Fasola zwykła

W następnym artykule zbadamy wpływ, jaki Fasola zwykła wywarł na różne aspekty dzisiejszego społeczeństwa. Od momentu powstania do dzisiejszego znaczenia Fasola zwykła był tematem zainteresowania badaczy, ekspertów i ogółu społeczeństwa. W tym artykule przeanalizujemy różne perspektywy związane ze Fasola zwykła, a także implikacje, jakie ma w takich obszarach, jak technologia, kultura, polityka i ekonomia. Dodatkowo zbadamy, jak Fasola zwykła wpłynął i zmienił sposób, w jaki współdziałamy, komunikujemy się i poruszamy się w dzisiejszym świecie. Bez wątpienia Fasola zwykła pozostawił znaczący ślad w naszym społeczeństwie i nadal będzie istotnym tematem w przyszłości.

Fasola zwykła
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Podrodzina

bobowate właściwe

Rodzaj

fasola

Gatunek

fasola zwykła

Nazwa systematyczna
Phaseolus vulgaris L.
Sp. pl. 2:723. 1753
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Multimedia w Wikimedia Commons
Nasiona
Strąki odmian fasoli szparagowej
Phaseolus vulgaris

Fasola zwykła, f. zwyczajna (Phaseolus vulgaris L.) – gatunek roślin jednorocznych należący do rodziny bobowatych. Pochodzi z Ameryki Środkowej i Południowej, jest w wielu odmianach uprawiany w różnych rejonach świata[4]. W Polsce wyłącznie jako roślina uprawna (bardzo rzadko jako efemerofit).

Morfologia

Łodyga
Słabo rozgałęziona, w dolnej części zdrewniała, osiąga wysokość 25 – 60 cm u odmian karłowych, 60 – 120 cm u odmian biczykowych o łodydze płożącej, 2 – 3 m u odmian tycznych, które owijają się wokół podpór.
Liście
Pierwsze dwa są całobrzegie, następne trójlistkowe, barwy jasno- lub ciemnozielonej, w zależności od odmiany.
Kwiaty
Motylkowe, zebrane w grona po 2–8 sztuk, które wyrastają z kątów liści po 40–60 dniach od siewu. Są one barwy białej, lila, fioletowej lub czerwonej (w zależności od odmiany).
Owoce
Wydłużone strąki.
Korzeń
Palowy, sięga na głębokość 100–110 cm, jest silnie rozgałęziony w wierzchniej warstwie gleby. Ma małą zdolność regeneracji, dlatego źle znosi przesadzanie. W symbiozie z fasolą współżyją bakterie Rhizobium phaseoli, tworzące na korzeniach brodawki korzeniowe, bakterie te wiążą azot atmosferyczny, z którego korzystają również rośliny.

Zastosowanie

  • Uprawiana jako warzywo, z grupy tzw. roślin strączkowych. Do celów spożywczych wykorzystywane są głównie nasiona, zawierające dużo białka, a u odmian szparagowych całe strąki. Fasola szparagowa jest spożywana jako świeża po ugotowaniu, lub jest przetwarzana – konserwowana i zamrażana. Fasola szparagowa należy do warzyw ciepłolubnych, dlatego można ją przechowywać w temperaturze 8-10 stopni C, przy wilgotności względnej powietrza 85-90% / 5-7 dni. Fasola należy do warzyw o dużej wartości odżywczej. Została udomowiona przez Indian na długo przed podbojem tych ziem przez hiszpańskich i portugalskich konkwistadorów. Zresztą ci ostatni rychło docenili zalety fasoli i sprowadzili jej nasiona do Starego Świata, przyczyniając się do rozpowszechnienia uprawy tej rośliny na skalę towarową nie tylko na kontynencie europejskim, ale również w Afryce i Azji.
  • Wyhodowano liczne odmiany uprawiane także jako rośliny ozdobne ze względu na ich piękne kwiaty.
Wartość odżywcza
Fasola szparagowa, mrożona
(100 g)
Wartość energetyczna 140 kJ (33 kcal)
Białka 2,2 g
Węglowodany 6,8 g
Tłuszcze 0,2 g
Woda 90,2 g
Dane liczbowe na podstawie: [5]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[6]
Ilość aminokwasów w 100 g[5]
Nazwa Ilość w mg
Izoleucyna 100
Leucyna 184
Lizyna 147
Metionina 34
Cystyna 22
Fenyloalanina 113
Tyrozyna 89
Treonina 104
Tryptofan 37
Walina 131
Arginina 113
Histydyna 62
Alanina 117
Kwas asparaginowy 319
Kwas glutaminowy 285
Glicyna 101
Prolina 101
Seryna 143

Odmiany uprawne

Odmiany fasoli zwykłej różnią się wysokością łodygi, barwą strąków, zawartością w nim włókna, a także wielkością nasion i długością okresu wegetacji. Dzielimy je na:

  • karłowe ('Bor', 'Mela', 'Augustynka', 'Wstęga')
  • tyczne ('Atlas' – 'Mamut', 'Blauhilde', 'Goldmarie' – 'Mamut', 'Hilds Neckarkonigin')
  • szparagowe
    • zielonostrąkowe ('Atena', 'Bona', 'Fana', 'Laguna', 'Zielona', 'Libra', 'Madera', 'Sisal', 'Sumatra')
    • żółtostrąkowe ('Amanda', 'Elektra', 'Furora', 'Polana', 'Galopka', 'Goldpantera – Pantera', 'Korona', 'Laurina – Laura', 'Polka', 'Tara', 'Złota Saxa')
  • na suche nasiona

Spośród odmian fasoli szparagowej do upraw amatorskich szczególnie polecana jest odmiana 'Blauhilde'. Jest to odmiana tyczna (wysokość ponad 3 m) tworząca długie, bezwłókniste strąki o ciekawej, fioletowo-niebieskiej barwie. Po ugotowaniu strąki stają się zielone. Wymaga stosowania podpór lub uprawy przy wysokich płotach. Spośród odmian żółtostrąkowych warto zwrócić uwagę na dwie średnio wczesne odmiany – 'Polkę' oraz 'Galopkę', których zaletami są odporność na choroby (antraknozę i bakteriozę obwódkową) oraz dobre plonowanie.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Fabales, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– (ang.).
  3. ↑ Phaseolus vulgaris, The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). .
  5. ↑ a b Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 532. ISBN 978-83-200-5311-1.
  6. ↑ Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).