Zefir

W dzisiejszym świecie Zefir to temat, który zyskał niespotykane dotychczas znaczenie. Zarówno na poziomie osobistym, jak i globalnym, Zefir stał się jednym z głównych problemów społeczeństwa, generując debaty, badania i znaczące zmiany w różnych obszarach. Od sfery naukowej po kulturową, obecność Zefir odcisnęła piętno na naszym sposobie życia, myślenia i interakcji z otoczeniem. Dlatego konieczne jest pełne zbadanie implikacji i konsekwencji Zefir, a także zastanowienie się nad możliwymi rozwiązaniami i strategiami, aby sprostać wyzwaniom, jakie stwarza. W tym artykule zagłębimy się w szerokie spektrum aspektów związanych z Zefir, aby zapewnić krytyczne i wzbogacające spojrzenie na ten temat, który jest dziś tak aktualny.

Zobacz też: inne postacie o imieniu „Zefir”.
Zefir
Ζέφυρος
bóg wiatru zachodniego
Ilustracja
Zefir (Fawoniusz), jedna z rzeźb ogrodzenia pałacu Pod Czterema Wiatrami w Warszawie
Występowanie

mitologia grecka

Atrybuty

skrzydła u ramion

Teren kultu

starożytna Grecja

Odpowiednik

Fawoniusz (rzymski)

Rodzina
Ojciec

Astrajos

Matka

Eos

Żona

Chloris

Rodzeństwo

Apeliotes,
Boreasz,
Euros,
Notos,
Kajkias,
Lips,
Skiron,
Fosforos (Hesperos)

Dzieci

Karpos,
Ksantos,
Balios

Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Zefir i Hiacynt, malowidło na attyckim kyliksie czerwonofigurowym, V wiek p.n.e., Museum of Fine Arts w Bostonie

Zefir (gr. Ζέφυρος Zéphyros, łac. Zephyrus ‘wiatr zachodni’, Favonius ‘wiatr zachodni’) – w mitologii greckiej bóg i uosobienie wiatru zachodniego, utożsamiany z rzymskim Fawoniuszem[a][1][2][3].

Opis

Uosabiał łagodny, ciepły, wilgotny wiatr, wiejący z zachodu[4][3][5]. Wiosną budził do życia przyrodę, a upalnym latem przynosił orzeźwiające ochłodzenie. W starożytnej Grecji jego imieniem oznaczano jedną ze stron świata – zachód[3].

Uchodził za syna tytana Astrajosa i tytanidy Eos oraz za brata Fosforosa (Hesperosa; personifikacji planety Wenus)[b], niektórych gwiazd (personifikacji gwiazd)[c], Boreasza, Eurosa, Notosa, przypuszczalnie także Apeliotesa, Kajkiasa, Lipsa, Skirona (personifikacji wiatrów)[6][7][8]. Ze swoją żoną, nimfą Chloris, spłodził syna Karposa (gr., ‘owoc’), a z harpią Podarge – Ksantosa (Płowy) i Baliosa (Srokacz) – nieśmiertelne i szybkie jak wiatr konie Achillesa[3][9][10][11]. Według jednej z wersji miał z boginią Iris (uchodziła za jego kochankę lub żonę) syna Erosa albo Potosa[12][13].

Przyczynił się do śmierci Hiacynta (Hiakintos), pięknego młodzieńca. Rywalizował o jego względy z bogiem Apollinem[3][14][15].

Przeniósł piękną Psyche do siedziby boga Erosa[16].

Jego kult był rozpowszechniony wśród żeglarzy i rolników[17]. Składano mu w ofierze czarnego barana i koguta[17].

W sztuce przedstawiany jest zwykle jako młody mężczyzna z wielkimi skrzydłami u ramion, lekko ubrany (lub nagi), z kwiatami, najczęściej w towarzystwie nimfy Chloris.

Wyobrażenie o bóstwie przejawia się w greckim malarstwie wazowym (malowidła wazowe z V wieku p.n.e. przedstawiające Zefira z Hiacyntem) i rzeźbie (fryz z I wieku p.n.e. z wizerunkami ośmiu skrzydlatych bogów wiatrów, zdobiący Wieżę Wiatrów w Atenach), w rzymskim malarstwie pompejańskim (malowidła w Casa del Naviglio)[d][e][3].

Od Zefira pochodzi nazwa łagodnego i ciepłego wiatru – zefir (zefirek)[18][19].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Według Wieży Wiatrów w Atenach, która w starożytności służyła jako wiatrowskaz i zegar miejski. Na każdym boku budowli znajduje się relief z wyobrażeniem jednej z ośmiu greckich personifikacji wiatrów.
  2. ↑ Autorzy hellenistyczni identyfikowali Hesperosa z gwiazdą Fosforos.
  3. ↑ Z pominięciem gwiazd, w które zostali przemienieni niektórzy bohaterowie, stworzenia, istoty, artefakty np. Kastor i Polideukes (Polluks), Plejady, Hiady.
  4. ↑ «Znaczek pocztowy z wizerunkiem Zefira». Zephyr. hellenica.de. . (niem.).
  5. ↑ «Zachodnia ściana Wieży Wiatrów ozdobiona wizerunkiem Zefira». Roman Agora and Tower of the Winds. stoa.org. . (ang.).

Przypisy

  1. ↑ Arystoteles: Meteorologika. O świecie, Księga druga, Rozdział VI, s. 70–74: Róża wiatrów. pbi.edu.pl. . . (pol.).
  2. ↑ Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 794–795. ISBN 83-01-03529-3.
  3. ↑ a b c d e f Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 456. ISBN 80-8046-098-1. (słow.).; polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej (Encyklopedia mitologii antycznej, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej).
  4. ↑ Starsi bogowie. W: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 188–189. ISBN 83-7391-077-8.
  5. ↑ Mity o bogach. W: Michał Pietrzykowski: Mitologia starożytnej Grecji. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1979, s. 172–173. ISBN 83-221-0111-2.
  6. ↑ Vojtech Zamarovský, op.cit., s. 72, 261, 456. ISBN 80-8046-098-1.
  7. ↑ Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 85. ISBN 83-04-04673-3.
  8. ↑ Pierre Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Jerzy Łanowski (red.), Maria Bronarska (tłum.), Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 2008, s. 94, ISBN 978-83-04-04673-3, OCLC 297685612.
  9. ↑ Homer: Iliada. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1968, s. 276. L-16-1023.
  10. ↑ Pierre Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Jerzy Łanowski (red.), Maria Bronarska (tłum.), Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 2008, s. 293, ISBN 978-83-04-04673-3, OCLC 297685612.
  11. ↑ Aaron J. Atsma: Khloris. theoi.com. . (ang.).
  12. ↑ Pierre Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Jerzy Łanowski (red.), Maria Bronarska (tłum.), Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 2008, s. 165, ISBN 978-83-04-04673-3, OCLC 297685612.
  13. ↑ Aaron J. Atsma: Iris. theoi.com. . (ang.).
  14. ↑ Pierre Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Jerzy Łanowski (red.), Maria Bronarska (tłum.), Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 2008, s. 148, ISBN 978-83-04-04673-3, OCLC 297685612.
  15. ↑ Młodsi bogowie. W: Zygmunt Kubiak, op.cit., s. 268. ISBN 83-7311-077-8.
  16. ↑ Pierre Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Jerzy Łanowski (red.), Maria Bronarska (tłum.), Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 2008, s. 306, ISBN 978-83-04-04673-3, OCLC 297685612.
  17. ↑ a b Bogowie światła i powietrza. W: Jan Parandowski: Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1989, s. 78–79. ISBN 83-210-0677-9.
  18. ↑ Zefir. sjp.pwn.pl. . Cytat: „zefir 2. «ciepły, łagodny wiatr»”.
  19. ↑ zefir. swo.pwn.pl. . .

Bibliografia