Pałac Tiele-Wincklerów w Miechowicach

Wygląd przypnij ukryj Pałac Tiele-Wincklerów
w MiechowicachSchloss Miechowitz

nr rej. A/303/10 z 30 kwietnia 1948 oraz A/1612/95 z 30 czerwca 1995 (pałac i park)
Pałac w Miechowicach (1918)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Bytom-Miechowice
Adres	ul. Jana Dzierżonia 21
Typ budynku	pałac
Styl architektoniczny	neogotyk angielski
Inwestor	Tiele-Wincklerowie
Rozpoczęcie budowy	1812
Ukończenie budowy	1817
Ważniejsze przebudowy	1844, 1860
Zniszczono	1954
Odbudowano	2019-2020
Właściciel	miasto Bytom
Położenie na mapie BytomiaPałac Tiele-Wincklerów w Miechowicach
Położenie na mapie PolskiPałac Tiele-Wincklerów w Miechowicach
Położenie na mapie województwa śląskiegoPałac Tiele-Wincklerów w Miechowicach
50°21′29,5″N 18°51′10,4″E/50,358194 18,852889

Pałac Tiele-Wincklerów w Miechowicach (niem. Schloss Miechowitz) – pałac z XIX wieku w Bytomiu, którego oficyna i inne pozostałości wraz z parkiem pałacowym zostały wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego.

Pałac został wzniesiony na początku XIX wieku, przebudowano go w stylu neogotyckim (styl Tudorów). Przez blisko 100 lat pozostawał w posiadaniu Tiele-Wincklerów. W 1945 roku gmach został spalony, a zniszczone pozostałości z wyjątkiem oficyny zostały wysadzone w powietrze w 1954 roku.

Historia pałacu

Pałac w Miechowicach, praca Alexandra Dunckera, druga połowa XIX wieku Wnętrze jednej z sal pałacu w Miechowicach (przed 1946) Zrewitalizowana oficyna pałacu w Miechowicach (2021)

Budowa pałacu rozpoczęła się w 1812 roku i trwała do roku 1817. Inicjatorem budowy był kupiec Ignatz Domes, który w 1812 roku kupił wieś Miechowice. Pałac był prezentem dla córki Domesa – Marii i został wybudowany w stylu klasycystycznym.

Rok 1819 to początek kolejnej epoki w dziejach miechowickiego pałacu. Przybył wówczas na Górny Śląsk 16-letni wówczas Franz Winckler i podjął pracę jako górnik. Dzięki pracowitości i zdolnościom został on po kilku latach pełnomocnikiem Franciszka Aresina, męża Marii Domes. W 1831 roku Franciszek Aresin zmarł, a w rok później epidemia zabrała żonę Franza Wincklera i jego starszą córkę Marię. Winckler ożenił się z o 14 lat od siebie starszą, ale za to posiadającą znaczny majątek właścicielką miechowickiego pałacu – Marią Aresin (maj 1833 roku lub 12 czerwca 1832 roku – według różnych źródeł).

Franz Winckler znacznie przebudował pałac po roku 1844, kiedy Miechowice nawiedziła trąba powietrzna, która zerwała między innymi dach pałacu. Przy okazji odbudowy rozbudowano pałac w stylu negotyckim, inspirowanym XVI-wiecznym angielskim gotykiem (styl Tudorów).

Kolejna przebudowa miała miejsce około 1860 roku. Dobudowano wówczas prawe i lewe skrzydło pałacu, który był już wówczas własnością córki Franza Wincklera z pierwszego małżeństwa – Waleski von Winckler i jej męża Huberta von Tiele.

Postacią silnie związaną z historią Miechowic i miechowickiego pałacu jest córka Waleski von Winckler i Huberta von Tiele – Ewa von Tiele Winckler znana jako Matka Ewa, która spędziła w nim dzieciństwo.

Pałac pozostawał własnością rodziny Tiele-Winckler do roku 1925, kiedy hrabia Claus-Hubert von Tiele-Winckler sprzedał go spółce akcyjnej Preussengrube AG, zarządzającej miejscową kopalnią węgla kamiennego Preussen.

27 stycznia 1945 wojska radzieckie rozgrabiły i spaliły pałac. Wypalone mury pałacu wysadzono w powietrze w roku 1954. Do dziś pozostała jedynie pałacowa oficyna (do 2019 roku w stanie ruiny) i park otaczający budowlę. Niewielki pagórek przy ruinach oficyny kryje pozostałości samego pałacu. W 2019 roku przeprowadzono rewitalizację ocalałej oficyny pałacu, która ma być wykorzystywana na cele kulturalne.

