Miron Białoszewski

Wygląd przypnij ukryj Miron Białoszewski
Ilustracja
Miron Białoszewski (1960)
Data i miejsce urodzenia

30 czerwca 1922
Warszawa

Data i miejsce śmierci

17 czerwca 1983
Warszawa

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

literatura piękna

Epoka

literatura współczesna

Ważne dzieła

Pamiętnik z powstania warszawskiego

Miron Białoszewski (pierwszy z lewej w dolnym rzędzie) ze Stanisławem Swenem Czachorowskim i kolegami w czasie okupacji (1942) Poeta w kwietniu 1983 Tablica pamiątkowa z popiersiem poety dłuta Wiktora Gajdy na ścianie domu przy ul. Tarczyńskiej 11 w Warszawie, w którym działał Teatr na Tarczyńskiej Tablica MSI Dreptak Mirona Białoszewskiego na bocznej ścianie budynku przy placu Dąbrowskiego 7, w którym w latach 1958–1975 mieszkał poeta Miroławka na placu Dąbrowskiego Blok przy ul. Lizbońskiej 2, w którym w mieszkaniu nr 62 w ostatnich latach życia mieszkał Miron Białoszewski. Fragment Chamowa Grób Mirona Białoszewskiego na cmentarzu Powązkowskim

Miron Białoszewski (ur. 30 czerwca 1922 w Warszawie, zm. 17 czerwca 1983 tamże) – polski poeta, prozaik, dramatopisarz i aktor teatralny.

Życiorys

Urodził się i dorastał w Warszawie w kamienicy przy ul. Leszno 99. Był jedynym synem urzędnika pocztowego Zenona Białoszewskiego (1900–1979) i Kazimiery z Perskich (1901–1980).

W okresie okupacji niemieckiej złożył egzamin dojrzałości na tajnych kompletach w IV Państwowym Gimnazjum Męskim im. Adama Mickiewicza. Rozpoczął studia polonistyczne na (również tajnym) Uniwersytecie Warszawskim, których jednak nie ukończył.

W 1942 wraz z matką wprowadził się do mieszkania w oficynie kamienicy przy ul. Chłodnej 40, o które wystarał się jego ojciec po wyłączeniu z warszawskiego getta w grudniu 1941 terenu na zachód od ul. Żelaznej. W czasie okupacji prowadził w latach 1942–1944 razem ze Stanisławem Swenem Czachorowskim konspiracyjny Teatr Swena.

Powstanie warszawskie przeżył wśród ludności cywilnej. W czasie godziny „W” 1 sierpnia 1944 znajdował się na ul. Chłodnej, skąd po kilku dniach wraz z ludnością uciekającą przed Niemcami atakującymi od strony Woli znalazł się na Starym Mieście. Krótko przed kapitulacją tej dzielnicy przeszedł kanałami z placu Krasińskich na ul. Warecką, a później do Śródmieścia Południowego. Po kapitulacji powstania trafił do obozu w Pruszkowie, skąd wraz z ojcem został wywieziony do obozu tymczasowego w Lamsdorf (obecnie Łambinowice). Tam zgłosili się do budowy gazowni w Opolu, skąd uciekli do Częstochowy i wrócili do Warszawy w lutym 1945.

W 1945 wraz z rodziną został zakwaterowany w kamienicy przy ul. Poznańskiej 37, w mieszkaniu nr 5 (po rozwodzie rodziców mieszkał tam sam, z sublokatorem odgrodzonym drewnianą ścianką, do 1958). Podjął pracę na Poczcie Głównej (przy ul. Nowogrodzkiej). Następnie pracował jako dziennikarz kolejno w: „Kurierze Codziennym”, „Wieczorze Warszawy” i „Świecie Młodych”. W „Świecie Młodych“ współpracował z Wandą Chotomską, wspólnie pisane teksty podpisywali pseudonimem Wanda Miron. W 1947 w dwutygodniku „Warszawa“ opublikował wiersz Chrystus Powstania, a w tygodniku „Walka Młodych“ opowiadanie Ostatnia lekcja. Zakończył pracę dziennikarza w 1951.

Należał do tzw. pokolenia „Współczesności”. Wiosną 1955 wraz z Lechem Emfazym Stefańskim, Ludwikiem Heringiem i Bogusławem Choińskim założył eksperymentalny Teatr na Tarczyńskiej, gdzie wystawiał swoje cztery programy sceniczne, zawierające m.in. sztuki Wiwisekcja i Osmędeusze. W inscenizacjach tych brał również udział osobiście (jako aktor) wraz z Ludmiłą Murawską. Teatr działał przez cztery lata w mieszkaniu Lecha Emfazego Stefańskiego przy ul. Tarczyńskiej 11.

