GAZ-69

GAZ-69
Ilustracja
GAZ-69
Inne nazwy

UAZ-69

Producent

GAZ (1953–1956)
UAZ (1954–1972)

Okres produkcji

1952–1972

Miejsce produkcji

Gorki
Uljanowsk

Poprzednik

GAZ-67

Następca

UAZ 469

Dane techniczne
Segment

samochód terenowy

Typy nadwozia

otwarte

Silniki

2120 cm³ R4 M-20 55 KM

Skrzynia biegów

3-biegowa manualna

Napęd

silnik z przodu, dołączany napęd na 4 koła, reduktor

Długość

3850 mm

Szerokość

1750 mm

Wysokość

2030 mm

Rozstaw osi

2300 mm

Masa własna

1525 kg

Zbiornik paliwa

48+27 l (wersja 2-drzwiowa)
60 l (wersja 4-drzwiowa)

Liczba miejsc

8

Dane dodatkowe
Modele
bliźniacze

IMS 57

Konkurencja

ARO M 461
IFA P2M
IFA P3
Land Rover Series I/II

GAZ-69 (ГАЗ-69) – radziecki samochód terenowy produkowany w latach 1952–1955 w zakładach GAZ w Gorkim, a od 1954 do 1972 roku w zakładach UAZ w Uljanowsku (znany też jako UAZ-69).

Historia i opis modelu

GAZ-69 produkcji UAZ GAZ-69A GAZ-69A GAZ-69 w barwach polskiej Milicji Wnętrze GAZ-a-69 Silnik GAZ-a-69

Prace nad konstrukcją nowego samochodu terenowego, będącego następcą GAZ-67, rozpoczęto w zakładach GAZ w Gorkim wkrótce po zakończeniu II wojny światowej, w 1946 roku, pod kierownictwem Grigorija Wassermana. Pierwszy prototyp powstał w październiku 1947 roku, a w kolejnym roku trzy dalsze. Podstawowa wersja nadwoziowa GAZ-69 (kod nadwozia 76) była dwudrzwiowa, z dwoma miejscami z przodu i sześcioma na dwóch ławkach umieszczonych wzdłuż burt z tyłu. Po złożeniu ławek można było przewozić 500 kg ładunku, korzystając z tylnej opuszczanej klapy. W 1951 roku opracowano drugą i zarazem ostatnią wersję nadwoziową – czterodrzwiową, pięciomiejscową, oznaczoną GAZ-69A (kod 77). Obie wersje miały odkryte nadwozie z brezentowym zdejmowanym dachem, rozpinanym na stelażu w wersji GAZ-69 i składanym w wersji GAZ-69A. Również górne części drzwi były zdejmowane, brezentowe na stelażu, z celuloidowymi oknami. Rama z szybą przednią była składana do przodu, na maskę. Produkcja seryjna obu wersji rozpoczęła się w Gorkim 25 sierpnia 1953 roku. Według części publikacji, dwudrzwiowy GAZ-69 trafił do produkcji już w 1952 roku.

W celu potanienia produkcji i ułatwienia napraw, większość podzespołów samochodu była zunifikowana z już produkowanymi. Napęd stanowił dolnozaworowy czterocylindrowy rzędowy silnik benzynowy o mocy 55 KM, unifikowany z silnikiem osobowej Pobiedy. Z Pobiedy było również adaptowane sprzęgło, układ hamulcowy i trzybiegowa skrzynia biegów, aczkolwiek z innymi przełożeniami. Dobre własności terenowe zapewniała dwustopniowa skrzynia rozdziału mocy (reduktor terenowy), dająca łącznie 6 przełożeń do przodu. W roku 1954 produkcja GAZa-69 została przeniesiona do zakładów UAZ w Uljanowsku, gdzie powstała większość samochodów tego modelu (samochody produkcji UAZ nazywane są także UAZ-69, chociaż oficjalną nazwą modelu był nadal GAZ-69). Zewnętrznie różniły się literami: УАЗ (UAZ) wytłoczonymi na masce, w miejsce ГАЗ (GAZ).

Od 1959 roku produkowano równolegle, głównie na eksport, wersje oznaczone dodatkową literą M (GAZ-69M i AM) z silnikiem o pojemności 2,43 l zaadaptowanym z wczesnego modelu samochodu M-21B Wołga, oznaczonym GAZ-69B lub GAZ-69W w zależności od stopnia sprężania (odpowiednio 6,7 i 7,2) i mocy (odpowiednio 62 i 66 KM). Podczas produkcji wprowadzano pewne modyfikacje techniczne. W 1968 roku samochód nieco zmodernizowano, dodając m.in. mufy odłączające przedni napęd (oznaczenie fabryczne UAZ-69-68). W 1970 zmieniono nieco brezentowy dach i ulepszono hamulce przednie z dwoma cylindrami.

Był podstawowym lekkim samochodem terenowym w wojskach i służbach bloku państw socjalistycznych oraz innych będących w gospodarczej lub wojskowej sferze wpływów ZSRR. W Polsce głównym użytkownikiem było pierwotnie Wojsko Polskie, które masowo je użytkowało w każdym rodzaju wojsk, ponadto Milicja Obywatelska i w niewielkim zakresie firmy i instytucje państwowe. Wycofane samochody sprzedawano na rynek cywilny, a masowo wojsko zaczęło się ich pozbywać po 1990 roku. W wojsku służył w podstawowej wersji do transportu ośmiu żołnierzy z uzbrojeniem, w tym kierowca; używany był też do transportu zaopatrzenia, rannych, holowania lekkich dział, jako wóz dowodzenia z radiostacją. Czasem montowano na nim uzbrojenie w postaci karabinu maszynowego DSzK 12,7 mm. W siłach zbrojnych większości krajów Układu Warszawskiego zastępowany od lat 70. przez samochody UAZ-469. Potocznie znany był zdrobniale, w Rosji jako "kozioł" (rus. "ГАЗ 69 козёл"), w Polsce jako "gazik". W 1972 roku zakończono produkcję i zastąpiono samochód nowocześniejszym – UAZ 469/469b. Produkowany w dwóch wersjach nadwoziowych: 2-drzwiowej (GAZ-69, GAZ-69M) i 4-drzwiowej (GAZ-69A, GAZ-69AM) tak zwana „komandorka”. Istniały także modyfikacje pozafabryczne, np. z zamkniętym metalowym nadwoziem dla radzieckiej milicji. Na bazie GAZ-69 zbudowano samobieżną wyrzutnię 2P26 pocisków przeciwpancernych 3M6 Trzmiel.

Łącznie wyprodukowano 634 285 samochodów tej rodziny – w zakładach GAZ: 16 382 GAZ-69 i 20 543 GAZ-69A, w zakładach UAZ: 356 624 GAZ-69, 230 185 GAZ-69A, 10 551 eksportowych modyfikacji GAZ-69M i GAZ-69AM.

Model wzorowany blisko na GAZ-69 produkowany był przez IMS/UMM w Rumunii w latach 1957–1975 jako IMS 57, później jako IMS M59, a następnie ARO M 461 (potocznie znany jako Muscel). Prawdopodobnie produkowany też w Korei Północnej.

Dane techniczne

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Encyklopedia samochodów terenowych. Jiří Fiala. Warszawa: Bellona, 2010, s. 98. ISBN 978-83-11-11912-3.
  2. ↑ a b c GAZ-69/GAZ-69A, "Awtolegiendy SSSR" Nr 11, ss.3-4
  3. ↑ a b GAZ-69/GAZ-69A, "Awtolegiendy SSSR" Nr 11, s.15
  4. ↑ Szczerbicki 2015 ↓, s. 72.
  5. ↑ a b c d e S.W. Kanunnikow: Otieczestwiennyje legkowyje awtomobili. 1896–2000 gg., Za Rulom, 2013. ISBN 978-5-9698-0275-9, s. 428 (ros.) (Google books
  6. ↑ Szczerbicki 2015 ↓, s. 73.
  7. ↑ a b c d Szczerbicki 2015 ↓, s. 75-76.
  8. ↑ Советские боевые «Козлы» ГАЗ-69: штабные, артиллерийские, противотанковые и не только - КОЛЕСА.ру – автомобильный журнал , kolesa.ru   (ros.).
  9. ↑ Szczerbicki 2015 ↓, s. 75.
  10. ↑ IMS M461. „Awtolegiendy SSSR i Socstran”. Nr 168, s. 3-5, 2015. DeAgostini. ISSN 2071-095X. (ros.). 

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Radzieckie i rosyjskie pojazdy wojskowe po 1945
Czołgi
Działa samobieżne i moździerze
Pojazdy przeciwlotnicze
Samobieżne
wyrzutnie rakietowe
Transportery opancerzone
Bojowe wozy piechoty
Pojazdy rozpoznawcze
Samochody ciężarowe
Inne pojazdy
Pociągi pancerne
Konstrukcje doświadczalne
i prototypowe
Pojazdy bezzałogowe


Rosja

Pojazdy używane przez Wojsko Polskie po II wojnie światowej
Czołgi
Działa pancerne i samobieżne
Bojowe wozy piechoty i
transportery opancerzone
Samochody pancerne
Pojazdy techniczne
Pojazdy saperskie
Ciągniki artyleryjskie
Samochody terenowe
Motocykle i quady
Samochody ciężarowe
Samochody inne
Polskie konstrukcje prototypowe
  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw Produkcji polskiej.
Samochody marki GAZ
Osobowe
Dostawcze i ciężarowe
Osobowo-terenowe
Specjalne wojskowe
Prototypy