Dziennik Telewizyjny (program informacyjny)

Ten artykuł dotyczy programu informacyjnego. Zobacz też: program rozrywkowy o tym samym tytule.

Dziennik Telewizyjny (DT, do połowy lat 70. DTV) – główny program informacyjny TVP1 w czasach PRL. W 1957 zastąpił Wiadomości Dnia^[2][3], a w 1989 został zastąpiony przez Wiadomości TVP1^[4]. W latach 70. i 80. był głównym ośrodkiem propagandy władz PRL i PZPR, mogącym oddziaływać na całe społeczeństwo^[5][6].

Ta sekcja od 2011-12 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Pierwsze wydanie Dziennika Telewizyjnego zostało wyemitowane 2 października 1957, program zastąpił istniejące od 30 kwietnia 1956 Wiadomości Dnia^[2][3]. Pierwsze wydanie serwisu poprowadził Jerzy Tepli, chociaż według niektórych miał je prowadzić Eugeniusz Pach. Pierwsze Dzienniki Telewizyjne nadawane były tylko raz na dobę, o godz. 19.30. 1 czerwca 1963 przesunięto godzinę głównego wydania na 20.00^[7], lecz 1 stycznia 1965 przywrócono poprzednią godzinę, 19.30^[8]. W latach 1965–1976 w soboty nie było wydania wieczornego Dziennika Telewizyjnego, lecz Monitor, który prowadzili – na zmianę – Karol Małcużyński i Edmund Męclewski. W miarę rozwijania się w Polsce telewizji, wydłużania się czasu emisji programu telewizyjnego, wreszcie po uruchomieniu Programu II Telewizji Polskiej pojawiały się kolejno dodatkowe wydania – późnowieczorne, popołudniowe, poranne i w południe. Pod koniec swojego istnienia Dziennik Telewizyjny nadawany był w następujących – w przybliżeniu – godzinach^[a]:

• 10.00 – wydanie poranne (poniedziałek-piątek, od 3.01.1984 Dziennik-Wiadomości),
• 10.10 – Dziennik Dodatek Gospodarczy (wcześniej Reforma Gospodarcza) (poniedziałek, środa, piątek w latach 1988–1989),
• 10.30 – wydanie poranne (sobota, od 1985 do 3.02.1990, Dziennik-Wiadomości),
• 10.35 – wydanie poranne (niedziela),
• 12.00 – wydanie w południe Dziennik Telewizyjny (codziennie, lecz nie w latach 80. – do 1982 nadawane w niedziele, po nim – Magazyn Świat, redagowany i prowadzony przez Grzegorza Woźniaka),
• 16.00 – wydanie popołudniowe Dziennik Telewizyjny (poniedziałek–piątek, lata 1977–1979),
• 16.30 – wydanie popołudniowe Dziennik Telewizyjny (poniedziałek–piątek) (w dni wolne od nauki szkolnej od 1.07.1983 do 30.12.1983),
• 17.00 – wydanie popołudniowe Dziennik Telewizyjny (poniedziałek–piątek) (w dni robocze, w roku 1983 jedynie w dni nauki szkolnej – do 23.12.1983),
• 17.20 – Dziennik-Wiadomości, wydanie to zastąpił 26.06.1986 Teleexpress^[9], a w okresie 02.01.1984–29.06.1984 nadawane było o 16.30,
• 19.30 – główne wydanie Dziennik Telewizji Polskiej (codziennie, w okresie 1976–20.12.1979 i w dniu 31.12.1979 pod nazwą Wieczór z Dziennikiem^[10], a następnie – od 21.12.1979 do 17.11.1989 Dziennik Telewizyjny),
• 22.00 – Dziennik Komentarze (codziennie w latach 1984–1988, orientacyjna godzina emisji, np. 26.01.1984 nadany już o 20:45),
• 22.50 – Dziennik Echa Dnia (od poniedziałku do piątku od lata 1988 do 2.02.1990, godzina emisji również orientacyjna – zdarzały wydania nadawane nawet ok. 0:20),
• 23.30 – Dziennik 24 godziny (od poniedziałku do piątku w latach 1982–1984).

W niedziele wyborcze lat 80. układ wydań Dziennika był następujący: 7.00, 7.55, 8.50, 10.30, 12.00, 15.15, 17.20, 22.05 – wydania specjalne 19.30 – główne wydanie.

Po Sierpniu 1980 Dziennik Telewizyjny był jednym z najzacieklej krytykowanych przez „Solidarność” i środowiska opozycyjne bastionów władzy i równie zaciekle przez władzę PRL broniony i sterowany. Był często narzędziem manipulacji i dezinformacji, przy czym nie wzdragano się przed stosowaniem metod powszechnie uznawanych w dziennikarstwie za nieuczciwe i godne potępienia.

Bezpośrednio po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce w 1981 prezenterzy występowali w mundurach wojskowych – według pomysłu Marka Tumanowicza^[11]. Wieczorne wydanie Dziennika w dniu ogłoszenia stanu wojennego zostało wydłużone do półtorej godziny^[11].

29 marca 1987 po raz ostatni Dziennik Telewizyjny był równolegle emitowany na obu antenach TVP. Następnego dnia na antenie Dwójki powstał program informacyjny Panorama dnia.

W 1988 pojawiły się dwa bloki programowe podczas głównego wydania Dziennika Telewizyjnego:

• w soboty – „Kronika kulturalna”, prowadzona przez Irenę Jagielską,
• w niedzielę – „Magazyn międzynarodowy”, prowadzony przez Grzegorza Woźniaka.

28 października 1989 na koniec wywiadu w głównym sobotnim wydaniu Dziennika Telewizyjnego, aktorka Joanna Szczepkowska wypowiedziała słowa: „Proszę Państwa, 4 czerwca 1989 skończył się w Polsce komunizm”, które uznaje się za symboliczne zakończenie „ery komunizmu” w Polsce. Trzy tygodnie później – 18 listopada – Dziennik Telewizyjny został zastąpiony przez Wiadomości^[12]. Ostatnie główne wydanie Dziennika Telewizyjnego poprowadził Janusz Świerczyński, a redagował je Marek Barański^[12].

Na temat wypowiedzi Szczepkowskiej funkcjonuje kilka wersji wydarzeń:

• głoszona przez Joannę Szczepkowską: wypowiedź nagrano tuż przed Dziennikiem, a kasetę z nagraniem dostarczono na antenę w ostatniej chwili^[b],
• głoszona przez związanego z PRL-owską ekipą DTV, publicystę byłej „Trybuny” Marka Barańskiego: nagrania wywiadu ze Szczepkowską dokonano mniej więcej sześć-siedem godzin przed programem a sama wypowiedź została zakwalifikowana do emisji przez Barańskiego w związku z nieformalnymi porozumieniami ówczesnej ekipy DTV z nowymi władzami kraju.

W latach 1982–1984 nadawano dziennik 24 godziny – jako podsumowanie dnia, a w czwartek 26 stycznia 1984 o godz. 20.45 ruszył Dziennik Komentarze – nadawany do 1988; w nim prowadzący dokonywali „analizy” wydarzeń dnia, było to również miejsce spotkań prowadzących ten dziennik z politykami i ekonomistami w celu przeprowadzenia pozornie swobodnego wywiadu. Pierwsze wydanie prowadził Adam Bronikowski. Dziennik Komentarze został zastąpiony programem Dziennik Echa Dnia pod koniec 1988.

15 i 16 marca 1988 główne wydania były prowadzone ze studia w Koszalinie przez Krzysztofa Bartnickiego.

