Ernest Borgnine
Wygląd przypnij ukryj Ernest Borgnine (1962) | |
| Imię i nazwisko |
Ermes Effron Borgnino |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
24 stycznia 1917 |
| Data i miejsce śmierci |
8 lipca 2012 |
| Zawód | |
| Współmałżonek |
Rhoda Kemins |
| Lata aktywności |
1947–2012 |
| Odznaczenia | |
    
| |
.png)
| |
Z Betsy Blair w filmie Marty (1955)
Z Katy Jurado na planie filmu Złoczyńcy (1958)
Borgnine z nagrodą Oscara, w towarzystwie Grace Kelly (1956)
Ernest Borgnine (2006)
Ernest „Ernie” Borgnine, właśc. Ermes Effron Borgnino (ur. 24 stycznia 1917 w Hamden, zm. 8 lipca 2012 w Los Angeles) – amerykański aktor filmowy i telewizyjny. Laureat Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego za rolę w melodramacie Delberta Manna Marty (1955).
Życiorys
Wczesne lata
Urodził się w Hamden w stanie Connecticut w rodzinie włoskich imigrantów. Jego matka Anna (z domu Boselli; 1894 - ok. 1949) pochodziła z Carpi, niedaleko Modeny, a jego ojciec Camillo Borgnino (1891–1975) pochodził z Ottiglio niedaleko Alessandrii. Rodzice Borgnine rozstali się, gdy miał dwa lata, a następnie mieszkał z matką we Włoszech przez około cztery i pół roku. W 1923 jego rodzice pogodzili się, nazwisko rodziny zostało zmienione z Borgnino na Borgnine, a jego ojciec zmienił imię na Charles. Borgnine miał młodszą siostrę, Evelyn Borgnine Velardi (1925–2013). Rodzina osiedliła się w New Haven w Connecticut, gdzie Borgnine ukończył James Hillhouse High School. Dorastając, uprawiał sport. Był weteranem II wojny światowej – do US Navy wstąpił w 1935, tuż po ukończeniu szkoły średniej. W marynarce służył do 1945.
Kariera
Studiował aktorstwo w Randall School of Drama w Hartford, a następnie związał się z Barter Theatre w Abingdon w Wirginii. W 1947 otrzymał swoją pierwszą rolę w spektaklu State of the Union. Jego następną rolą była rola dżentelmena w przedstawieniu Tennessee Williamsa Szklana menażeria. W 1949 wyjechał do Nowego Jorku, gdzie zadebiutował na Broadwayu w roli pielęgniarza w sztuce Mary Chase Harvey, a w 1952 wystąpił jako Nelson w komedii fantasy Mrs. McThing z Helen Hayes.
W Hollywood pojawił się w 1951. Pierwszą ważną rolę zagrał w filmie Stąd do wieczności (1953) w reżyserii Freda Zinnemanna. Choć grywał przeważnie role drugoplanowe, to pozostaje jednym z najpopularniejszych i najbardziej rozpoznawalnych aktorów amerykańskich. Stworzył szereg pamiętnych kreacji, m.in. w tak głośnych filmach jak Czarny dzień w Black Rock (1955), Parszywa dwunastka (1967), Dzika banda (1969), Tragedia „Posejdona” (1972) czy Ucieczka z Nowego Jorku (1981).
Do ostatnich chwil życia aktywnie pracował, pojawiając się na ekranie, głównie w produkcjach telewizyjnych.
Aktor zmarł w szpitalu w Los Angeles, mając 95 lat. Bezpośrednią przyczyną zgonu była niewydolność nerek.
Życie prywatne
Był pięciokrotnie żonaty:
- Rhoda Kemins (od 1949 do 1958, rozwód) – córka Gina (ur. 1952)
- Katy Jurado (od 1959 do 1963, rozwód)
- Ethel Merman (1964 – małż. trwało 32 dni, rozwód)
- Donna Rancourt (od 1965 do 1972, rozwód) – 3 dzieci: syn Christopher (ur. 1969) oraz córki: Sharon (ur. 1965) i Diana (ur. 1970)
- Tova Traesnaes (ur. 1941, byli małżeństwem od 24 lutego 1973)
Filmografia
- Stąd do wieczności (1953) jako sierż. James R. „Fatso” Judson
- Demetriusz i gladiatorzy (1954) jako Strabo
- Johnny Guitar (1954) jako Bart Lonergan
- Łowca nagród (1954) jako Bill Rachin
- Vera Cruz (1954) jako Donnegan
- Czarny dzień w Black Rock (1955) jako Coley Trimble
- Marty (1955) jako Marty Pilletti
- Krwawa sobota (1955) jako Stadt
- Taryfa ulgowa (1955) jako Morgan
- Kosztowny związek (1956) jako Tom Hurley
- Ranczo w dolinie (1956) jako Shep Horgan
- Złoczyńcy (1958) jako John McBain
- Wikingowie (1958) jako Ragnar
- Torpeda poszła! (1958) jako kom. por. Archer „Archie” Sloan