Park

Plan parku pałacowego z lat 70. XIX wieku

Park pałacowy Tiele-Wincklerów (Park Ludowy, od 26 lutego 2024 roku Park Tiele-Wincklerów) ukształtowany został na początku XIX wieku w typie ogrodu krajobrazowego. W połowie XIX wieku park poszerzono zachowując dotychczasowy układ kompozycyjny. Od 1995 roku park wraz z układem kompozycyjnym, ruiną oficyny pałacowej i pozostałościami pałacu objęty jest ochroną konserwatorską przez wpis do rejestru zabytków. Obecnie stanowi on własność miasta Bytomia.

Przypisy

1. ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie , Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 25  .
2. ↑ a b c d e f Michalina Bednarek: Rozpoczęła się przebudowa zniszczonego pałacu w Bytomiu. wyborcza.pl Katowice . Agora SA, 2019-02-15. .
3. ↑ Dzieje rodziny Tiele-Wincklerów. Ewangelik. Kwartalnik Diecezji Katowickiej, 2003. .
4. ↑ Park Tiele-Wincklerów w Miechowicach. Radni Rady Miejskiej podjęli uchwałę o zmianie nazwy Parku Ludowego , Urząd Miejski w Bytomiu   (pol.).
5. ↑ Po co właścicielowi zabytek? Bo kupił i nie ma pieniędzy na remont albo siedzi w więzieniu.

Bibliografia

• A. Kuzio-Podrucki, Tiele-Wincklerowie. Arystokracja węgla i stali, Bytom 2006, ISBN 83-923733-0-8 (opis dziejów rodu od poł. XVIII w. do czasów współczesnych, obszerna genealogia, bibliografia, zdjęcia archiwalne i współczesne) – informacje o książce na stronie: Śląska szlachta i arystokracja
• Arkadiusz Kuzio-Podrucki: Die Tiele-Wincklers. Eine Oberschlesische Kohle- und Stahlaristokratie, Tarnowskie Góry Kiel 2007, ISBN 978-83-924291-5-9 (wydanie niem. poszerzone). – info o książce na stronie: Śląska szlachta i arystokracja

Zamki i pałace na Górnym Śląsku

Istniejące

Biała Bielsko-Biała – Bielsko Bruntál Brynek Brzeźnica Bytom – Miechowice Chałupki Chrzelice Chudów Czechowice-Dziedzice Czekanów Czerwięcice Czuchów Dobra Dzięgielów Gliwice Głogówek Grodziec Izbicko Jasiona Jastrzębie-Zdrój – Borynia Kalety – Zielona Kamieniec Karwina – Frysztat Katowice – Pałac Goldsteinów Katowice – Szopienice Katowice – Załęże Kobiór – Promnice Kochcice Kończyce Małe Kończyce Wielkie Koszęcin Krowiarki Krzyżanowice Łąka Prudnicka Łubie Miedary – Kopanina Modzurów Moszna Nakło Śląskie Niemodlin Ornontowice Ostrawa – Zamek Śląski Patoka Pławniowice Pogrzebień Prudnik Prószków Pszczyna Racibórz Raduń Rogów Opolski Ruda Śląska Rudy Rybnik Rzuchów Siemianowice Śląskie Siemianowice Śląskie – Michałkowice Sławików Sośnicowice Strzelce Opolskie Strzybnik Szałsza Świerklaniec – Pałac Kawalera Świętochłowice Tarnowskie Góry – Karłuszowiec Tarnowskie Góry – Rybna Tarnowskie Góry – Stare Tarnowice Toszek Tychy Tworków Ujazd Wieszowa Większyce Wilkowice Wodzisław Śląski Wodzisław Śląski – Kokoszyce Wojnowice Zabrze – Mikulczyce Zabrze – Rokitnica Zbrosławice Zebrzydowice Żyrowa

Nieistniejące

Bytom Bytom – Szombierki Cieszyn Katowice – dwór Opole – Zamek Górny Opole – Zamek Piastowski Piorunkowice Prudnik Skoczów Świerklaniec – Pałac Donnersmarcków Świerklaniec – Zamek Piastowski Świętochłowice Tarnowskie Góry Tarnowskie Góry – Repty Trzebina Zabrze – Dwór Bielskich

