Arypiprazol

Arypiprazol
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	7-butoksy]-3,4-dihydro-1H-chinolin-2-on
	Inne nazwy i oznaczenia
farm.	Aripiprazolum
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C23H27Cl2N3O2
Masa molowa	448,39 g/mol
	Identyfikacja
Numer CAS	129722-12-9
PubChem	60795
DrugBank	DB01238
SMILES
	C1CC(=O)NC2=C1C=CC(=C2)OCCCCN3CCN(CC3)C4=C(C(=CC=C4)Cl)Cl
InChI
	InChI=1S/C23H27Cl2N3O2/c24-19-4-3-5-21(23(19)25)28-13-11-27(12-14-28)10-1-2-15-30-18-8-6-17-7-9-22(29)26-20(17)16-18/h3-6,8,16H,1-2,7,9-15H2,(H,26,29)
	InChIKey
	CEUORZQYGODEFX-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	1,263 g/cm³ (20 °C); ciało stałe
	Rozpuszczalność w wodzie
	0,001 g/l
Temperatura topnienia	139,0−139,5 °C
logP	4,5
Zasadowość (pKb)	7,29
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Uwaga
Zwroty H	H302, H413
Zwroty P	P301+P312+P330
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	N05 AX12
Stosowanie w ciąży	kategoria C
Farmakokinetyka
Działanie	przeciwpsychotyczne, przeciwmaniakalne
Biodostępność	87% (doustnie), 100% (domięśniowo)
Okres półtrwania	75–145h
Wiązanie z białkami; osocza i tkanek	>99%
Metabolizm	wątrobowy
Wydalanie	27% z moczem, 60% z kałem
Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania	doustnie, domięśniowo
Objętość dystrybucji	4,9 l/kg
	Multimedia w Wikimedia Commons

Arypiprazol – organiczny związek chemiczny, lek neuroleptyczny drugiej generacji stosowany w leczeniu schizofrenii i epizodów maniakalnych w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej typu I oraz w zapobieganiu nowym epizodom maniakalnym u pacjentów, u których występują głównie epizody maniakalne i którzy odpowiadają na leczenie arypiprazolem. Lek został wynaleziony w roku 1995 przez Otsuka Pharmaceutical Co., a dystrybutorem leku w Stanach Zjednoczonych i Europie jest Bristol-Myers Squibb.

Mechanizm działania

Arypiprazol działa jako częściowy agonista receptorów dopaminergicznych D₂ i serotoninergicznych 5-HT_1A. Jest również antagonistą receptora serotoninergicznego 5-HT_2A oraz receptora dopaminergicznego D₃^[4].

Wskazania do stosowania

Lek znajduje zastosowanie w leczeniu objawów schizofrenii u dorosłych i młodzieży powyżej 15. roku życia, leczeniu epizodów maniakalnych w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej typu 1 i w leczeniu podtrzymującym (zapobieganie nowym epizodom maniakalnym) u pacjentów z chorobą afektywną dwubiegunową, u których występują głównie epizody manii.

Przeciwwskazania

Przeciwwskazaniem jest stwierdzona nadwrażliwość na arypiprazol.

Środki ostrożności

Preparatu zarejestrowanego do obrotu na terenie Polski, przeznaczonego do podania domięśniowego^[5] nie wolno podawać dożylnie lub podskórnie.
Ze względu na ryzyko zachowań samobójczych, szczególnie ostrożnie stosować u pacjentów z grup dużego ryzyka.
Ostrożnie stosować u pacjentów z:

- zawałem serca lub chorobą niedokrwienną w wywiadzie
- niewydolnością serca lub zaburzeniami przewodzenia
- chorobą naczyń mózgu,
- stanami predysponującymi do niedociśnienia (odwodnienie, zmniejszenie objętości krwi krążącej i leczenie lekami przeciwnadciśnieniowymi)
- nadciśnieniem
- wydłużeniem odstępu QT w wywiadzie rodzinnym
- ryzykiem wystąpienia zachłystowego zapalenia płuc
- ciężką niewydolnością wątroby
- napadami drgawek
- cukrzycą lub czynnikami jej wystąpienia.

