Hieroglify

Zobacz też: inne znaczenia.

Ten artykuł od 2021-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Hieroglify (stgr. ἱερογλυφικά hieroglyphiká, dosł. „święte znaki”) – najstarszy rodzaj pisma starożytnego Egiptu, obok pisma hieratycznego i demotycznego. Nazwa wywodzi się (podobnie jak nazwa władcy – faraona) z greki i oznacza święte znaki. Grecy nie mogli ich zrozumieć, ale doskonale wiedzieli, do czego służą.

Określenie „hieroglify” stosowane jest także w stosunku do innych rodzajów pisma piktograficznego, używanego m.in. przez Azteków i Majów.

W piśmie hieroglificznym występują trzy rodzaje znaków:

• znaki fonetyczne
• znaki ideograficzne
• znaki determinatywne

Pismo starożytnego Egiptu używało powszechnie znaków fonetycznych do zapisu języka egipskiego. Ze względu na strukturę tego języka, charakterystyczną dla języków afroazjatyckich (występowanie tzw. rdzenia spółgłoskowego), występują jedynie hieroglificzne znaki spółgłoskowe (samogłoski pomijano). Są to znaki oznaczające jedną, dwie lub nawet trzy głoski.

Używane były do określenia całych słów. Słowo jest przedstawione wprost, jako wyobrażenie istoty żywej, przedmiotu lub rzeczy, którą można realnie oznaczać. Np. słońce przedstawia jeden hieroglif w kształcie koła z kropką w środku, a dom to rzut z góry budynku jednoizbowego z zaznaczonym wejściem.

Używane były do uściślenia, o jaką klasę wyrazów chodzi. Np. wszystkie imiona bóstw były poprzedzane znakiem siedzącej figurki boga (podobnie jak to ma miejsce w piśmie klinowym).

Hieroglify były zapisywane albo w kolumnach od góry do dołu albo w rzędach od prawej do lewej bądź też odwrotnie. Każdy znak posiada swoje lustrzane odbicie używane do zapisu w odwrotną stronę. Przy czytaniu musimy „spotykać się” z przedstawionymi hieroglifami, tj. czytać od strony, w którą „patrzą” postacie przedstawione przez znaki.

Do zapisu dwóch najważniejszych imion królewskich używano kartuszy. Między innymi dzięki takim kartuszom francuski egiptolog Jean François Champollion odczytał starożytne święte znaki.

Starożytni Egipcjanie używali systemu dziesiętnego niepozycyjnego, zwanego obecnie egipskim systemem liczbowym. Istniały specjalne znaki dla 1, 10, 100, 1000 i 10000. W ograniczonym zakresie wykonywano i zapisywano ułamki, używano ułamków o liczniku 1, czyli ½, ⅓, ¼, ⅕, ⅙ itd., z wyjątkiem ułamka ⅔, który zapisywano inaczej.

Liczebniki
Wartość	Hieroglif	Translit.	Wartość	Hieroglif	Translit.
1		wc	10 000		dbc
10		mdw	100 000		ḥfnw
100		št	1 000 000		ḥḥ
1 000		ḫ3	10 000 000		šn

Liczby zapisywano w obu kierunkach (a nawet pionowo). Poniższy przykład jest zapisany od lewej do prawej i od góry do dołu. Przykład, rzeźba w kamieniu z Karnak ukazuje liczbę 4622 jako:

Informacje w projektach siostrzanych

Multimedia w Wikimedia Commons

Cytaty w Wikicytatach

Definicje słownikowe w Wikisłowniku

• pismo hieroglificzne - opis pisma hieroglificznego
• egipskie hieroglify jednoliterowe
• egipskie hieroglify dwuliterowe
• egipskie hieroglify trzyliterowe
• egipskie hieroglify – określniki i ideogramy
• Lista znaków Gardinera
• Lista egipskich hieroglifów - lista wszystkich hieroglifów dostępnych w czcionkach UNIKODU wraz z listą Gardinera
• Egipskie hieroglify (Unikod blok) - hieroglificzna czcionka blokowa w standardzie UNIKOD
• egipski system liczbowy
• geoglify
• język egipski
• Kamień z Rosetty
• asyryjskie hieroglify
• pismo protosynajskie

• Pismo egipskie - pismo hieroglificzne, hieratyczne, demotyczne - opis, historia
• opis pisma hieroglificznego wraz z listą znaków (Ancient Egyptian scripts) , omniglot.com   (ang.).
• kurs online dla początkujących z lekcjami czytania i pisania w piśmie hieroglificznym średnioegipskim , www.egyptianhieroglyphs.net   (ang.).