Dwory, pałace i zamki województwa śląskiego

powiat będziński	dwory Siewierz pałace Będzin Grodziec Będzin Gzichów zamki Będzin Siewierz Sławków
powiat bielski, Bielsko-Biała	dwory Bielsko-Biała (1) Bielsko-Biała (2) Czaniec pałace Bielsko-Biała (1) Bielsko-Biała (2) Bielsko-Biała (3) Czechowice-Dziedzice Bestwina Jaworze Kozy zamki Bielsko-Biała Bielsko Grodziec Kobiernice
Bytom, Dąbrowa Górnicza	pałace Dąbrowa Górnicza (1) Dąbrowa Górnicza (2) Bytom Miechowice Bytom Szombierki zamki Bytom
powiat cieszyński	pałace Cieszyn Drogomyśl Kończyce Wielkie Wisła Zebrzydowice zamki Cieszyn Dzięgielów Kończyce Małe Skoczów Strumień
powiat częstochowski, Częstochowa	dwory Bogumiłek Bukowno Bystrzanowice Cielętniki Czepurka Garnek (nie istnieje) Konopiska (nie istnieje) Kościelec Małusy Wielkie Nakło Podlesie Rzerzęczyce (nie istnieje) Rzeki Wielkie Siedlec Skrzydlów Turzyn Złoty Potok Żuraw pałace Biała Wielka Borowno Chorzenice Częstochowa (1) Częstochowa (2) Częstochowa (3) Kłobukowice Koniecpol Chrząstów Kruszyna Nakło Nieznanice Radoszewnica Złoty Potok zamki Lelów Olsztyn Ostrężnik
powiat gliwicki, Gliwice	dwory Chechło Dąbrówka Gierałtowice Kotliszowice Paczyna Pilchowice Przyszowice Toszek Wielowieś pałace Bycina Pławniowice Pniów Rudziniec Sośnicowice Wilcza zamki Chudów Gliwice Toszek
Jastrzębie-Zdrój	dwory Jastrzębie-Zdrój Bzie pałace Jastrzębie-Zdrój Borynia
Katowice	dwory Katowice pałace Katowice (1) Katowice (2) Katowice Szopienice Katowice Załęże
powiat kłobucki	dwory Kamyk Kuźnica Stara Lipie pałace Kłobuck zamki Danków Krzepice
powiat lubliniecki	dwory Łagiewniki Wielkie (1) Łagiewniki Wielkie (2) Panoszów pałace Ciasna Czarny Las Draliny Kochanowice Kochcice Koszęcin Lubliniec Patoka Sieraków Śląski Wędzina Wierzbie zamki Lubliniec
powiat mikołowski	dwory Orzesze-Gardawice Wyry pałace Ornontowice Orzesze Orzesze-Zawiść
powiat myszkowski	dwory Myszków Żarki (nie istnieje) pałace Koziegłowy Myszków (1) Myszków (2) Pińczyce strażnice Żarki Przewodziszowice Suliszowice zamki Bobolice Mirów Koziegłowy
powiat pszczyński	dwory Pszczyna pałace Poręba Promnice Rudołtowice zamki Pszczyna
powiat raciborski	pałace Brzeźnica Chałupki Czerwięcice Jastrzębie Krowiarki Krzyżanowice Modzurów Pogrzebień Rudnik Rudy Rzuchów Sławików Strzybnik Tworków Wojnowice zamki Racibórz
powiat rybnicki, Rybnik	dwory Czerwionka pałace Czernica Dzimierz Leszczyny zamki Czuchów Rybnik
Ruda Śl., Siemianowice Śl., Świętochłowice	dwory Świętochłowice (nie istnieje) pałace Siemianowice Śląskie (1) Siemianowice Śląskie (2) Siemianowice Śląskie (3) Świętochłowice zamki Ruda Śląska
Sosnowiec	dwory Sosnowiec pałace Sosnowiec Sosnowiec Środula (1) Sosnowiec Środula (2) Sosnowiec Pogoń zamki Sosnowiec
powiat tarnogórski	dwory Tarnowskie Góry pałace Brynek Czekanów Kalety Kamieniec Łubie Miedary Kopanina Nakło Śląskie Szałsza Świerklaniec (1) (nie istnieje) Świerklaniec (2) Tarnowskie Góry (1) Tarnowskie Góry (2) (nie istnieje) Tarnowskie Góry (3) Tworóg Wieszowa Wilkowice zamki Świerklaniec Tarnowskie Góry Tarnowskie Góry Stare Tarnowice Zbrosławice
Tychy, Zabrze, Żory	dwory Zabrze Zabrze-Rokitnica pałace Tychy Zabrze Żory
powiat wodzisławski	pałace Gorzyce (1) Gorzyce (2) Wodzisław Śląski Wodzisław Śląski Kokoszyce
powiat zawierciański	dwory Ciągowice Irządze Rudniki Wygiełzów Zawada Pilicka Zawiercie-Bzów pałace Siedliska Szczekociny Wierbka Włodowice Wysoka Zawiercie strażnice Ryczów zamki Podzamcze Pilica Smoleń Udórz' Zawiercie Żarnowiec
powiat żywiecki	dwory Kamesznica Łodygowice pałace Rajcza zamki Żywiec (1) Żywiec (2) Żywiec (3)