Kotromanowicze
Wygląd przypnij ukryj
Herb Kotromanowiczów
Kotromanowicze – dynastia panująca w Bośni i Hercegowinie od 1254 do 1463 r.
Nazwa dynastii
Nazwa dynastii wywodzi się od syna Prijezdy I – Stefana I (pan. 1287–1314), którego okrzyknięto w Dubrowniku Kotromanem.
Dzieje dynastii
Założycielem dynastii był Prijezda I, który po śmierci Mateja Ninoslava został osadzony jako ban Bośni przez swojego kuzyna, króla węgierskiego Belę IV. Pierwsi władcy z dynastii Kotromanowiczów byli lennikami węgierskimi.
Stefan I Kotroman dzięki małżeństwu z córką Stefana Dragutina, króla Serbii przyłączył do Bośni okręgi: Usorę i Soli, jednak popadł w zależność od chorwackiego rodu Szubiciów. Jeden z jego następców – Stefan II wykorzystując formalną zależność od Węgier zrzucił zależność od Chorwatów. Zaangażowanie Serbii w walkach z Cesarstwem Bizantyjskim, a potem jego rozpad pozwoliły Kotromanowiczom na rozszerzenie granic Bośni kosztem terytorium serbskiego w 2 poł. XIV w., a następnie koronację Tvrtka I na króla Serbii i Bośni w 1377 r. Ów akt był potwierdzeniem niepodległości średniowiecznego państwa bośniackiego.
Świetność państwa bośniackiego zakończyła śmierć Tvrtka I w 1391 r. Jego kuzyn i następca Stefan Dabisza musiał zgodzić się na zwierzchnictwo Węgier i oddanie części nabytków terytorialnych w Chorwacji. Dokonana przez niego cesja korony bośniackiej na rzecz Zygmunta Luksemburskiego, króla węgierskiego doprowadziły do powstania silnej opozycji przeciwko dynastii i wzrostu znaczenia możnowładztwa, co doprowadziło w dalszej konsekwencji do rozpadu państwa. Przez kolejne dwadzieścia lat trwały walki o koronę bośniacką, w tym również w łonie samej dynastii.
Zakończyły się one wraz z wstąpieniem po raz drugi na tron w 1420 r. Tvrtka II. Starał się on dostrzegając rosnące zagrożenie ze strony Imperium Osmańskiego wzmocnić państwo oraz zabezpieczyć je poprzez zawarcie sojuszu z Wenecją. Podobną politykę prowadził jego następca Stefan Tomasz, jednak kończyły się one fiaskiem oraz stratami terytorialnymi, m.in. secesją Hercegowiny. Wojna prowadzona z Turkami w latach 1461–1463 zakończyła się zajęciem całego kraju przez sułtana Mehemeda II Zdobywcę oraz niewolą i egzekucją ostatniego króla z dynastii Kotromanowiczów – Stefana Tomaszevicia. Ostatni członkowie dynastii – brat Stefana, Zygmunt i siostra Katarzyna przeszli na islam.
Ocena dynastii
Z dynastią Kotromanowiczów związane były całe dzieje średniowiecznego państwa bośniackiego, w tym jego ukształtowanie, rozwój, szczyt, a w końcu i upadek. Zdaniem Ilony Czamańskiej, znanej poznańskiej mediewistki dynastia odegrała ważną rolę nie tylko w dziejach Bośni lecz, całego regionu bałkańskiego.
Drzewo genealogiczne
| Legenda | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ślub; dzieci ślubne | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| związek; dzieci nieślubne | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Prijezda I 1211-1287 Ban Bośni1250-87 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Prijezda II d. 1290 Ban Bośni1287-90 | Stefan I Kotroman d. 1314 Ban Bośni1287-1314 | Elżbieta Serbska d. 1331 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Stefan II Kotromanić d. 1353 Ban (1314-)1322-53 | Elżbieta Kujawska | Władysław Kotromanić d. 1354 | Jelena Šubić | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Katarzyna Bośnieńska, hrabina Cilli | Stefan Dabiša d.1395 Król 1391-95 | Jelena Gruba d.aft.1399 Królowa 1395-98 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Elżbieta Bośniaczka 1340-1387 | Hermann II, hrabia Celje c.1365-1435 | Tvrtko I Kotromanić 1338-1391 Ban 1353-77 Król 1377-91 | Dorota Bługarska d.c.1390 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Maria Andegaweńska c.1371-1395 | Zygmunt Luksemburski 1368-(r.1387-)1437 HRE 1433-37 | Barbara Cylejska 1392-1451 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kujava Radinović | Stefan Ostoja d. 1418 Król 1398-1404, 1409-18 | Jelena Nelipčić | Tvrtko II Kotromanić d. 1443 Król 1404-09, 1421-43 | Dorota Garai d.1438 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Stefan Ostojić d.1421 Król 1418-21 | Radivoj Ostojić d. 1463 Antykról 1432-1435 | Vojača | Stefan Tomasz Kotromanić d. 1461 Król 1443-61 | Katarina Kosača 1424-1478 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Mateus z Bośni Król 1465-1471 | Maria Serbska 1447-1498 | Stefan Tomaszević Kotromanić 1438-1463 Król 1461-63 | Ishak-bey Kraloglu (Zygmunt) | Katarzyna | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przypisy
- ↑ a b Słownik dynastii Europy, pod red. J. Dobosza i M. Serwańskiego, Poznań 1999, s. 237.
- ↑ T. Wasielewski, Historia Jugosławii, Wrocław 1985, s. 85.
- ↑ Słownik dynastii Europy, pod red. J. Dobosza i M. Serwańskiego, Poznań 1999, s. 238.
- ↑ B. Zientara, Historia Powszechna. Średniowiecze, Warszawa 2002, s. 452.
- ↑ T. Wasilewski, Historia Jugosławii, Wrocław 1985, s. 127.
- ↑ Słownik dynastii Europy, pod red. J. Dobosza i M. Serwańskiego, Poznań 1999, s. 240.
- Dynastie pogrupowane są pod względem rodzimego kraju, w ramach nich alfabetycznie; w nawiasach boczne linie będące samodzielnymi dynastiami
- Britannica: topic/Kotromanic-dynasty
- Treccani: kotromanic
- БРЭ: 2103986
- NE.se: kotromanic
- Catalana: 0035943
- identyfikator w Hrvatska enciklopedija: 33481