteizm teologia procesu panteizm
odmiany deizmu i teizmu	creatio ex nihilo egzemplaryzm

inne

odmiany
monizmu

materializm	dialektyczny francuski wulgarny mechanicyzm
immaterializm	idealizm solipsyzm spirytualizm
naturalizm	fizykalizm

Kontrola autorytatywna (teoria filozoficzna):