Jarmułka
Wygląd przypnij ukryj
Jemeńska jarmułka
Jarmułka (mycka, kipa) – mała, płytka czapeczka ściśle przylegająca do czubka głowy, wykonywana najczęściej z sukna lub adamaszku. W XVI-XVII wieku popularnie noszona przez uczonych, duchowieństwo i ludzi starszych. W kontekście rytualnym wykorzystywana głównie przez Żydów.
Etymologia
Prawdopodobnie nazwa jarmułka etymologicznie wywodzi się z tur. yağmurluk oznaczającego dosłownie „płaszcz przeciwdeszczowy” lub „daszek chroniący przed deszczem”, chociaż genezą słowa może być również termin łaciński almunicum albo almunica („czapka kanonika”). W jidysz zapożyczone z polskiego jako jarmlke (יאַרמלקע). Wedle żydowskich interpretacji pochodzi od aramejskiego zwrotu jira malka „szacunek wobec króla”. W języku hebrajskim nosi nazwę kipa (כיפה), dosłownie: „kopuła”.
W judaizmie
.jpg)
Jarmułka wykonana szydełkiem
W tradycji judaistycznej używana jest jako nakrycie głowy mężczyzn i chłopców. Zgodnie z prawem żydowskim jarmułka (kipa) ma być noszona podczas modlitwy, wygłaszania błogosławieństw, czytania Tory oraz podczas przebywania w synagodze lub jesziwie. Tradycyjnie jarmułka noszona jest cały czas, co jest wyrazem szacunku dla Boga, według innych źródeł ma ona stale przypominać o obecności Boga. Nie jest to przepis talmudyczny, ale praktyka chodzenia z zakrytą głową jest odnotowana w Talmudzie, gdzie wskazane jest nakrywanie głowy chłopcom, co ma dać im pobożność w życiu dorosłym. Chodzenie z głową nakrytą jarmułką stało się zwyczajem powszechnie akceptowanym przez Żydów, a z czasem większość autorytetów halachicznych uznało je za obowiązkowe.
Zwyczaj noszenia jarmułki ma swą genezę w czasach biblijnych, kiedy to kapłani nakrywali głowy podczas obrzędów. Jarmułka jest używana zwyczajowo od starożytności. Początkowo nie była noszona powszechnie przez Żydów, upowszechniła się w czasach średniowiecza, kiedy to wprowadzono prawo nakazujące odróżniać żydów od chrześcijan (w 1215 roku Czwarty Sobór Laterański nakazał żydom i muzułmanom w krajach chrześcijańskich ubieranie się w sposób odróżniający ich od chrześcijan).
Jarmułka dla żydów nie jest przedmiotem posiadającym świętość, w przypadku zużycia może być wyrzucona i zastąpiona nową.
Kolory jarmułek
Chasydzi tradycyjnie noszą jarmułki w kolorze czarnym. W czasie świąt żydowskich często zakładane są białe jarmułki. Żydzi jemeńscy i gruzińscy noszą jarmułki bogato zdobione.
W katolicyzmie
Jarmułki na głowach chrześcijańskich duchownych widoczne są już na XIII-wiecznych freskach. Jarmułka, zwana też piuską, jest odznaką godności kościelnej. Papież nosi białą jarmułkę, kardynałowie czerwoną, biskupi amarantową, a mniejsi rangą duchowni czarną.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b jarmułka, Encyklopedia PWN .
- ↑ mycka, Encyklopedia PWN .
- ↑ n, mycka - Wielki słownik języka polskiego PAN , wsjp.pl (pol.).
- ↑ MarekM. Stachowski MarekM., Uwagi o jarmułce, „LingVaria”, VIII (1), 2013, s. 119-124 (pol.), półrocznik Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- ↑ yarmulke | Etymology, origin and meaning of yarmulke by etymonline , www.etymonline.com (ang.).
- ↑ Definition of YARMULKE , www.merriam-webster.com, 2 czerwca 2023 (ang.).
- ↑ EwaE. Rossal EwaE., KamilaK. Wasilewska-Prędki KamilaK., Jarmułka dziecięca - Muzeum Etnograficzne w Krakowie , etnomuzeum.eu (pol.).
- ↑ a b c d e f LorneL. Rozovsky LorneL., Kipa (Jarmułka) (pol.).
- ↑ a b c d e KIPA – ŻYDOWSKIE NAKRYCIE GŁOWY , Forum Żydów Polskich, 16 stycznia 2022 (pol.).
- ↑ a b c Nakrycie głowy, AlainA. Unterman AlainA., Encyklopedia tradycji i legend żydowskich, Warszawa 2003, s. 196, ISBN 83-05-13302-8 .
- ↑ Jarmułka, sztrajmł, spodik. Żydowskie nakrycia głowy , histmag.org .
- ↑ a b PatrykP. Myślewski PatrykP., Dlaczego papież nosi jarmułkę? , kardynal.pl, 23 kwietnia 2022 (pol.).
- ↑ Sanktuarium św. Idziego w Wyszkowie , www.idzi-sanktuarium.pl .