W 1989 poranny Dziennik o godz. 10.00 zmienił formułę na Dziennik z okna – nadawany był z tego miejsca, skąd później (w połowie lat 90.) nadawano Prognozę pogody – z okna budynku redakcji. Stałym prowadzącym Dziennik z okna latem 1989 był Edward Kozak z OTV Katowice. Dziennik z okna zastąpił wydanie poranne nadawane od poniedziałku do soboty.

Ostatni Dziennik przed całkowitym zdjęciem z anteny na rzecz Wiadomości nadano na koniec ferii zimowych 1990 i najprawdopodobniej (na podstawie umieszczonych na stronie o historycznych ramówkach programów telewizyjnych programów dnia z okresu 18.11.1989-10.02.1990) było to wydanie poranne z 9 lutego 1990 (ramówka na ten dzień wskazuje nadanie o 9:15 „Wiadomości”, przy czym ramówka na dzień następny podaje nadanie o 10:30 „Wiadomości Porannych”, co wobec wskazania „Wiadomości Wieczornych” w ramówce na 9.02.1990 sugeruje, że o 9:15 po raz ostatni nadano DT-Wiadomości. W przeciwnym razie ostatnim wydanie Dziennika Telewizyjnego był DT-Echa Dnia nadany tydzień wcześniej, czyli w piątek, 2 lutego 1990 na zakończenie programu).

W latach 2010–2021 na kanale TVP Historia emitowane były archiwalne główne wydania Dziennika Telewizyjnego z lat 1984–1989.

• Eugeniusz Pach (lata 60.)
• Stanisław Cześnin (lata 60.)
• Jerzy Tepli (lata 60.)
• Irena Dziedzic (1965–1968)
• Jan Suzin (początek lat 70.)
• Andrzej Nowaliński (lata 70.)
• Wojciech Zyms (lata 70.)
• Jerzy Boćkowski (lata 70. i 80.)
• Andrzej Kozera (lata 70. i początek lat 80.)
• Adam Bronikowski (1967–1989)
• Irena Falska (lata 70. i początek lat 80.)
• Andrzej Bilik (lata 70. i 80., ostatni dyrektor Dyrekcji Programów Informacyjnych Telewizji Polskiej i zarazem ostatni szef redakcji Dziennika Telewizyjnego)
• Jerzy Rosołowski (lata 70. i początek lat 80.)
• Roman Beeger (lata 70. i 80.)
• Andrzej Racławicki (lata 70. i 80.)
• Witold Stefanowicz (lata 70. i 80.)
• Gwidon Syczewski (lata 70. i 80.)
• Marek Tumanowicz (lata 70. i 80.)
• Marcin Willman (lata 70. i 80.)
• Grzegorz Woźniak (lata 70. i 80.)
• Magdalena Rolska (początek lat 80.)
• Marek Barański (stan wojenny, prowadził przed stanem wojennym wiadomości sportowe)
• Barbara Grad (od 1988 Barbara Grad-Woźniak, lata 80. – w DPI od 1974, od 1985 prowadziła niektóre wydania, zwłaszcza popołudniowe, wcześniej jako felietonista i redaktor wydań)
• Jolanta Klepacka (1983–1985, prowadziła główne wydanie razem z Krzysztofem Bartnickim)
• Grażyna Kowalska (od 1984, prowadziła główne wydanie razem z Aleksandrem Gerynem, a od 1985 z Januszem Świerczyńskim)
• Grażyna Szcześniak (w latach 1984–1985 prowadziła główne wydanie razem z Januszem Świerczyńskim)
• Sławomira Śliwińska (w 1985 prowadziła główne wydanie razem z Mieczysławem Marciniakiem)
• Irena Jagielska (1985–1989)
• Krzysztof Bartnicki (1983–1989)
• Aleksander Geryn (1983–1989, od drugiej połowy lat 80. prowadził boczne wydania)
• Janusz Jóźwiak (od 1 lipca 1985, wcześniej w redakcji sportowej Telewizji Polskiej)
• Mieczysław Marciniak (1985, prowadził Dziennik Komentarze)
• Janusz Świerczyński (1984–1989)
• Marek Szelewicki (II połowa lat 80.)
• Waldemar Milewicz (1984–1989, serwis zagraniczny)
• Aleksandra Jakubowska (1987–1989, serwis parlamentarny)
• Henryk Suchar (1984–1987)
• Sławomir Malinowski (1989)

