Jerzy Pietrkiewicz

Wygląd przypnij ukryj Jerzy Pietrkiewicz
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

29 września 1916
Fabianki

Data i miejsce śmierci

26 października 2007
Londyn

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

literatura

Ważne dzieła
  • Isolation
  • Inner Circle
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Nagrody

Nagroda Młodych im. Włodzimierza Pietrzaka

Jerzy Pietrkiewicz, ps. Peterkiewicz, Eugenia Zdebska (ur. 29 września 1916 w Fabiankach, zm. 26 października 2007 w Londynie) – polski prozaik, poeta, tłumacz i historyk literatury.

Życiorys

Ukończył gimnazjum we Włocławku, studiował w Warszawie. Był związany z grupą warszawskich pisarzy pochodzących ze środowisk wiejskich – „autentystów”. Publikował w pismach „Kuźnia Młodych”, „Okolica Poetów”, „Prosto z Mostu”.

Jego teksty publicystyczne i wiersze z okresu dwudziestolecia międzywojennego należały najpierw do „nurtu chłopskiego”, a pod koniec lat trzydziestych były coraz bardziej nacjonalistyczne.

Wiosną 1939 opublikował w czasopiśmie „Jutro Pracy” tekst, który stał się głośny i został przedrukowany w innych gazetach. W artykule tym zaatakował bezpośrednio poetów żydowskiego pochodzenia: Tuwima, Słonimskiego i Wittlina za ich pacyfistyczne wiersze publikowane w latach dwudziestych, sugerując konfiskatę wszystkich książek tych twórców, a nawet powieszenie autorów; charakter jego tekstu publicystycznego był ogólnie antysemicki. Tekst spotkał się z mocnymi reakcjami, zarówno popierającymi, jak i krytycznymi. Wkrótce potem opublikował kolejny pamflet pod pseudonimem Eugenia Zebska w dzienniku "Polska Zbrojna". Kontynuacją tej publikacji była broszura Marii Jehanne Wielopolskiej „Silni, zwarci, gotowi ale i... czujni. Rzecz o wczorajszych dywersantach”. Istnieją przekazy wskazujące, że Pietrkiewicz zmienił swe poglądy na Żydów po wojnie.

W 1939 r. opuścił kraj i przez Rumunię oraz Francję udał się na emigrację do Wielkiej Brytanii. Tu ukończył studia na uniwersytecie w St. Andrews. Doktorat z anglistyki uzyskał w 1947 r. na londyńskim King’s College. W latach 1950–1979 był profesorem i kierownikiem Departamentu Języków i Literatur Słowiańskich na Uniwersytecie Londyńskim, gdzie wykładał literaturę polską. Za jego najważniejsze dzieło naukowe uchodzi praca Literatura polska w perspektywie europejskiej (1986).

Laureat Nagrody Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie w 1980 roku.

W latach 80. XX w. zaczęły ukazywać się w Polsce tłumaczenia niektórych jego angielskojęzycznych powieści oraz wiersze. Od tego czasu publikował też swoje teksty w takich czasopismach, jak: „Pamiętnik Literacki”, „Inspiracje”, „Regiony”, „Poezja”, „Gazeta Niedzielna”, „Przekrój”, „Słowo”, „Przegląd Katolicki”, „Odra”.

Przyjaźnił się z księdzem Janem Twardowskim i Karolem Wojtyłą.

Zmarł w Londynie w 2007 r. Został pochowany w Polsce w dwóch miejscach: pierwsza urna z prochami spoczęła w grobie rodzinnym w Szpetalu Górnym, druga w miejscowości Skępe – obie w woj. kujawsko-pomorskim. Jest patronem Publicznej Szkoły Podstawowej w Fabiankach oraz Ośrodka Kultury Dobrzyńskiej w Rypinie. Jego imieniem została również nazwana biblioteka w Zespole Szkół Katolickich imienia księdza Jana Długosza we Włocławku. W 2007 r. uhonorowany został tytułem „Honorowy Członek Dobrzyńskiego Towarzystwa Naukowego w Rypinie”.

Nieznany szerzej i niedoceniany w Polsce – zarówno w czasach PRL (jako twórca emigracyjny z antykomunistycznymi poglądami), jak i współcześnie. Określany przez znawców jako „Drugi po Conradzie mistrz słowa angielskiego i polskiego”.

