Zielonki (województwo małopolskie)

Wygląd przypnij ukryj Zielonki

wieś
Fort nr 45 Marszowiec
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	krakowski
Gmina	Zielonki
Wysokość	ok. 224–300 m n.p.m.
Liczba ludności (31.12.2023)	7488 (bez Osiedla Łokietka: 6532)
Strefa numeracyjna	12
Kod pocztowy	32-087
Tablice rejestracyjne	KRA
SIMC	0344389
Położenie na mapie gminy ZielonkiZielonki
Położenie na mapie PolskiZielonki
Położenie na mapie województwa małopolskiegoZielonki
Położenie na mapie powiatu krakowskiegoZielonki
50°07′07″N 19°55′15″E/50,118611 19,920833

Zielonki – wieś w południowej Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Zielonki.

Miejscowość jest siedzibą gminy Zielonki, przebiega przez nią droga wojewódzka nr 794.

Integralna część miejscowości: Marszowiec.

W Zielonkach, od 1954 roku, ma siedzibę biblioteka publiczna. Od 2009 roku biblioteka jest samodzielną placówką kultury. Posiada trzy filie w Węgrzcach, Przybysławicach i Bibicach.

Położenie

Zielonki położone są w dolinie Prądnika oraz jego lewego dopływu – potoku Garliczka, przy drodze wojewódzkiej nr 794 (Kraków – Skała). Obszar ten według regionalizacji fizycznogeograficznej znajduje się na styku dwóch mezoregionów – północna i środkowa część miejscowości leży na Wyżynie Olkuskiej (341.32), należącej do makroregionu Wyżyna Krakowsko-Częstochowska (341.3), a część południowa na obszarze Pomostu Krakowskiego (512.33), należącego do makroregionu Brama Krakowska (512.3).

Wieś, z wyjątkiem jej części południowej i południowo-zachodniej, znajduje się ponadto na terenie Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie lub w otulinie tegoż parku.

Pod względem administracyjnym miejscowość Zielonki zlokalizowana jest w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w południowo-zachodniej części gminy Zielonki, około 6 km w linii prostej na północ od centrum Krakowa. Graniczy z następującymi jednostkami:

• miejscowościami Trojanowice i Garlica Murowana (gmina Zielonki) od północy,
• miejscowością Bibice (gmina Zielonki) od wschodu,
• Dzielnicą IV Prądnik Biały miasta Kraków od południa,
• miejscowością Pękowice (gmina Zielonki) od zachodu.

Biorąc pod uwagę powierzchnię wynoszącą 613,93 ha Zielonki są drugą (po Bibicach) największą miejscowością gminy Zielonki, obejmującą 12,64% jej powierzchni.

Najwyżej położony obszar wsi znajduje się przy granicy z Bibicami, na terenie fortu Zielonki, na wysokości około 300 m n.p.m., a położony najniżej na krańcu południowo-wschodnim, przy granicy z Krakowem, w pobliżu doliny Prądnika, na wysokości około 224 m n.p.m.

Pod względem historycznym, w drugiej połowie XVI wieku, wieś położona była w powiecie proszowickim województwa krakowskiego i należała do wielkorządów krakowskich (wieś królewska).

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.

Demografia

Liczba mieszkańców Zielonek w ciągu ostatnich dwudziestu lat podwoiła się, przekraczając poziom 7 tys. osób w roku 2021.

Źródła danych oraz rodzaje (nazwy) i terminy spisów, jeśli dostępne:

• 1787;
• 1789 – Lustracja dymów i podanie ludności;
• 1921 – Pierwszy Powszechny Spis Ludności – dane na 30. września;
• 1931 – Drugi Powszechny Spis Ludności – dane na 9. grudnia;
• 1988 – Narodowy Spis Powszechny 1988 – dane na 6. grudnia;
• 2002 – Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2002 – dane na 20. maja;
• 2003–2004 oraz 2009–2023 – dane własne Urzędu gminy Zielonki na 31. grudnia danego roku.

Zabytki

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego.

• Fort Marszowiec;
• zespół baterii fortu „Marszowiec”;
• kościół parafialny pw. Narodzenia NPM, otoczenie.

Transport

Do Zielonek kursuje 6 linii autobusowych (w tym jedna nocna), należących do Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Krakowie.

Osoby związane z Zielonkami

• Katarzyna Gawłowa – polska artystka ludowa, malarka
• Christine Paul-Podlasky – urodzona w Londynie polska aktorka filmowa, teatralna i telewizyjna (od 1999 roku mieszka w Zielonkach)

Uwagi

1. ↑ Garliczka wpada do Prądnika (Białuchy) w pobliżu centrum miejscowości.
2. ↑ Granica między regionami na obszarze Zielonek przebiega w pobliżu budowanej obecnie Północnej obwodnicy Krakowa.
3. ↑ Obszar położony na południe od ul. Długopolskiej.
4. ↑ Obszar położony na północ od linii ulic: ks. Adama Zięby – Krakowskie Przedmieście – Galicyjska.
5. ↑ Obszar położony pomiędzy ul. Długopolską, a linią ulic: ks. Adama Zięby – Krakowskie Przedmieście – Galicyjska.
6. ↑ Miejscowość Zielonki obejmuje dwa sołectwa: Zielonki i Osiedle Łokietka.

Przypisy

1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 161443
2. ↑ a b Strona gminy Zielonki – Ludność. .
3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1635  .
4. ↑ GUS. Rejestr TERYT
5. ↑ a b c d Wydawnictwo COMPASS: Mapa turystyczna gminy Zielonki. .
6. ↑ Zielonki na mapie Geoserwisu GDOŚ >> Warstwa: Mezoregiony fizycznogeograficzne. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska. .
7. ↑ Zielonki na mapie Geoserwisu GDOŚ >> Warstwa: Formy ochrony przyrody. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska. .
8. ↑ a b c Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. .
9. ↑ Strona gminy Zielonki: struktura powierzchni wg sołectw. .
10. ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 1, Mapy, plany, Warszawa 2008, k. 1.
11. ↑ Franciszek Leśniak, Wielkorządcy krakowscy XVI-XVIII wieku, Kraków 1996, s. 18-19.
12. ↑ a b Wyżga 2009 ↓, s. 79.
13. ↑ a b Wyżga 2009 ↓, s. 135.
14. ↑ a b GUS Bank Danych Lokalnych - dane dla jednostek terytorialnych. .
15. ↑ BIP gminy Zielonki - informacje o jednostkach pomocniczych. .
16. ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy , wuoz.malopolska.pl  .

Bibliografia

• Mateusz Wyżga: W tej pięknej ziemi. Gmina Zielonki od średniowiecza do czasów współczesnych. Zielonki: Urząd Gminy Zielonki, Wydawnictwo Attyka, 2009. ISBN 978-83-926248-7-5.

Linki zewnętrzne

• Strona gminy Zielonki
• Biblioteka Publiczna w Zielonkach

Gmina Zielonki

• Siedziba gminy: Zielonki

Sołectwa	Batowice Bibice Bosutów-Boleń Brzozówka Dziekanowice Garlica Duchowna Garlica Murowana Garliczka Grębynice Januszowice Korzkiew Osiedle Łokietka Owczary Pękowice Przybysławice Trojanowice Węgrzce Wola Zachariaszowska Zielonki