Stary Korczyn

Wygląd przypnij ukryj Stary Korczyn

wieś
Kościół pw. św. Mikołaja
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	buski
Gmina	Nowy Korczyn
Liczba ludności (2011)	276
Strefa numeracyjna	41
Kod pocztowy	28-136
Tablice rejestracyjne	TBU
SIMC	0256308
Położenie na mapie gminy Nowy KorczynStary Korczyn
Położenie na mapie PolskiStary Korczyn
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiegoStary Korczyn
Położenie na mapie powiatu buskiegoStary Korczyn
50°17′37″N 20°45′32″E/50,293611 20,758889

Kapliczka z 1666 r.

Stary Korczyn – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie buskim, w gminie Nowy Korczyn.

Dzisiejszy Stary Korczyn składał się dawniej z trzech wsi: Korczyn Stary, Korczyn Poduchowny i Winiary Górne. Korczyn Poduchowny przez pewien czas (lata 40. i 50.) stanowił odrębną gromadę w gminie Opatowiec.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Położenie

Miejscowość położona jest na Ponidziu, w Nadnidziańskim Parku Krajobrazowym, na prawym brzegu rzeki Nidy, ok. 3 km na zachód od Nowego Korczyna.

Na nadnidziańskich łąkach w okolicach Starego Korczyna występuje zimowit jesienny, rzadka roślina chroniona, która kwitnie późną jesienią.

Przez wieś przechodzi zielony szlak turystyczny z Wiślicy do Grochowisk.

Historia

Pierwsze wzmianki o Korczynie pochodzą z XII wieku. W 1145 r. komes Wszebor nadał wieś klasztorowi w Trzemesznie. Jednak miejscowa parafia jest starsza i prawdopodobnie istniała już w drugiej połowie XI wieku. W XIII wieku na terenie osady znajdował się dwór książęcy. Korczyn miał charakter osady miejskiej, o czym świadczy rzadko spotykany i zachowany do dzisiaj wrzecionowaty układ ulic. W 1226 r. urodził się tu książę Bolesław Wstydliwy, założyciel sąsiedniego Nowego Miasta Korczyna. Po lokacji w 1258 r. Nowego Miasta, Stary Korczyn stracił swoje znaczenie.

W XIV wieku pozostawał jeszcze siedzibą dekanatu. Prestiż parafii spowodował, że Kazimierz III Wielki ufundował tu nowy, murowany kościół, którego budowę ukończono w XV wieku. Jan Długosz wspomina o Starym Korczynie jako wsi królewskiej.

Według spisu z 1827 r. było tu 47 domów i 231 mieszkańców. Znajdowała się tu szkoła gminna oraz przytułek dla starców.

Urodzeni w Starym Korczynie

Bolesław V Wstydliwy, 21 czerwca 1226 (zm. 1279) – książę krakowski i sandomierski, ostatni przedstawiciel małopolskiej linii Piastów.

Zabytki

• Kościół pw. św. Mikołaja z połowy XIV w., przebudowany w XIX w. Uszkodzony w czasie I wojny światowej, a następnie odrestaurowany (powstało m.in. nowe sklepienie kościoła). Świątynia składa się z dwóch części: starszej, gotyckiej w skład której wchodzi prezbiterium z XIV w., nawa i zakrystia z XV w. oraz z części neogotyckiej z drugiej połowy XIX w. Na południowej ścianie kościoła, pomiędzy nawą a prezbiterium znajduje się wieżyczka z XIV w., z otworami strzelniczymi i śladami po dawnym zegarze słonecznym. Jednym z elementów wyposażenia kościoła jest późnogotycki krucyfiks z ok. 1500 r. Na zewnętrznej ścianie zakrystii wmurowana jest płyta z nazwiskiem Jakuba z Ujścia, kanonika krakowskiego i profesora Akademii Krakowskiej. Wewnątrz kościoła znajduje się marmurowe epitafium innego profesora Akademii, Jana Józefa Rygalskiego. Ich obecność wiąże się z przysługującym senatowi Akademii przez dwa wieki, nadanym przez króla Zygmunta Augusta, prawem obsady tutejszego probostwa. W kruchcie za zakrystią kościoła znajduje się także renesansowe epitafium Antoniego Skorczyckiego, z popiersiem zmarłego. W dolną część ołtarza wmurowana jest płyta nagrobna Elżbiety ze Zborowskich Dudyczowej. Obok świątyni usytuowana jest ceglana dzwonnica. Budynek kościoła oraz dzwonnica wpisane są do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.57/1-2 z 21.01.1933 (wypis z księgi orzeczeń), z 11.02.1967 i z 18.03.1999).
• Kapliczka z 1666 r.
• Figura przydrożna z 1873 r.
• Cmentarz parafialny z połowy XIX w. (nr rej.: A.58 z 23.12.1992).

Przypisy

1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 129862
2. ↑ Wieś Stary Korczyn w liczbach , Polska w liczbach  , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
3. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1203  .
5. ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
6. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
7. ↑ Kielecki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 27, poz. 182.
8. ↑ Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG.
9. ↑ Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej: według stanu na z dnia 1 VII 1952 r.
10. ↑ a b c Janusz Kędracki: Odkrywamy Świętokrzyskie – Stary Korczyn. Gazeta.pl. .
11. ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie , Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 3  .

Bibliografia

• MichałM. Jurecki MichałM., GrzegorzG. Matyja GrzegorzG., Ponidzie. W świętokrzyskim stepie, Kraków: Bezdroża, 2004, ISBN 83-89676-16-8, OCLC 830623047 .brak strony (książka)
• Maria i Przemysław Plichowie, Ponidzie. Szlaki turystyczne, Warszawa 1985
• Stary Korczyn, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 396 .

Gmina Nowy Korczyn

• Siedziba gminy: Nowy Korczyn

Miasto	Nowy Korczyn
Wsie	Badrzychowice Błotnowola Brzostków Czarkowy Grotniki Duże Grotniki Małe Górnowola Harmoniny Kawęczyn Łęka Ostrowce Parchocin Pawłów Piasek Wielki Podraje Podzamcze Rzegocin Sępichów Stary Korczyn Strożyska Ucisków Winiary Dolne Żukowice
Integralne części wsi	Błonie (Brzostków) Błonie (Parchocin) Gościniec Górnowola Majoratna Górnowola Szpitalna Grądy Świniarskie Kępa Bolesławska Kiełbaski Łąki Nowa Wieś Pagóry Piotrówka Podlesie Podwale Przymiarki Radła Raj Stojki Wesoła Winiary Wiślickie Wójtowe Łąki Zabłocie Zamoście
Części nieofic.	Zawodzie