Jeśli wystąpią objawy świadczące o złośliwym zespole neuroleptycznym należy przerwać leczenie wszystkimi przeciwpsychotycznymi produktami leczniczymi.
Arypiprazol należy stosować z zachowaniem ostrożności u pacjentów, u których w przeszłości występowały napady drgawek.
Z powodu zwiększonej śmiertelności oraz ryzyka występowania niepożądanych zdarzeń mózgowonaczyniowych arypiprazol nie jest wskazany w leczeniu pacjentów w podeszłym wieku z psychozą związaną z demencją.
Jedyny preparat doustny zarejestrowany w Polsce^[5] zawiera laktozę i nie powinien być stosowany u pacjentów z rzadką, wrodzoną nietolerancją galaktozy, niedoborem laktazy (czyli nietolerancją laktozy) lub zaburzeniami wchłaniania glukozy–galaktozy.
Arypiprazol nie może być stosowany w ciąży, chyba że spodziewane korzyści wyraźnie przewyższają potencjalne ryzyko dla płodu. Pacjentki nie powinny karmić piersią podczas jego stosowania.
Pacjenci powinni zachować szczególną ostrożność podczas prowadzenia pojazdów i obsługiwania urządzeń mechanicznych do czasu oceny indywidualnej reakcji na lek.

Interakcje

Ze względu na antagonistyczne działanie na receptor adrenergiczny α₁, arypiprazol może nasilać działanie niektórych leków przeciwnadciśnieniowych. Ostrożnie stosować z lekami, które powodują wydłużenie odstępu QT lub zaburzenia elektrolitowe. Podczas jednoczesnego stosowania arypiprazolu i silnych inhibitorów CYP2D6 (chinidyna, fluoksetyna, paroksetyna) lub silnych inhibitorów CYP3A4 (ketokonazol, itrakonazol, inhibitory proteazy HIV) dawkę arypiprazolu należy zmniejszyć o około połowę. Dawkę arypiprazolu należy podwoić, gdy jednocześnie podaje się go z silnymi induktorami CYP3A4 (karbamazepina, ryfampicyna, ryfabutyna, fenytoina, fenobarbital, prymidon, efawirenz, newirapina i ziele dziurawca). Arypiprazol nie jest metabolizowany przez enzymy z grupy CYP1A, dlatego nie jest konieczne stosowanie specjalnych dawek u palaczy tytoniu.

Działania niepożądane

bezsenność, niepokój, lęk, senność
akatyzja, depresja
nudności, wymioty, niestrawność, zaparcia
ból głowy
zaburzenia pozapiramidowe, drżenie
nieostre widzenie
zwiększone wydzielanie śliny, suchość w jamie ustnej
tachykardia, ortostatyczne spadki ciśnienia
złośliwy zespół neuroleptyczny
późne dyskinezy
zwiększona śmiertelność u pacjentów z otępieniem, hiperglikemią i cukrzycą w podeszłym wieku.
Zachowania impulsywne

Dawkowanie

Maksymalna dawka dobowa arypiprazolu wynosi 30 mg (we wszystkich postaciach).

Postać leku w formie tabletek^[6]

Dorośli:

Schizofrenia: zalecana dawka początkowa to 10 lub 15 mg/dobę z dawką podtrzymującą 15 mg/dobę. Lek należy podawać raz na dobę o stałej porze, niezależnie od posiłków.

Epizody maniakalne: zalecaną dawką początkową jest 15 mg podawane w schemacie raz na dobę, niezależnie od posiłków jako monoterapia lub w leczeniu skojarzonym. U niektórych pacjentów może być korzystne zastosowanie większej dawki.

Młodzież powyżej 15. roku życia:

Schizofrenia: 10 mg/dobę podawane w schemacie raz na dobę, niezależnie od posiłków. Leczenie powinno być rozpoczęte od dawki 2 mg przez 2 dni, stopniowo zwiększanej do 5 mg przez kolejne 2 dni, aż do osiągnięcia zalecanej dawki dobowej wynoszącej 10 mg. W przypadkach gdzie zwiększenie dawki jest właściwe, kolejne zwiększone dawki należy podawać, zwiększając jednorazowo o 5 mg.

Postać leku w formie iniekcji domięśniowej

Preparat stosuje się w mięsień naramienny lub głęboko w mięsień pośladkowy wielki z ominięciem obszarów otłuszczonych.

Dawka początkowa wynosi 9,75 mg w pojedynczym wstrzyknięciu. Skuteczna dawka wynosi 5,25–15 mg podana jako pojedyncze wstrzyknięcie. Nie należy podawać więcej niż 3 wstrzyknięcia na dobę.