Debiutował w krakowskim „Życiu Literackim” w 1955 w ramach Prapremiery pięciu poetów obok wierszy m.in. Herberta, a pierwszy tom jego wierszy, Obroty rzeczy, ukazał się w 1956. Następnie wydał tomy poetyckie: Rachunek zachciankowy (1959), Mylne wzruszenia (1961) oraz Było i było (1965). W tym czasie zdobył duży rozgłos. Dzięki temu i dzięki staraniom wpływowych przyjaciół i protektorów otrzymał mieszkanie przy pl. Dąbrowskiego 7 m. 13, w którym mieszkał w latach 1958–1975 wraz ze swoim partnerem życiowym, malarzem Leszkiem Solińskim. Soliński i Białoszewski poznali się w czasach „małopolsko-krakowskich”. Ich związek homoseksualny był powodem wyrzucenia Białoszewskiego w 1953 z redakcji „Świata Młodych” za rzekome naruszenie obyczajów.

Po rozpadzie Teatru na Tarczyńskiej założył z Murawską i Heringiem w swoim mieszkaniu przy pl. Dąbrowskiego Teatr Osobny, który działał do 1963.

W 1970 zasłynął jako prozaik – po wydaniu tomu Pamiętnik z powstania warszawskiego, w którym 26 lat po koszmarach wojennych spisał swe przeżycia powstańcze. Niebawem ukazały się dalsze tomy prozy: Donosy rzeczywistości (1973), Szumy, zlepy, ciągi (1976) oraz Zawał (1977).

W 1976 po raz ostatni zmienił miejsce zamieszkania. Przeprowadził się do wielkiego bloku mieszkalnego na Saskiej Kępie przy ul. Lizbońskiej 2, do mieszkania nr 62. Zostało ono formalnie przyznane jego partnerowi. Przeprowadzka miała duże następstwa literackie. Korytarz na 11 piętrze bloku był miejscem jego wędrówek i przestrzenią do przemyśleń. Powrócił wtedy do poezji i wydał nowe tomy wierszy. Impresje z doznań z roku od zamieszkania w mrówkowcu przy ul. Lizbońskiej zawarł w Chamowie. Tytuł utworu pochodził od nazwy, jaką mieszkańcy najstarszej części Saskiej Kępy określali zasiedlane przypadkowymi lokatorami nowe wysokie bloki mieszkalne w rejonie ul. Ateńskiej, al. Stanów Zjednoczonych, ul. Międzynarodowej i ul. Lizbońskiej. Białoszewski nie był autorem tej nazwy, ale przeniósł ją do literatury.

Zmarł 17 czerwca 1983 po kolejnym zawale serca. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 163, rząd I, miejsce 5).

Dorobek literacki

Po każdym tytule i roku wydania podany jest w kwadratowym nawiasie numer tomu wydawanych od 1987 przez PIW Utworów zebranych Mirona Białoszewskiego, w którym znalazły się utwory pierwotnie opublikowane w danej książce.

Tomy poetyckie:

Tom dramatów:

Tomy wierszy i prozy:

Tomy prozatorskie:

Utwory zebrane:

Odznaczenia i nagrody

Upamiętnienie

Zobacz też

Miron Białoszewski czyta "Osmędeuszy" Miron Białoszewski – spotkanie na ASP w Warszawie

