Lilia bulwkowata

W tym artykule zagłębimy się w fascynujący świat Lilia bulwkowata. Od jego początków po wpływ na dzisiejsze społeczeństwo – zbadamy wszystkie istotne aspekty związane z tym tematem. W kolejnych kilku linijkach przeanalizujemy jego wpływ w różnych obszarach, jego ewolucję w czasie, a także możliwe implikacje w przyszłości. Zajmiemy się zarówno jego pozytywnymi, jak i negatywnymi aspektami, mając na celu zapewnienie czytelnikowi pełniejszego i zrównoważonego zrozumienia Lilia bulwkowata. Dołącz do nas w tej wycieczce i odkryj wszystko, co musisz wiedzieć na ten fascynujący temat.

Lilia bulwkowata
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

liliowce

Rodzina

liliowate

Rodzaj

lilia

Gatunek

lilia bulwkowata

Nazwa systematyczna
Lilium bulbiferum L.
Sp. pl. 1:302. 1753[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Pokrój
Kwiaty

Lilia bulwkowata[4] (Lilium bulbiferum L.) – gatunek rośliny z rodziny liliowatych[3]. Status gatunku w polskiej florze: kenofit[4]. Łacińska i polska nazwa gatunkowa pochodzi od bulwek wytwarzanych w kątach liści[5].

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje wyłącznie w górach Europy: w Alpach, Karpatach Zachodnich, Sudetach i Rudawach[6]. W Polsce w stanie naturalnym jest bardzo rzadki, za naturalne jego stanowiska uznawane są tylko te znajdujące się w Karpatach i w Kotlinie Kłodzkiej. Pozostałe stanowiska w Pieninach, Gorcach, Beskidzie Wyspowym, Beskidzie Makowskim oraz rozproszone w zachodniej i północnej części Polski są pochodzenia antropogenicznego. Znane stanowiska w Karpatach[7]:

Morfologia

Łodyga
Pojedyncza, gruba i sztywna łodyga wyrasta z cebuli. W dobrych warunkach osiąga nawet do 100 cm wysokości, w stanie naturalnym zwykle nie przekracza 50 cm. Jest gęsto obrośnięta liśćmi, nakrapiana i owłosiona dołem[5].
Liście
Wyrastają skrętolegle na łodydze. Mają lancetowaty kształt, są całobrzegie, bezogonkowe, 3-7 nerwowe. Bardzo charakterystyczną cechą jest wyrastanie w kątach tych liści bulwek – rozmnóżek[5].
Kwiaty
Są to największe kwiaty wśród wszystkich dziko rosnących w Polsce roślin. Pomarańczowe kwiaty wyrastają na wierzchołku łodygi i mogą osiągać średnicę 10 cm. Na jednej roślinie może być jeden lub kilka kwiatów tworzących baldach. Każdy kwiat składa się z 6 działek, wewnątrz posiadających ciemniejsze cętki, 6 pręcików i 1 słupek. Zdarzają się łodygi bezkwiatowe[5].
Owoc
Torebka[5].

Biologia i ekologia

Rozwój
Bylina, geofit cebulkowy. Kwitnie od czerwca do lipca, zapylana jest przez owady. Kwiaty nie pachną, ale zwabiają owady swoim dużym, barwnym okwiatem. Mimo dużych rozmiarów odwiedzane są tylko przez nieliczne motyle: pawiki, perłowce, niepylaka apollo, i to dość rzadko. W Polsce nasiona nie zawiązują się, roślina rozmnaża się głównie wegetatywnie za pomocą bulwkowatych rozmnóżek. Bulwki te dojrzewają we wrześniu, odpadają od rośliny i zimują w ziemi. Na wiosnę wyrastają z nich nowe rośliny. Jesienią część nadziemna obumiera, ale pod ziemią przetrwają jej cebulki, z których na wiosnę wyrastają nowe pędy[5].
Siedlisko
Rośnie na brzegach łąk i pastwisk, miedzach śródpolnych, ugorach, przy drogach i na polanach śródleśnych[5].
Genetyka
Liczba chromosomów 2n= 24[7].
Cechy fitochemiczne
Roślina trująca[8].

Zagrożenia i ochrona

Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)[9] w grupie gatunków rzadkich (kategoria zagrożenia R). W wydaniu z 2016 roku otrzymała kategorię EN (zagrożony)[10]. Znajduje się także w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin w kategorii EN (zagrożony)[11].

Roślina objęta w Polsce od 2004 r. ścisłą ochroną gatunkową[12]. Największym zagrożeniem dla tego gatunku jest jej zbieranie przez amatorów pięknych roślin. Posiada bowiem jedne z największych kwiatów wśród naszych krajowych, dziko rosnących roślin. Zagrożona jest także zmianą tradycyjnych sposobów użytkowania łąk kośnych, na których występuje. Jest uprawiana w Górskim Ogrodzie Botanicznym PAN w Zakopanem[7].

Zastosowanie

Jest uprawiana, jako roślina ozdobna w licznych odmianach. W uprawie, gdzie zapewnione ma optymalne warunki rozwoju osiąga większe rozmiary i piękniejsze kwiaty, niż w warunkach naturalnych[5]. Lubi stanowiska słoneczne i żyzne, głębokie gleby. Bardzo ważne jest wykonanie drenażu, by podłoże było przepuszczalne. Rozmnaża się przez cebule lub bulwki. Cebule sadzi się na głębokość około 10 cm[13].

Obecność w kulturze

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– (ang.).
  3. ↑ a b The Plant List. .
  4. ↑ a b Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  5. ↑ a b c d e f g h Zofia Radwańska-Paryska: Rośliny tatrzańskie. Warszawa: WSiP, 1988. ISBN 83-02-00872-9.
  6. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). .
  7. ↑ a b c Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
  8. ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  9. ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
  10. ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
  11. ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
  12. ↑ Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
  13. ↑ Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  14. ↑ Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wyd. Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.