10 Oszmiańska Brygada Armii Krajowej
Dzisiaj 10 Oszmiańska Brygada Armii Krajowej jest bardzo istotnym problemem, który dotyka dużej liczby ludzi na całym świecie. Wraz ze wzrostem globalizacji i wzajemnych powiązań, 10 Oszmiańska Brygada Armii Krajowej stał się tematem ogólnego zainteresowania, który nie pozostawia nikogo obojętnym. Od wpływu na społeczeństwo po konsekwencje na poziomie osobistym, 10 Oszmiańska Brygada Armii Krajowej wywołał szeroką debatę i wzbudził zainteresowanie zarówno ekspertów, jak i obywateli. W tym artykule przyjrzymy się różnym aspektom 10 Oszmiańska Brygada Armii Krajowej i zbadamy jego implikacje w różnych kontekstach.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1944 |
| Rozformowanie |
1944 |
| Nazwa wyróżniająca |
Oszmiańska |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
„Gustaw” |
| Działania zbrojne | |
| Operacja Ostra Brama | |
| Organizacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
10 Oszmiańska Brygada AK „Gustawa” – polski oddział partyzancki[a] Okręgu Wilno Armii Krajowej.
W lipcu 1944 w ramach Zgrupowania nr 3 Okręgu AK Wilno oddział wziął udział w operacji Ostra Brama. W lipcu 1944 liczyła ok. 400 partyzantów[2].
Koncentracja brygady
W czerwcu 1944 sztab 3 Zgrupowania przeprowadził na swoim terenie mobilizację mężczyzn pozostających w siatce konspiracyjnej. Jako odwód sformowano 10 Brygadę AK pod dowództwem por. Konrada Bukowskiego „Gustawa”. Do pomocy przy organizowaniu brygady zostali oddelegowani z 13 Brygady AK komendant Obwodu Mołodeczno por. Władysław Burak „Gajewski” oraz ppor. Wiktor Snastin „Kurek”.
Łączniczki na rozkaz komendanta Obwodu „Oset” powiadomiły komendantów placówek o miejscu koncentracji wszystkich mężczyzn zdolnych do walki, pozostających w konspiracji. Miejscem koncentracji był rejon Murowanej Oszmianki. Dowództwo formowało się w Karwieliszkach. Ośrodek Soły wyznaczył koncentrację w folwarku Porojście dla placówek Soły i Żuprany, a w Birżanach dla placówek Kuszlany i Smorgonie. Placówki: Polany, Graużyszki i Krewo miały bezpośrednio pod dowództwem swoich komendantów zameldować się w Karwieliszkach. Personel medyczny wywodzący się z konspiracji zbierał się w folwarku Rojsty. Porucznik Gajewski objął komendę nad zgrupowaniem przebywającym w folwarku Olchówce. Marszem ubezpieczonym ruszył w kierunku Karwieliszek przez Małe Powiaże. W okolicy Osinówki przekroczono szosę łączącą Oszmianę z Holszanami. Z Osinówki pod osłoną lasu partyzanci dotarli do Mordas, przekraczając szosę Oszmiana – Graużyszki, stamtąd przez folwark Pohulanka, wieś Antony, Kuckuny, dwór Sołki, Łysą Górę dotarli do Karwieliszek.
Koncentracja trwała trzy dni, Odległość poszczególnych placówek od miejsca zbiórki była różna: od 7 km do przeszło 40 km. Początkowo utworzono trzy plutony. Ochotników po służbie wojskowej sprzed 1939 podzielono na trzy grupy przydzielając do każdego z plutonów jako kadrę do pomocy przy szkoleniu rekrutów. Pierwszy pluton zakwaterował się w miejscowości Wasiowce, drugi pluton – w zaścianku Łysa Góra, trzeci pluton pozostał w Karwieliszkach. Przystąpiono do intensywnego szkolenia strzeleckiego i bojowego.
Każdego dnia zgłaszali się z dalszych terenów członkowie siatki konspiracyjnej, nie mogąc trafić do oddziałów macierzystych (realizowały one w tym czasie zadania „Burzy”). Zgłaszali się dezerterzy z Wehrmachtu, wcieleni doń Polacy z Poznańskiego i Śląska oraz członkowie policji białoruskiej. Dowództwo brygady wcielało do swoich szeregów Polaków z Poznańskiego i Śląska oraz Jugosłowian zatrudnionych w organizacji Todt, natomiast z policji białoruskiej tych, którzy w różny sposób wcześniej ostrzegali ludność polską przed represjami.
Obsada personalna brygady
8 lipca 1944, ze względu na napływ sporej ilości ochotników do Brygady, w Karwieliszkach nastąpiła jej reorganizacja. Uformował się ostatecznie następujący skład osobowy brygady:
- dowódca – por. Konrad Bukowski ps. „Gustaw”
- zastępca dowódcy – por. Władysław Burak ps. „Gajewski”
- adiutant – ppor. Wiktor Snastin ps. „Kurek”
- kwatermistrz – sierż. Wiktor Andrzejewski ps. „Pszczółka”
- oficer łączności – plut. Edward Bujnicki ps. „Drucik”
- lekarze – dr Michał Holak ps. „Bonifacy” i dr Adam Wysocki ps. „Piotr”
1 kompania:
- dowódca: ppor. Aleksander Stanisław Czajkowski ps. „Chytry”
- szef kompanii: sierż. Stanisław Szamocki
- 1 pluton: podchorąży Edward Szołoch ps. „Skiba”
- 1 drużyna: kpr. Czesław Soroko ps. „Orzeł”
- 2 drużyna: kpr. Mikołaj Jackiewicz ps. „Mik”
- 3 drużyna: kpr. Witold Koczan ps. „Wićka”
- 2 pluton: plut. Jan Aleksandrowicz ps. „Aleks”
- 1 drużyna: Antoni Kowzan ps. „Antoś”
- 2 drużyna: Edward Szynkiewicz ps. „Ed”
- 3 drużyna: Arkadiusz Bartoszewicz ps. „Bart”
- 3 pluton: plut. Zenon Naumowicz ps. „Sęk”
- 1 drużyna: Czesław Żeligowski ps. „Czesio”
- 2 drużyna: Waldemar Siecki ps. „Mały”
- 3 drużyna: Aleksander Siecki ps. „Wujek”
- 1 pluton: podchorąży Edward Szołoch ps. „Skiba”
2 kompania:
- dowódca ppor. Stanisław Butkiewicz ps. „Żbik”
- szef kompanii: sierż. Stanisław Wołkowicz ps. „Ojciec”
- 1 pluton: ppor. Włodzimierz Rybacki ps. „Rubka”
- 1 drużyna: kpr. Henryk Marcinkiewicz ps. „Marcin”
- 2 drużyna: kpr. Stefan Staszkiewicz ps. „Stef”
- 3 drużyna: kpr. Stanisław Klucznik ps. „Stach”
- 2 pluton: pchor. Leonard Bohdziewicz ps. „Jacek”
- 1 drużyna: kpr. Edward Kwokszyn ps. „Kwoka”
- 2 drużyna: kpr. Tadeusz Aleksandrowicz ps. „Alek”
- 3 drużyna: kpr. Jan Urbanowicz ps. „Jaś”
- 3 pluton: pchor. Leon Jackiewicz ps. „Lew”
- 1 drużyna: kpr. Stefan Wysocki ps. „Piotr”
- 2 drużyna: kpr. Antoni Kłujszo ps. „Brzoza”
- 3 drużyna: kpr. Władysław Bodak ps. „Szczerba”
- 1 pluton: ppor. Włodzimierz Rybacki ps. „Rubka”
3 kompania:
- dowódca ppor. Leonard Piastowski ps. „Art”, „San”
- szef kompanii: sierż. „Józef Micul”