Postanowieniem prezydenta RP Lecha Wałęsy z 28 czerwca 1995 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla kultury polskiej.

Twórczość

Zadebiutował w wieku 19 lat tomikiem Wiersze o dzieciństwie (1935 r.). Rok później ukazał się, tematycznie związany z debiutem, poemat Prowincja. Pierwszy okres jego twórczości to wiersze i poematy, głównie o tematyce religijnej i egzystencjalnej (wybór Kula magiczna 1980).

Po 1939 r. napisał m.in. Szarżę pod Kutnem czy zbiór opowiadań Umarli nie są bezbronni.

Jest autorem ośmiu powieści w języku angielskim, publikowanych pod pseudonimem Peterkiewicz od 1953 r. Już w pierwszej – The knotted cord (Sznur z węzłami z 1953 r.) – zaprezentował typ wyobraźni chłopskiej i zarazem polskiej. Jej tematyka to dzieciństwo autora, dom rodzinny, wieś i ojczyzna. Za jedną z najważniejszych uznawana jest powieść Isolation (Odosobnienie z 1959 r.), W języku angielskim opublikował także autobiografię i szereg opracowań krytycznoliterackich.

Tłumaczył poezję polską na język angielski i angielską na polski (Antologia liryki angielskiej 1300-1950). Był jedynym tłumaczem na świecie oficjalnie upoważnionym do przekładu poezji Karola Wojtyły na język angielski.

Publikacje

Beletrystyka opublikowana po raz pierwszy w języku polskim:

Inne publikacje w języku polskim (w tym przełożone z angielskiego – bez powieści):

Powieści opublikowane po raz pierwszy w języku angielskim:

Inne publikacje w języku angielskim:

Przypisy

  1. ↑ a b c IsabelleI. Vonlanthen IsabelleI., Dichten für das Vaterland: national engagierte Lyrik und Publizistik in Polen 1926-1939, Theologischer Verlag Zürich, 2012, 191, przypis 351 .
  2. ↑ IsabelI. Vonlanthen IsabelI., "Mój wiersz to nie strumyk - huczy, szarpie i błyska". Międzywojenna twórczość Jerzego Pietrkiewicza, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, IV, 2007 . Brak numerów stron w czasopiśmie
  3. ↑ EwaE. Wielgosz EwaE., "Raptus Europae. Dziennik" Józefa Wittlina, „Pamiętnik Literacki”, 2017 (Zeszyt 1), 2017, 152, przypis 15 , Cytat: Za apogeum przedwojennego antysemickiego ataku trzeba uznać tekst J. Pietrkiewicza "Poezja żydowska w języku polskim. Dywersja polityczna i kulturalna", drukowany pod pseudonimem Eugenia Zdebska w "Jutrze Pracy" (1939 nr 14/15), którego autor wzywał do eksterminacji trójki uznanych w Polsce twórców oraz do konfiskaty wszystkich ich książek. .
  4. ↑ Legion "pacyfistów" żydowskich, „Goniec Warszawski”, V (104), 16 kwietnia 1939, Cytat: Młody poeta ludowy, p. Jerzy Pietrkiewicz, rozprawia się na łamach "Jutra Pracy" z żydowskimi poetami, piszącymi po polsku i ich rozkładową "poezją". Oto Jego wywody: Uświadomić sobie nietrudno, czym Jest dla Polski militaryzm. Szczególnie dzisiaj. Żołnierz to symbol polskości. W roku 1920. który był sprawdzianem dla wielu, czy rozumieją do głębi misję swego narodu. Żydzi odegrali najohydniejszą rolę - właśnie w sztuce. Potem ohyda pacyfistyczna na wiele lat stała się przywilejem żydowskim. Nie ma złudzeń. Wiadomo z kim mamy do czynienia. Za takie wiersze odbiera się obywatelstwo polskie. Do Berezy wsadzano młodzież narodową. Nie wsadzono natomiast najohydniejszych dywersantów, łotrów, zasługujących na szubienicę (wyraźnie: szubienicę): Tuwima, Słonimskiego, Wittlina i cały legion pacyflstów od Sterna i Watta aż do Alberti. My młodzi, gotowi walczyć za Polskę i o Polskę Wielką rzeczywiście do ostatniej krwi - domagamy się oczyszczenia naszego życia narodowego z takich wyziewów, jakie fabrykują ludzie spod znaku Wiadomości Literackich. . Brak numerów stron w czasopiśmie
  5. ↑ Znamienna decyzja prezydenta Kwapińskiego, „Orędownik”, 69 (102), Łódź, 3 maja 1939, s. 7, Cytat: Klub Narodowy zgłosił, jak już donosiliśmy, na Radzie Miejskiej wniosek, domagający się nie dopuszczenia Żydów do komisji poborowej. Wniosek ten z ramienia Klubu Narodowego uzasadniali, co już donosiliśmy, prezes zarządu okręgowego Stronnictwa Narodowego adw. Franciszek Szwajdler i kpt Leon Grzegorzak. Adw. Franciszek Szwajdler wskazał w dłuższym wywodzie między innymi na destrukcyjną i rozbrajającą ducha narodu twórczość żydowskich poetów, piszących po polsku, jak na przykład Tuwima, Witlina, Słonimskiego. .
  6. ↑ Ryszard JerzyR.J. Jastrzębiec Ryszard JerzyR.J., W obronie żydowskich pacyfistów, „ABC”, 6 maja 1939 . Brak numerów stron w czasopiśmie
  7. ↑ Szperacz, Autoreklama czy dywersja?, „Czarno na Białem”, 3 (17), 23 kwietnia 1939, s. 8, Cytat: Nie mamy zamiaru insynuować nikomu, że jest agentem hitlerowskim. Nie uważamy obecnej polityki narodowościowej, a szczególnie polityki oficjalnej wobec Żydów, za zdrową. Ale zgodna kampania pewnego odłamu prasy, pisanie o Żydach-szpiegach podczas wojen bodaj czy nie napoleońskich, szczucie przeciwko wybitnym poetom polskim, odwracanie uwagi społeczeństwa od istotnych niebezpieczeństw - są to objawy pewnej akcji, za którą, bez wiedzy statystów, kryje się ręka prowokatora i dywersanta. .
  8. ↑ EwaE. Wielgosz EwaE., "Raptus Europeae. Dziennik" Józefa Wittlina, „Pamiętnik Literacki”, 2017 (Zeszyt 1), 2017, 152, przypis 15, Cytat: Wkrótce ukazał się kolejny pamflet J.Pietrkiewicza, "Pacyfistyczna mafia", ogłoszony pod pseudonimem Eugenia Zdebska w "Polsce Zbrojnej" (1939, nr. 30) i przedrukowany w "Prosto z Mostu" .
  9. ↑ Maria JehanneM.J. Wielopolska Maria JehanneM.J., Silni, zwarci, gotowi ale i... czujni. Rzecz o wczorajszych dywersantach., Nakładem tygodnika "W natarciu", maj 1939, s. 4, Cytat: Pod łaskawym, pobłażliwym, a nawet głaszczącym okiem polskiej krytyki namnożyło się u nas t. zw. pacyfistów, antymilitarystów, antypaństwowców bez miary. W żadnym innym państwie, posiadającym państwowość młodą, armię młodą, tworzoną wśród nieprawdopodobnie ciężkich okoliczności, kosztem olbrzymich wysiłków i troski, mającym w dodatku wzory ostrzegawcze z własnych dziejów, czym staje się państwo bez armii — w żadnym innym państwie nie byliby tolerowani tego rodzaju pisarze, jak: Słonimscy, Witliny, Broniewscy, Tuwimy, Hollendry, Kruczkowscy, Wasilewskie itp. .
  10. ↑ MaciejM. Urbanowski MaciejM., Paradoksy żydożerców II RP, „Rzeczpospolita”, 30 czerwca 2016, Plus Minus , Cytat: Już po zakończeniu II wojny krytycznie do swoich antyżydowskich wystąpień odniósł się Łaszowski. Antoni Słonimski wspominał w przypisie do jednej z „Kronik tygodniowych", iż któregoś dnia odwiedził go z przeprosinami Pietrkiewicz. .
  11. ↑ Lista laureatów – 1951-2011
  12. ↑ Publiczna Szkoła Podstawowa im. Jerzego Pietrkiewicza w Fabiankach. .
  13. ↑ Honorowi członkowie DTN www.krajewskimiroslaw.pl.
  14. ↑ Kamila Szymańczyk, Jerzy Pietrkiewicz – poeta nieznany. .
  15. ↑ M.P. z 1995 r. nr 47, poz. 537.

Bibliografia

Kontrola autorytatywna (osoba):Encyklopedie internetowe: