Województwo malborskie

W dzisiejszym świecie Województwo malborskie stał się tematem o dużym znaczeniu i zainteresowaniu szerokiego spektrum ludzi. Od wpływu na społeczeństwo po globalne implikacje, Województwo malborskie przykuł uwagę naukowców, polityków i zwykłych obywateli. Jej wpływ obejmuje różne dziedziny, od ekonomii po kulturę, w tym technologię i środowisko. W tym artykule zagłębimy się w świat Województwo malborskie, aby poznać jego różne aspekty oraz zrozumieć jego znaczenie i wpływ dzisiaj.

Województwo malborskie
Palatinatus Marienburgensis
— województwo —
1466–1772
Herb
Herb
Sentencja: Para ad astra iter[1]
Państwo

 I Rzeczpospolita

Prowincja

wielkopolska

Data powstania

1466

Data likwidacji

1772

Siedziba wojewody

Malbork

Wojewoda

zobacz: wojewodowie malborscy

Siedziba sejmiku

Sztum

Powierzchnia

2096 km²

Populacja (1578[2])
• liczba ludności


55 000

Podział administracyjny
Liczba powiatów

4

Liczba reprezentantów
Liczba senatorów

3

Położenie na mapie Rzeczypospolitej
Położenie na mapie Polski
Multimedia w Wikimedia Commons
Mapa Rzeczypospolitej Obojga Narodów w 1619 r. Podział na województwa, ziemie i powiaty

Województwo malborskie (łac. Palatinatus Marienburgensis) – województwo w I Rzeczypospolitej istniejące w latach 1466–1772. Stanowiło jedną z czterech części Prus Królewskich, należących do prowincji wielkopolskiej. Stolicą był Malbork, jednakże sejmiki ziemskie odbywały się w Sztumie, a wojewoda rezydował w Dzierzgoniu (wtedy Kiszpork). Województwo malborskie było najmniejszym województwem Prus Królewskich. Szlachta była nieliczna i tylko ona mogła brać udział w sejmiku wojewódzkim obradującym w Sztumie[3].

Województwo istniało do 1772, gdy w wyniku I rozbioru Rzeczypospolitej tereny województwa zostały w całości włączone do Królestwa Prus. Jego dawne terytorium określane bywa od tego czasu jako ziemia malborska, zarówno w piśmiennictwie jak i w języku potocznym.

Terytorium

Województwo malborskie było najmniejszym województwem Prus Królewskich. Obejmowało obszar od Zatoki Gdańskiej i Zalewu Wiślanego, granicząc od wschodu z księstwem warmińskim. Od południowego wschodu także z częścią Prus Książęcych zwaną Prusami Górnymi (Oberland), a od zachodu graniczyło z województwem pomorskim poprzez koryto Wisły. Województwo obejmowało znaczną część Żuław Wiślanych.

Województwo obejmowało obszar 2096 km².

Administracja

Za stolicę województwa uznawano Malbork, gdzie na przemian z Grudziądzem odbywały się sesje sejmu stanów pruskich (tzw. generał pruski)[4].

Województwo malborskie dzieliło się na 4 powiaty[4]:

Województwo miało 1 starostwo grodowe kiszporskie (dzierzgońskie) oraz 2 starostwa niegrodowe: sztumskie, tolkmickie. Zygmunt Gloger wskazywał, że były jeszcze inne[4].

Wojewoda malborski był jednocześnie starostą kiszporskim (dzierzgońskim). Wybierał sobie podwojewodziego i pisarza. Sprawował także sądy grodzkie w Dzierzgoniu (wtedy Kiszpork)[4].

 Osobny artykuł: wojewodowie malborscy.

W Malborku nie odbywały się sądy, a jedynie w Dzierzgoniu oraz sądy grodzkie i ziemskie w Sztumie. Sądy ziemskie sprawował sędzia ziemski z ławnikami[4].

Sejmiki

Sejmiki ziemskie odbywały się w Sztumie, gdzie wybierano 8 posłów (po dwóch z powiatu) na sejmik generalny dla Prus Królewskich i 2 deputatów do Trybunału Koronnego w Piotrkowie[4]. W sejmikach wojewódzkich obradujących w Sztumie uczestniczyło od kilku do 50 osób[3]. W XVIII w. miejscem spotkań stawał się zazwyczaj kościół sztumski[3]. Termin sejmiku malborskiego wyznaczał wojewoda malborski. Z kancelarii grodzkiej wojewody, znajdującej się w Dzierzgoniu, wychodziły do szlachty uniwersały. W razie nieobecności wojewody uniwersały ogłaszał kasztelan elbląski[3].

Gród w Sztumie zależał od starosty w Kiszporku (czyli wojewody)[4].

Przypisy

  1. ↑ Stefan Krzysztof Kuczyński, Polskie herby ziemskie. Geneza, treści, funkcje, Warszawa 1993, s. 215.
  2. ↑ http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/Content/18436/Historia%20Polski%20w%20Liczbach_1994%20198147.pdf
  3. ↑ a b c d Zarchiwizowana kopia. . .
  4. ↑ a b c d e f g Część II: Podział na prowincje i województwa, Województwo Malborskie. W: Zygmunt Gloger: Geografia historyczna ziem dawnej Polski. Kraków: 1903.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Podział administracyjny I Rzeczypospolitej
Do II rozbioru
prowincja wielkopolska
prowincja małopolska
prowincja litewska
Inflanty
Po sejmie
grodzieńskim
Korona Polska
Wielkie Księstwo Litewskie