Rośliny trujące
Wygląd
przypnij
ukryj
Ciemiężyca zielona, cała roślina jest trująca
Rośliny trujące – rośliny zawierające tylko w niektórych swoich częściach lub w całym organizmie roślinnym substancje trujące, toksyczne dla zwierząt (w tym człowieka), mogą to być takie substancje chemiczne jak np.: alkaloidy i glikozydy.
Liczne gatunki roślin w większym lub mniejszym stopniu zawierają substancje trujące dla człowieka, jak i zwierząt, zarówno domowych, jak i dzikich. Trucizny te chronią rośliny głównie przed zjadaniem przez zwierzęta roślinożerne, czasami przed niektórymi pasożytami i chorobami.
Rośliny trujące często można rozpoznać po nieprzyjemnym zapachu lub ostrym, piekącym smaku. Zwierzęta na ogół rozpoznają rośliny trujące i omijają je – jednak nie zawsze. Ludzie nauczyli się doświadczalnie rozpoznawać rośliny trujące, w większości zbadano chemiczny skład ich trucizn i oddziaływanie na ludzi i zwierzęta. Lista roślin trujących i zawartość w nich substancji trujących nie jest jednak jeszcze zamknięta.
Niektóre rośliny tracą swe własności trujące po wysuszeniu – siano nie ma już własności trujących, niektóre zachowują je po wysuszeniu i długotrwałym nawet przechowywaniu. Różny jest też rozkład trucizn w roślinie. U wielu gatunków występują one w różnym stopniu w całej roślinie, u niektórych gatunków trujące są tylko określone części rośliny, np. korzenie, nasiona, ziele. Ilość trującej substancji w roślinie zależy też od wielu czynników, m.in. od pory roku (np. zimowit jesienny najbardziej trujący jest na wiosnę), od nasłonecznienia, gleby, wilgotności itp.
Różna jest też wrażliwość zwierząt na te same trucizny, np. cis pospolity jest znacznie bardziej trujący dla koni, niż dla innych zwierząt roślinożernych. Przebieg zatrucia zależy od ilości spożytej rośliny i sposobu spożycia. Także rośliny słabo trujące mogą spowodować ciężkie zatrucie, a nawet śmierć, gdy zostały spożyte w większych ilościach.
Wiele roślin leczniczych jest równocześnie roślinami trującymi – wszystko zależy od dawki i od sposobu użycia. Nawet niektóre rośliny uprawne, uprawiane dla celów spożywczych są trujące (szczególnie rośliny przyprawowe), gdy zostaną wykorzystane w niewłaściwy sposób, lub w nadmiernych ilościach.
Zawartość trucizn w roślinach zmienia się też w czasie ich cyklu rozwojowego. U niektórych gatunków np. można spożywać młode pędy, podczas gdy dorosłe okazy są trujące (lub odwrotnie). Wiele jest też roślin trujących wśród roślin ozdobnych.
Rośliny trujące w polskiej florze, dziko rosnące oraz uprawne
Lista wymienionych poniżej gatunków roślin z polskiej flory obejmuje wszystkie trujące, dziko rosnące gatunki roślin naczyniowych oraz większość roślin uprawnych. Z bardzo licznej i dynamicznie rozszerzającej się listy roślin ozdobnych obcego pochodzenia uwzględnione są tylko bardziej rozpowszechnione w uprawie gatunki. Wśród autorów opracowań, na podstawie których sporządzona została lista istnieją pewne rozbieżności, co do zaliczania niektórych gatunków do roślin trujących. Niektóre z wymienionych poniżej gatunków cytowane są tylko przez jednego, lub dwóch z autorów tekstów źródłowych.
Indeks
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P R S Ś T U V W Z Ź Ż
A
B
C
D
F
G
- glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus) – cała roślina
- gnidosz błotny (Pedicularis palustris) – ziele, nasiona
- gnidosz rozesłany (Pedicularis sylvatica) – ziele, nasiona
- gorczyca biała (Brassica hirta, Sinapsis alba) – ziele, szczególnie nasiona
- gorczyca czarna (Brassica nigra) – ziele, szczególnie nasiona
- gorczyca polna (Brassica arvensis, Sinapsis arvensis) – ziele, szczególnie nasiona
- gorczyca sarepska (Brassica juncea) – ziele, szczególnie nasiona
- goryczka trojeściowa (Gentiana asclepiadea) – cała roślina
- goryczka wąskolistna (Gentiana pneumonanthe) – cała roślina
- grążel żółty (Nuphar lutea) – kłącze i kwiaty
- groszek żółty (Lathyrus pratensis) – cała roślina, głównie nasiona i kwiaty
- gryka tatarka (Fagopyrum tataricum) – cała roślina
- gryka zwyczajna (Fagopyrum sagitatum) – ziele
- grzybienie białe, lilia wodna (Nymphaea alba) – cała roślina
- grzybienie północne (Nymphaea candida) – cała roślina
- gwiazdnica pospolita (Stellaria media) – ziele
- gwiazdnica trawiasta (Stellaria graminea) – cała roślina
I
J
K
L
Ł
M
N
O
P
- parzydło leśne (Aruncus dioicus)
- pełnik europejski (Trollius europaeus) – ziele
- perłówka zwisła (Melica nutans) – cała roślina
- piwonia lekarska (Paeonia officinalis)
- pluskwica europejska (Cimicifuga europaea) – cała roślina
- pokrzyk wilcza jagoda (Atropa bella-donna)
- popłoch pospolity (Onopordum acanthium)
- potocznik wąskolistny (Berula erecta)
- powojnik pnący (Clematis vitalba) – młode pędy i liście
- powojnik prosty (Clematis recta) – młode pędy i liście
- powój polny (Convolvulus arvensis) – cała roślina
- poziewnik dwudzielny (Galeopsis bifida) – ziele, nasiona
- poziewnik polny (Galeopsis ladanum) – ziele, nasiona
- poziewnik pstry (Galeopsis speciosa) – ziele, nasiona
- poziewnik szorstki (Galeopsis tetrachit) – ziele, nasiona
- przegorzan kulisty (Echinops sphaerocephalus)
- przelot alpejski (Anthyllis alpetris)
- przestęp biały (Bryonia alba) – korzeń, nasiona
- przestęp dwupienny (Bryonia dioica) – korzeń, nasiona
- przylaszczka pospolita (Hepatica nobiles) – ziele
- psianka czarna (Solanum nirum)
- psianka kosmata (Solanum luteum)
- psianka skrzydlata (Solanum alatum)
- psianka słodkogórz (Solanum dulcamara) – zielone części rośliny
- pszeniec gajowy (Melampyrum nemorosum) – ziele, nasiona
- pszeniec grzebieniasty (Melampyrum cristatum) – ziele, nasiona
- pszeniec leśny (Melampyrum sylvaticum)
- pszeniec polski (Melampyrum polonicum)
- pszeniec różowy (Melampyrum arvense) – ziele, nasiona
- pszeniec zwyczajny (Melampyrum pratense) – ziele, nasiona
- pszonak drobnokwiatowy (Erysimum cheiranthoides) – ziele
- pszonak obłączasty (Erysimum repandum)
R
- rannik zimowy (Eranthis hyemalis) – cała roślina
- rącznik pospolity (Ricinus communis) – cała roślina
- rdest ostrogorzki (Polygonum hydropiper) – cała roślina
- rdest plamisty (Polygonum persicaria) – ziele
- rdestówka powojowata (Fallopia convolvulus) – cała roślina
- robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia) – kwiaty, liście, kora, nasiona
- rojnik murowy (Sempervivum tectorum)
- rozchodnik ostry (Sedum acre) – ziele
- różanecznik alpejski (Rhododendron ferrugineum) – liście i młode gałązki
- różanecznik katawbijski (Rhododendron catawbiense) – liście i młode gałązki
- różanecznik żółty (Rhododendron luteum = Azalia pontica) – liście i młode gałązki
- rudbekia owłosiona (Rudbeckia hirta)
- rukiew wodna (Nasturtium officinale) – ziele
- rumian psi (Anthemis cotula)
- ruta zwyczajna (Ruta graveolens)
- rutewka mniejsza (Thalictrum minus) – cała roślina
- rutewka orlikolistna (Thalictrum aquilegifolium) – cała roślina
- rutewka pojedyncza (Thalictrum simplex) – cała roślina
- rutewka wąskolistna (Thalictrum lucidum) – cała roślina
- rutewka żółta (Thalictrum flavum) – cała roślina
- rutwica lekarska (Galega officinalis) – ziele, nasiona
- rzepicha leśna (Rorippa sylvestris) – cała roślina
- rzepień kolczasty (Xanthium spinosum) – ziele, nasiona
- rzepień pospolity (Xanthium strumarium) – ziele, nasiona
- rzepień włoski, rzepień brzegowy (Xanthium riparium) – ziele, nasiona
- rzeżucha gorzka (Cardamine amara) – ziele
- rzeżucha łąkowa (Cardamine pratensis) – ziele
- rzodkiew świrzepa (Raphanus raphanistrum) – ziele, szczególnie nasiona
- rzodkiew zwyczajna (Raphanus sativus) – ziele, szczególnie nasiona
S
Ś
T
W
- wawrzynek główkowy (Daphne cneorum) – liście, kora, kwiaty, owoce
- wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum) – liście, kora, kwiaty, owoce
- wąkrota zwyczajna (Hydrocotyle vulgaris) – ziele
- wężymord niski (Scorzonera humilis) – cała roślina
- wiciokrzew czarny (Lonicera nigra)
- wiciokrzew pomorski (Lonicera periclymenum)
- wiciokrzew przewiercień (Lonicera caprifolium)
- wiciokrzew pospolity (Lonicera xylosteum)
- widlicz cyprysowy (Diphasiastrum tristachyum = Lycopodium tristachyum = Distachium tristachyum)
- widlicz spłaszczony (Diphasiastrum complanatum = Lycopodium complanatum = Diphasium complanatum)
- widłak alpejski (Lycopodium alpinum) – ziele
- widłak goździsty (Lycopodium clavatum) – ziele
- widłak jałowcowaty (Lycopodium annotinum) – ziele
- wilczomlecz błotny (Euphorbia palustris) – ziele, szczególnie sok mleczny
- wilczomlecz błyszczący (Euphorbia lucida)
- wilczomlecz kątowaty (Euphorbia angulata)
- wilczomlecz lancetowaty (Euphorbia esula) – ziele, szczególnie sok mleczny
- wilczomlecz migdałolistny (Euphorbia amygdaloides)
- wilczomlecz obrotny (Euphorbia helioscopia) – ziele, szczególnie sok mleczny
- wilczomlecz obrzeżony (Euphorbia marginata)
- wilczomlecz ogrodowy (Euphorbia peplus) – ziele, szczególnie sok mleczny
- wilczomlecz plamisty (Euphorbia maculata)
- wilczomlecz rozesłany (Euphorbia humifusa)
- wilczomlecz sierpowaty (Euphorbia falcata)
- wilczomlecz sosnka (Euphorbia cyparissias) – ziele, szczególnie sok mleczny
- wilczomlecz sztywny (Euphorbia stricta)
- wilczomlecz włosisty (Euphorbia villosa)
- wilczypieprz roczny (Thymelaea passerina)
- wroniec widlasty (Huperzia selago)
- wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare) – ziele, kwiaty
- wyka drobnokwiatowa (Vicia hirsuta) – ziele, nasiona
- wyka ptasia (Vicia cracca) – ziele, nasiona
- wyka wąskolistna (Vicia angustifolia) – ziele, nasiona
- wyżlin polny (Antirrhinum orontium) – ziele
Z
Ż
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8. Brak numerów stron w książce
- ↑ a b Jakub Mowszowicz: Przewodnik do oznaczania roślin trujących i szkodliwych. Warszawa: PWRiL, 1982. ISBN 83-200-2415-3. Brak numerów stron w książce
- ↑ Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953. Brak numerów stron w książce