• Berlin i Berlin Zachodni:
  • Henryk Kollat (1980–1984)
  • Zbigniew Kustosik (1984–1988)
  • Zdzisław Urbanek (1988–1989)

• Bejrut:
  • Bolesław Nencki

• Belgrad:
  • Bolesław Nencki

• Bonn:
  • Zygmunt Sawicki (1969–1973)
  • Jerzy Tepli (1984–1989)

• Bruksela:
  • Andrzej Bilik (1973–1979)
  • Maria Wągrowska (Rzeczpospolita) (1988–1989)

• Budapeszt:
  • Tadeusz Samitowski (1984–1988)
  • Zdzisław Uberman (1988–1989)

• Londyn:
  • Wojciech Zyms (1981–1984)
  • Jerzy Boćkowski (1984–1985)
  • Bogusław Wołoszański (1985–1988)
  • Zbigniew Napierała (1988–1989)

• Moskwa:
  • Tadeusz Haluch (1972–1979)
  • Lesław Nowak (1984–1989)
  • Jerzy Wajszczuk (1984–1989)
  • Witold Stefanowicz (1984–1988)
  • Witold Laskowski (1988–1989)
  • Erazm Fethke (1984–1987)
  • Zdzisław Stankiewicz (1984)
  • Jadwiga Wolska (1984)
  • Jacek Głuski (1989)

• Nowy Jork:
  • Bartosz Janiszewski (1960–1969)
  • Maksymilian Berezowski (1984–1985)
  • Grzegorz Woźniak (1985–1987)
  • Zbigniew Bożyczko (1987–1989)

• Paryż:
  • Mirosław Azembski (1967–1971)
  • Bartosz Janiszewski (1977–1981)
  • Andrzej Bilik (1981–1986)
  • Michał Walczak (1986–1989)

• Pekin:
  • Jerzy Bayer (PAP) (1989)

• Praga:
  • Czesław Berenda (1980–1984)
  • Aleksander Lubański (1984–1988)
  • Stanisław Kaczmarski (1988–1989)

• Rzym:
  • Paweł Wasilewski (1984)
  • Sławomir Szof (1984–1988)
  • Jerzy Amroziewicz (1988–1989)

• Sofia:
  • Karol Bielecki (1984–1985)
  • Marek Sieczkowski (1985–1989)

• Sztokholm:
  • Zygmunt Broniarek (1980–1984)
  • Aleksandra Kedaj (1984–1986)
  • Tomasz Walat (PAP) (1988–1989)

• Nairobi:
  • Bohdan Sienkiewicz (1977–1981)

W latach 1957–1973 motywem przewodnim czołówki był utwór skomponowany przez Władysława Szpilmana, natomiast w latach 1973-1989 utwór ten został zastąpiony przez dzieło Wojciecha Kilara^[13][14].

Osobną czołówkę, będącą znacznie nowocześniejszą wersją ostatniej czołówki z użyciem animacji 3D i ze zmienioną oprawą muzyczną miało w 1989 wieczorne wydanie o tytule „Echa dnia”. Nie została ona zastosowana w pozostałych wydaniach z uwagi na zakończenie emisji „Dziennika” i wprowadzenie „Wiadomości TVP1"^[15].

• Dziennik Telewizyjny (program rozrywkowy)
• Spacery świdnickie
• Fakty, wydarzenia, aluzje

• Zapisy dźwiękowe – programy radiowe i telewizyjne w Internetowym Muzeum Polski Ludowej – Internet Archive. polskaludowa.com. .
• Dziennik telewizyjny tłumaczony na język migowy na signlangtv.org
• Dziennik Telewizyjny na YouTube.com