- 1 pluton:pchor. Wincenty Stosuj ps. „Żbik”
- 1 drużyna: kpr. Bolesław Dembowski ps. „Dąb”
- 2 drużyna: kpr. Roman Sturlis ps. „Rom”
- 3 drużyna: kpr. Wacław Harłukowicz ps. „Kamień”
- 2 pluton: plut. Bronisław Harłukowicz ps. „Łuk”
- 1 drużyna: kpr. Józef Michniewicz ps. „Zef”
- 2 drużyna: kpr. Józef Szołoch ps. „Rola”
- 3 drużyna: kpr. Kazimierz Pietrusewicz ps. „Kazik”
- 3 pluton: pochr. Bronisław Awgul ps. „Bey”
- 1 drużyna: wachm. Artur Ulewski ps. „Kozak”
- 2 drużyna: plut. Jan Jaroszewicz ps. „Iglica”
- 3 drużyna: plut. Henryk Zakrzewski ps. „Bez”
- 1 pluton:pchor. Wincenty Stosuj ps. „Żbik”
sekcja minerska:
- kpr. Zygmunt Śnieżko ps. „Lont”
- kpr. Franciszek Dembowski ps. „Dynamit”
- Antoni Klucznik ps. „Saper”
drużyna łączności:
- plut Edward Bujnicki ps. „Drucik”
- Władysław Żeligowski ps. „Władek”
- Henryk Baranowski ps. „Baran”
drużyna sanitarna:
- dr Michał Holak ps. „Bonifacy”
- dr Adam Wysocki ps. „Piotr”
pielęgniarki:
- Emilia Komorowska ps. „Mila”
- Janina Jackiewiczówna ps. „Janka”
- Helena Siecka ps. „Sawa”
- Maria Vorbrodt ps. „Isia”
- Halina Wysocka ps. „Hala”
- Maryna Plucińska ps. „Popielata”
Uwagi
- ↑ Nazwa „brygada” określała stopień samodzielności partyzanckiej danego oddziału. Na samodzielność pozwalał pewien minimalny stan (około 300 ludzi) i to była dolną granicą pojęcia „brygada”. Granica górna, określona względami swobody ruchu i manewrowania w walkach na tyłach nieprzyjaciela, wynosiła około 1000 ludzi[1].
Przypisy
- ↑ PSZ w II WŚ. Armia Krajowa 1950 ↓, s. 600.
- ↑ Boradyn, Chmielarz i Piskunowicz 1997 ↓, s. 53.
Bibliografia
- Komisja Historyczna Polskiego Sztabu Głównego w Londynie: Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej. Armia Krajowa. T. III. Londyn: Instytut Historyczny im. Generała Sikorskiego, 1950.
- Roman Korab-Żebryk: Operacja wileńska AK. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985. ISBN 83-01-04946-4.
- Zygmunt Boradyn, Andrzej Chmielarz, Henryk Piskunowicz: Z dziejów Armii Krajowej na Nowogródczyźnie i Wileńszczyźnie (1941–1945). Radom: Ośrodek Kształcenia i Doskonalenia Kadr, 1997. ISBN 8390716803.
- Struktura Organizacyjna Armii Krajowej, Marek Ney-Krwawicz w: Mówią wieki nr 9/1986.
- Wiktor Snastin ps. Kurek – "10 Brygada Armii Krajowej por. "Gustawa" – wspomnienia" Szczecin 1992. Maszynopis w posiadaniu Koła Kresowego ŚZŻAK w Szczecinie. Opublikowany w "Wileński Przekaz" suplement/1996.
- Jarosław Wołkonowski, Grzegorz Łukomski: Okręg Wileński Związku Walki Zbrojnej Armii Krajowej w latach 1939-1945. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 1996. ISBN 83-86100-18-4.
