Pałac w Chałupkach

Pałac w Chałupkach

nr rej. - A/658/2020 z 01.06.2020 (woj. śląskie)[1] - 1813/66 z 17.10.1966 (woj. katowickie)[2]
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Chałupki
Adres	47-460 Chałupki, ul. Bogumińska 30
Styl architektoniczny	barokowy
Położenie na mapie gminy Krzyżanowice Pałac w Chałupkach
Położenie na mapie Polski Pałac w Chałupkach
Położenie na mapie województwa śląskiego Pałac w Chałupkach
Położenie na mapie powiatu raciborskiego Pałac w Chałupkach
49°55′14,8″N 18°19′25,1″E/49,920778 18,323639
Multimedia w Wikimedia Commons

Pałac w Chałupkach (Zamek Bogumiński) – pałac we wsi Chałupki (powiat raciborski), wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego^[3].

Barokowy budynek, położony jest 300 metrów od mostu granicznego na Odrze, na którym do grudnia 2007 znajdowało się przejście graniczne. Obecnie znajduje się w nim hotel, restauracja i dom przyjęć.

Początki zamku w Chałupkach (wówczas w Boguminie) sięgają XIII wieku, gdy istniał tu drewniany gród strzegący brodu na Odrze. Być może, jak uważa część czeskich historyków, został wzniesiony w roku 1247 przez pochodzącego z Górnych Łużyc rycerza Henryka z Baruth. Warownia nazywana wówczas Barutswerde wraz z okolicznymi ziemiami należała do księcia opolsko-raciborskiego i oddawana była rycerzom w lenno. Pod koniec XIII wieku leżący na prawym brzegu Odry gród oraz lewobrzeżne miasto lokacyjne Bogumin, znalazły się w księstwie raciborskim.

Po raz pierwszy jednak pisemna wzmianka o zamku pojawia się w dokumencie z 1373. Wystawiony 6 stycznia przez księcia raciborskiego Jana I dokument, przyznaje rycerzowi Pasko w lenno zamek oraz miasto Bogumin i połowę wsi Zabełków. Był to wówczas typowy zamek obronny, otoczony fosą, który miał za zadanie chronić przeprawę przez pobliską rzekę. Zamek zmieniał wielokrotnie właściciela, którymi wpierw byli książęta raciborsko-opawscy, a w 1422 książę raciborski Jan II Żelazny sprzedał zamek Barutswerde rycerzowi Bielikowi z Kornicy. W roku 1523 kupił go margrabia Jerzy Hohenzollern, pan Bytomia i właściciel zamku w Raciborzu. Ze względu na zagrożenie tureckie przebudował on zamek – zapewne wówczas powstały umocnienia bastionowe. Według urbarza z początku XVII wieku zamek otaczały liczne zabudowania gospodarcze.

W wyniku wojny trzydziestoletniej Hoohenzollernowie utracili swe górnośląskie posiadłości w tym między innymi ziemie bogumińską wraz zamkiem. W roku 1623 Habsburgowie oddali Bogumin w zastaw rodzinie Henckel von Donnersmarck, którzy stali się nowymi właścicielami zamku. Założyli oni park (zachowany do dzisiaj, rośnie w nim 26 gatunków drzew i krzewów), a gdy Bogumin odziedziczył Eliasz Andrzej Donnersmarck, około roku 1682 przebudował on stary graniczny zamek na barokowy pałac, zachowując wcześniejsze relikty. Nowy pałac powstał na bazie prostokąta, przykryty mansardowym dachem, z wieżą od strony północno-zachodniej. W 1742, po wojnach śląskich i podziale Śląska, pałac znalazł się po stronie pruskiej, a miasto Bogumin pozostało przy Habsburgach.

Od 1803 pałac był w rękach rodu Lichnowskich, a w roku 1846 kupił go Salomon von Rotschild ze słynnej żydowskiej rodziny bankierów. W 1907 r. dokonano ostatniej przebudowy wyglądu pałacu. Rodzina Rotschildów była właścicielem obiektu do roku 1936, kiedy to władze hitlerowskie przekazały go baronowej von Kirchen und Pancken, wdowie po generale.

W 1945 przeszedł na własność państwa polskiego. Przez wiele lat stał pusty, dopiero w 2 poł. lat 70. XX w. zaczęto pierwsze prace remontowe (właścicielem było wówczas Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Usług Turystycznych w Katowicach). W 1983 otwarto we wnętrzach hotel, który istnieje do dzisiaj. W 1993 przekazano go gminie Krzyżanowice, a od roku 1994 wydzierżawiono go osobie prywatnej.

• 
  Pałac w Chałupkach
• 
  Herb Rothschildów nad wejściem
• 
  Herb Rothschildów

• Zamki w Polsce – Chałupki. . (pol.).

• Historia pałacu na stronie hotelu
• Pałac w Chałupkach na portalu Wirtualny Sztetl