Leczenie arypiprazolem w postaci roztworu do wstrzykiwań należy odstawić tak szybko, jak jest to klinicznie uzasadnione i należy rozpocząć stosowanie leku w postaci doustnej.

Preparaty

Preparaty arypiprazolu dopuszczone do obrotu w Polsce^[7]:

Abilify (preparat oryginalny) – tabletki, 5/10/15/30 mg – Otsuka Pharmaceutical Netherlands B.V.
Abilify – roztwór do wstrzykiwań, 7½ mg/ml – Otsuka Pharmaceutical Netherlands B.V.
Abilify – roztwór doustny, 1 mg/ml – Otsuka Pharmaceutical Netherlands B.V.
Abilify – tabletki ulegające rozpadowi w jamie ustnej, 10/15/30 mg/ml – Otsuka Pharmaceutical Netherlands B.V.
Abilify Maintena – proszek i rozpuszczalnik do sporządzania zawiesiny do wstrzykiwań o przedłużonym uwalnianiu, 300/400 mg – Otsuka Pharmaceutical Netherlands B.V.
Abilium – tabletki, 10/15 mg – Tarchomińskie Zakłady Farmaceutyczne „Polfa” S.A.
Apiprax – tabletki, 15 mg – AXXON Sp. z o.o.
Apra – tabletki, 5/10/15/30 mg – Adamed Pharma S.A.
Apra-swift – tabletki ulegające rozpadowi w jamie ustnej, 10/15/30 mg – Adamed Pharma S.A.
Aprizexen – tabletki, 15 mg – PharmaSwiss Česká republika s.r.o.
Aprizexen – tabletki ulegające rozpadowi w jamie ustnej, 15 mg – PharmaSwiss Česká republika s.r.o.
Aribit – tabletki, 5/10/15/30 mg – Medana Pharma S.A.
Aribit ODT – tabletki ulegające rozpadowi w jamie ustnej, 10/15/30 mg – Medana Pharma S.A.
Aricogan – tabletki, 5/10/15/30 mg – G.L. Pharma GmbH
Aripilek – tabletki, 5/10/15/30 mg – Przedsiębiorstwo Farmaceutyczne LEK-AM Sp. z o.o.
Aripiprazole +pharma – tabletki, 15 mg – +pharma arzneimittel GmbH
Aripiprazole Accord – tabletki, 5/10/15/30 mg – Accord Healthcare S.L.U.
Aripiprazole Accord Healthcare – tabletki, 10/15 mg – Accord Healthcare Polska Sp. z o.o.
Aripiprazole Accord Healthcare – tabletki ulegające rozpadowi w jamie ustnej, 10/15 mg – Accord Healthcare Polska Sp. z o.o.
Aripiprazole Apotex – tabletki, 5/10/15/30 mg – Apotex Europe B.V.
Aripiprazole Apotex – tabletki ulegające rozpadowi w jamie ustnej, 10/15 mg – Apotex Europe B.V.
Aripiprazole Eignapharma – tabletki, 5/10/15/20/30 mg – neuraxpharm Arzneimittel GmbH
Aripiprazole Mylan Pharma – tabletki, 5/10/15/30 mg – Mylan S.A.S.
Aripiprazole NeuroPharma – tabletki, 5/10/15/30 mg – neuraxpharm Arzneimittel GmbH
Aripiprazole Orion – tabletki, 5/10/15/30 mg – Orion Corporation
Aripiprazole Sandoz – tabletki, 5/10/15/20/30 mg – Sandoz GmbH
Aripiprazole Sandoz – tabletki ulegające rozpadowi w jamie ustnej, 10/15/30 mg – Sandoz GmbH
Aripiprazole STADA – roztwór doustny, 1 mg/ml – STADA Arzneimittel AG
Aripiprazole STADA – tabletki, 15 mg – STADA Arzneimittel AG
Aripiprazole Symphar – tabletki, 5/10/15/30 mg – Symphar Sp. z o.o.
Aripiprazole Zentiva – tabletki, 5/10/15/30 mg – Zentiva, k.s.
Aripiprazole Zentiva – tabletki ulegające rozpadowi w jamie ustnej, 10/15/30 mg – Zentiva, k.s.
Aripsan – tabletki, 5/10/15 mg – PRO.MED.CS Praha a.s.
Arypiprazol Glenmark – tabletki, 5/10/15/30 mg – Glenmark Pharmaceuticals s.r.o.
Aryzalera – tabletki, 5/10/15/20/30 mg – Krka d.d., Novo Mesto
Aryzalera – tabletki, 15 mg – InPharm Sp. z o.o. / Delfarma Sp. z o.o.
Asduter – tabletki, 10/15/30 mg – Vipharm S.A.
Explemed – tabletki, 10/15/30 mg – Proterapia Sp. z o.o.
Explemed Rapid – tabletki ulegające rozpadowi w jamie ustnej, 5/10/15/30 mg – Proterapia Sp. z o.o.
Ripizol – tabletki, 10/15 mg – Polfarmex S.A.

Synteza

Arypiprazol można otrzymać w wyniku trzech kolejnych reakcji alkilowania wychodząc z 2,3-dichloroaniliny^[8]:

Przypisy

↑ Aripiprazole, DrugBank , University of Alberta, DB01238 (ang.).
↑ ^a ^b Chemicalbook: Aripiprazole.
↑ Arypiprazol (nr SML0935) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. . (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ Stephen M. Stahl: Podstawy psychofarmakologii. Leki przyciwpsychotyczne i normotymiczne. Gdańsk: Via Medica, 2007. ISBN 978-83-60945-42-1.
↑ ^a ^b Obwieszczenie Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie ogłoszenia Urzędowego Wykazu Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. . (pol.).
↑ Abilify – Streszczenie EPAR dla ogółu społeczeństwa. European Medicines Agency. . (pol.).
↑ Rejestr Produktów Leczniczych. . (pol.).
↑ Oshiro, Y.; Sato, S.; Kurahashi, N. Carbostyril derivatives. „Patent US 5006528”, 1991.

Bibliografia

Marek Jarema. Zalecenia w sprawie stosowania leków przeciwpsychotycznych II generacji. „Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii”. 3, s. 177–182, 2008. . oraz idem, „Medycyna Praktyczna – Psychiatria”. 2008/1. s. 31–36.
S.J. Edwards, C.J. Smith. Tolerability of atypical antipsychotics in the treatment of adults with schizophrenia or bipolar disorder: a mixed treatment comparison of randomized controlled trials. „Clin Ther”. 31 cz. 1, s. 1345–1359, 2009. DOI: 10.1016/j.clinthera.2009.07.004. PMID: 19698898.
M.M. Greenaway M.M., D.D. Elbe D.D., Focus on Aripiprazole: A Review of its use in Child and Adolescent Psychiatry, „J Can Acad Child Adolesc Psychiatry”, 18 (3), 2009, s. 250–260, PMID: 19718428, PMCID: PMC2732733 .
H.K. Yoo, S.H. Choi, S. Park, H.R. Wang i inni. An open-label study of the efficacy and tolerability of aripiprazole for children and adolescents with tic disorders. „J Clin Psychiatry”. 68 (7), s. 1088–1093, 2007. DOI: 10.4088/JCP.v68n0717. PMID: 17685747.
Pharmindex: kompendium leków. Warszawa: UBM Medica Polska, 2011, s. 1280. ISBN 978-83-62078-02-8.
Małgorzata Rzewuska: Leczenie zaburzeń psychicznych. Wyd. 3. Warszawa: PZWL, 2006, s. 203. ISBN 83-200-3354-3.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[DB-1] Aripiprazole, DrugBank , University of Alberta, DB01238 (ang.).

[chbook-2] Chemicalbook: Aripiprazole.

[3] Arypiprazol (nr SML0935) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. . (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[4] Stephen M. Stahl: Podstawy psychofarmakologii. Leki przyciwpsychotyczne i normotymiczne. Gdańsk: Via Medica, 2007. ISBN 978-83-60945-42-1.

[Wykaz-5] Obwieszczenie Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie ogłoszenia Urzędowego Wykazu Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. . (pol.).

[abi-6] Abilify – Streszczenie EPAR dla ogółu społeczeństwa. European Medicines Agency. . (pol.).

[7] Rejestr Produktów Leczniczych. . (pol.).

[8] Oshiro, Y.; Sato, S.; Kurahashi, N. Carbostyril derivatives. „Patent US 5006528”, 1991.

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]