- Sąd ostateczny (1961) jako złodziej
- Barabasz (1961) jako Lucius
- Doborowa jednostka (1964) jako kom. por. Quinton McHale
- Start Feniksa (1965) jako Trucker Cobb
- Parszywa dwunastka (1967) jako gen. Warden
- Legenda Lylah Clare (1968) jako Barney Sheean
- Podział (1968) jako Bert Clinger
- Stacja arktyczna Zebra (1968) jako Boris Vaslov
- Dzika banda (1969) jako Dutch Engstrom
- Hannie Caulder (1971) jako Emmett Clemens
- Mściciele (1971) jako Hoop
- Tragedia „Posejdona” (1972) jako Mike Rogo
- Władca północy (1973) jako Shack
- Domek na prerii (1974) jako Jonathan
- Diabelski deszcz (1975) jako Jonathan Corbis
- Pigalak (1975) jako Santuro
- Jezus z Nazaretu (1977) jako Centurion
- Książę i żebrak (1977) jako John Canty
- Konwój (1978) jako szeryf Lyle Wallace
- Czarna dziura (1979) jako Harry Booth
- Na Zachodzie bez zmian (1979) jako Stanislaus Katczinsky
- Gdy czas ucieka (1980) jako Tom Conti
- Atomowy glina (1980) jako sierż. Willy Dunlop
- Ryzykowna gra (1981) jako Clint
- Śmiertelne błogosławieństwo (1981) jako Isaiah Schmidt
- Ucieczka z Nowego Jorku (1981) jako Cabbie, taksówkarz
- Obława (1984) jako Robeson
- Kryptonim: Dzikie Gęsi (1984) jako Fletcher
- Airwolf (1984-87; serial TV) jako Dominic Santini
- Alicja w Krainie Czarów (1985) jako Lew
- Parszywa dwunastka 2 (1985) jako gen. Worden
- Parszywa dwunastka 3: Zabójcza misja (1987) jako gen. Worden
- Parszywa dwunastka 4 (1988) jako gen. Worden
- Laserowa misja (1989) jako prof. Braun
- Płonący brzeg (1991; serial TV) jako Ernie
- Laserowa misja 2 (1993) jako Hans Kroger
- Wszystkie psy idą do nieba 2 (1996) – Grymas (głos)
- Doborowa jednostka (1997) jako kom. por. Quinton McHale
- Gattaca – szok przyszłości (1997) jako Caesar
- Mel (1998) jako dziadek Bill
- Mali żołnierze (1998) – Kip Killigan (głos)
- Bejsbolo-kosz (1998) jako Ted Denslow
- Blueberry (2004) jako Rolling Star
- A Grandpa for Christmas (2007) jako Bert O’Riley
- Dzikie łowy (2008) jako Milas
- Zabójcza rozgrywka (2008) jako Thurmond Prescott
- Studia życzeń (2009) jako „Big” Jim, właściciel gospody
- Red (2010) jako Henry
- Jesienna pełnia (2010) jako Frank
- Człowiek, który uścisnął dłoń Vicente Fernandeza (2012) jako Rex Page
Nagrody
- Nagroda Akademii Filmowej Najlepszy aktor pierwszoplanowy: 1956 Marty
- Złoty Glob Najlepszy aktor w filmie dramatycznym: 1956 Marty
- Nagroda BAFTA Najlepszy aktor: 1956 Marty
Przypisy
- ↑ Personalidade: Ernest Borgnine (EUA). InterFilmes.com. . (port.).
- ↑ Ernest Borgnine Awards. AllMovie. . (ang.).
- ↑ Sandra Brennan: Ernest Borgnine Biography. AllMovie. . (ang.).
- ↑ Contessa Anna-Maria de Boselli. Geni. . (ang.).
- ↑ Charles Borgnine. Geni. . (ang.).
- ↑ Ernest Borgnine Biography. Film Reference. . (ang.).
- ↑ Ernest Borgnine, Encyclopædia Britannica (ang.).
- ↑ Ernest Borgnine Biography (1917-2012). Cowboys and Indians. . (ang.).
- ↑ a b Ernest Borgnine Biography. TV.com. . (ang.).
- ↑ Ernest Borgnine. Internet Broadway Database. . (ang.).
- ↑ Anita Gates: Ernest Borgnine, Tough but Tender Actor, Is Dead at 95. „The New York Times”, 2012-07-08. . (ang.).
Linki zewnętrzne
- Ernest Borgnine w bazie IMDb (ang.)
- Ernest Borgnine w bazie Filmweb
- Ernest Borgnine w bazie Notable Names Database (ang.)
- ISNI: 0000000115765725
- VIAF: 84969006
- LCCN: n85085825
- GND: 137200242
- LIBRIS: x8txc7fxv0slw30k
- BnF: 138916957
- SUDOC: 073310271
- SBN: RAVV089107
- NLA: 35224391
- NKC: ola2002153869
- BNE: XX1108699
- NTA: 073121517
- BIBSYS: 1093428
- CiNii: DA13469154
- PLWABN: 9810545162505606
- NUKAT: n2008075946
- J9U: 987007325127605171
- CONOR: 58575971
- KRNLK: KAC2020K9684
- LIH: LNB:CI3P;=xs
- Britannica: biography/Ernest-Borgnine
- Treccani: ernest-borgnine
- NE.se: ernest-borgnine
- SNL: Ernest_Borgnine
- Catalana: 0523075
- DSDE: Ernest_Borgnine
- identyfikator w Hrvatska enciklopedija: 8795