Przypisy

  1. ↑ a b Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 58. ISBN 83-01-08836-2.
  2. ↑ Łukasz Bukowiecki: Miejsca pamięci o Mironie Białoszewskim Tętno pod tynkiem. Warszawa Mirona Białoszewskiego. Warszawa: Lampa i Iskra Boża, 2013, s. 22. ISBN 978-83-89603-73-9.
  3. ↑ a b c Laureaci Nagród Warszawy za 1980 rok. Miron Białoszewski. „Kronika Warszawy”. 4 (48), s. 131, 1981. 
  4. ↑ MironM. Białoszewski MironM., Tajny dziennik, Kraków: Wydawnictwo Znak, 2012, ISBN 978-83-240-1888-8  (pol.).brak strony (książka)
  5. ↑ Olgierd Budrewicz: Zdumiewająca Warszawa. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1968, s. 294.
  6. ↑ Miron Białoszewski: Pamiętnik z powstania warszawskiego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2013, s. 5, 12. ISBN 978-83-06-03127-0.
  7. ↑ Igor Piotrowski: Alef. Ulica Chłodna jako pustka i złudzenie Tętno pod tynkiem. Warszawa Mirona Białoszewskiego. Warszawa: Lampa i Iskra Boża, 2013, s. 38. ISBN 978-83-89603-73-9.
  8. ↑ Paweł E. Weszpiński, Mapa 1. Getto warszawskie. Granice przed wielką akcją likwidacyjną, Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013. ISBN 978-83-63444-27-3.brak strony w książce
  9. ↑ Jadwiga Sawicka. Przestrzenie Mirona Białoszewskiego. „Kronika Warszawy”. 2(58), s. 22, 1984. 
  10. ↑ Miron Białoszewski: Pamiętnik z powstania warszawskiego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2013, s. 200. ISBN 978-83-06-03127-0.
  11. ↑ Miron Białoszewski: Pamiętnik z powstania warszawskiego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2013, s. 205. ISBN 978-83-06-03127-0.
  12. ↑ Paweł Gawlik: Warszawa Mirona Białoszewskiego: Przy Poznańskiej pokoje nabite cielskami ciasno. Gazeta Stołeczna . warszawa.wyborcza.pl, 26 lutego 2016. .
  13. ↑ Piotr Wierzbicki. Wielka przyszłość Poznańskiej. „Skarpa Warszawska”, s. 13, styczeń 2021. 
  14. ↑ a b c d Laureaci Nagród Warszawy za 1980 rok. Miron Białoszewski. „Kronika Warszawy”. 4 (48), s. 132, 1981. 
  15. ↑ Joanna Rolińska: Ale jest Warszawa. Rozmowy. Warszawa: The Facto, 2014, s. 80. ISBN 978-83-61808-37-4.
  16. ↑ a b Anna Małgorzata Pycka: Powróćmy do rozmowy... 12 spotkań z Warszawą w tle. Łomianki: Wydawnictwo LTW, 2015, s. 278. ISBN 978-83-7565-422-6.
  17. ↑ WYTRĄCIĆ MACZUGĘ – Witryna Czasopism.pl
  18. ↑ Łukasz Bukowiecki: Miejsca pamięci o Mironie Białoszewskim Tętno pod tynkiem. Warszawa Mirona Białoszewskiego. Warszawa: Lampa i Iskra Boża, 2013, s. 19. ISBN 978-83-89603-73-9.
  19. ↑ Miron Białoszewski – listy od poety
  20. ↑ a b Jadwiga Sawicka. Przestrzenie Mirona Białoszewskiego. „Kronika Warszawy”. 2(58), s. 31, 1984. 
  21. ↑ Paweł Gawlik: Warszawa Mirona Białoszewskiego: Chcę się wyprowadzić z tych mrówek. wyborcza.pl, 2016-03-11. .
  22. ↑ a b c d Paweł Dunin-Wąsowicz: Praski przewodnik literacki. Warszawa: Fundacja Hereditas, 2018, s. 202. ISBN 978-83-951050-2-9.
  23. ↑ a b Arkadiusz Gruszyński. Wandale na korytarzu Mirona. „Gazeta Stołeczna”, s. 2, 25 czerwca 2019. 
  24. ↑ Łukasz Bukowiecki: Miejsca pamięci o Mironie Białoszewskim Tętno pod tynkiem. Warszawa Mirona Białoszewskiego. Warszawa: Lampa i Iskra Boża, 2013, s. 17. ISBN 978-83-89603-73-9.
  25. ↑ Uchwała nr XXIII/452/12 Rady Miasta Gdańska z dnia 23 lutego 2012 r. w sprawie nadania nazwy ulicy (Mirona Białoszewskiego). Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego nr 1080 . 16 marca 2012. .
  26. ↑ Uchwała nr IX/90/2011 Rady Miejskiej w Tarnowie z dnia 27 kwietnia 2011 r. w sprawie nadania nazw ulicom, placowi i mostowi w mieście Tarnowie. Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego nr 292 poz. 2409 . 2 czerwca 2011. .
  27. ↑ Łukasz Bukowiecki: Miejsca pamięci o Mironie Białoszewskim Tętno pod tynkiem. Warszawa Mirona Białoszewskiego. Warszawa: Lampa i Iskra Boża, 2013, s. 18. ISBN 978-83-89603-73-9.
  28. ↑ Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 308. ISBN 83-912463-4-5.
  29. ↑ Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 233. ISBN 83-912463-4-5.
  30. ↑ Uchwała nr XLV/1210/2012 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 18 października 2012 r. w sprawie nadania nazwy obiektowi miejskiemu w Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy. Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego nr 7306 . edziennik.mazowieckie.pl, 6 listopada 2012. .
  31. ↑ Jadwiga Sawicka. Przestrzenie Mirona Białoszewskiego. „Kronika Warszawy”. 2(58), s. 29, 1984. 
  32. ↑ Marta Chodorska, Tomasz Chodorski: Warszawa 2013. Najciekawsze realizacje roku. Warszawa: Wydawnictwo Horn, 2014, s. 73. ISBN 978-83-932396-4-1.
  33. ↑ Miron upamiętniony!. Urząd Dzielnicy Praga-Południe . pragapld.waw.pl, 28 czerwca 2019. .
  34. ↑ Miron Białoszewski. "Filatelista" 2022, nr 8, s. 469

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Kontrola autorytatywna (osoba):Encyklopedia internetowa: