Gołkowice (województwo śląskie)
W dzisiejszym artykule porozmawiamy o Gołkowice (województwo śląskie), temacie, który w ostatnich latach staje się coraz bardziej istotny. Gołkowice (województwo śląskie) stał się przedmiotem zainteresowania wielu osób, czy to ze względu na jego wpływ na społeczeństwo, jego znaczenie historyczne, czy wpływ na kulturę popularną. W tym artykule będziemy badać różne aspekty związane z Gołkowice (województwo śląskie), od jego pochodzenia i ewolucji, po jego obecną i przyszłą projekcję. Odkryjemy jego znaczenie w życiu ludzi i to, jak wyznacza standardy w różnych obszarach. Bez wątpienia Gołkowice (województwo śląskie) to temat, który budzi ogromne zainteresowanie i z którego możemy się wiele nauczyć.
| wieś | |
_ID_641679.jpg) Kościół św. Anny w Gołkowicach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (31.12.2023) |
4059 |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Kod pocztowy |
44-341[2] |
| Tablice rejestracyjne |
SWD |
| SIMC |
0214416 |
Położenie na mapie gminy Godów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wodzisławskiego  | |
 49°54′51″N 18°30′51″E/49,914167 18,514167[1]
| |
| Strona internetowa | |
Gołkowice (niem. Golkowitz) – wieś w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie wodzisławskim, w gminie Godów. Jest drugą co do wielkości[potrzebny przypis] wsią w gminie.
Położenie
Sołectwo Gołkowice wchodzi w skład gminy Godów. Powierzchnia miejscowości wynosi 946 ha (co stanowi 24,84% powierzchni gminy), w której mieszka 4059 osób.[3]
Liczba ludności na przełomie lat[4]:
| 31.12.2004 | 31.12.2005 | 31.12.2006 | 31.12.2007 | 31.12.2008 | 31.12.2013 |
|---|---|---|---|---|---|
| 3418 | 3447 | 3482 | 3517 | 3582 | 3822 |
Gołkowice graniczą:
- od południa – z Czechami,
- od północy – ze Skrzyszowem,
- od wschodu – z miastem Jastrzębie-Zdrój,
- od zachodu – z Godowem.
Gmina Godów położona jest w zlewni rzeki Olzy, prawobrzeżnego dopływu Odry. Piotrówka będąca prawobrzeżnym dopływem Olzy ma swój początek w Czechach, na odcinku ok. 6 km jest rzeką graniczną, a przepływa przez sołectwa Skrbeńsko, Gołkowice, Godów. Szotkówka, też będąca prawobrzeżnym dopływem Olzy, przepływa wraz ze swoim prawobrzeżnym dopływem Leśnicą przez sołectwa Gołkowice i Godów.
Geograficznie, Gołkowice leżą na Wysoczyźnie Kończyckiej, będącej częścią Kotliny Ostrawskiej, historycznie zaś są położone na Górnym Śląsku na ziemi wodzisławskiej.
Nazwa
Nazwa Gołkowice pochodzi od imienia Gołek. W alfabetycznym spisie miejscowości z terenu Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod obecną, polską nazwą Golkowice oraz nazwą zgermanizowaną Golkowitz[5].
Integralne części wsi
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0214422 | Borowica | część wsi |
| 0214439 | Głębocz | część wsi |
| 0214445 | Podlesie | część wsi |
| 0214451 | Żabków | część wsi |
Historia
Miejscowość została po raz pierwszy wzmiankowana jest w 1223 roku[8]. Następnie w 1229 roku, w bulli papieża Grzegorza IX dla benedyktynów tynieckich, zatwierdzającej ich posiadłości w okolicy Orłowej, w tym wieś Uchilsko[9][10]. Powstała w 1268 filia tegoż klasztoru w Orłowej posiadała pod koniec XIII wieku prawa do dochodów z tej wsi[11].
W 1278 książę opolsko-raciborski Władysław wydał dokument „in curia nostra circa Golcowitz”, tj. „na naszym dworze pod Gołkowicami”[8], tak więc istniał tu już wówczas dwór będący własnością książęcą. W tym dokumencie wydanym w Gołkowicach książę Władysław (Wodzisław) zezwolił swemu rycerzowi Stefanowi na lokację wsi Żernica na prawie niemieckim[12].
Od końca XV aż do XIX wieku Gołkowice należały do Wodzisławskiego Państwa Stanowego. W wyniku wojen śląskich Gołkowice wraz z całą ziemią wodzisławską znalazły się w Królestwie Pruskim[13].
Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje stosunki ludnościowe na terenie wsi – „In Golkowitz befinden sich 149 Haushaltungen 740 polnisch Sprechenden(...).”, czyli w tłumaczeniu na język polski „W Gołkowicach znajduje się 149 gospodarstw domowych z 740 mieszkańcami mówiącymi po polsku(...)”[14].
W 1922 roku wieś została włączona do II Rzeczypospolitej.
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie katowickim.
Kultura i sport
W Gminnym Centrum Kultury, Turystyki i Sportu działa zespół taneczny „Iskierki” oraz zespół wokalny „Absolut”.
W miejscowości działa Klub Sportowy KS-27 Gołkowice, który powstał w 1927 r. Jego założycielami byli: H. Mynte, E. Majewicz i M. Dworok. Rozpoczynając występy od klasy C drużyna KS-27 doszła w okresie międzywojennym do B – klasy. We wrześniu 1939 roku, kiedy drużyna posiadała już na swoim koncie wiele sukcesów, rozpoczęła się II wojna światowa. Po reaktywowaniu sportowej działalności już w maju 1945 r. Klub zmienia szyld i przyjmuje nazwę Towarzystwo Gimnastyczno-Sportowe (T.G.S.). Pierwszym powojennym prezesem Klubu Sportowego był Jozef Wojtek, a drużyna piłkarska szybko awansuje do klasy A – najwyższa klasa w Podokręgu Rybnickim. W latach 1952–1953 powstają zrzeszenia sportowe i klub przyjmuje następujące nazwy: „Gwardia” (prezes R. Wojtek), „Górnik” (prezes R. Wojtek) i „Sparta” (prezes J. Kramliczek). W 1957 r. na 30-lecie klubu sportowego A. Damec – prezes i P. Grzonka – sekretarz, przywracają klubowi sportowemu pierwotną nazwę KS-27. Nazwa ta przetrwała do dnia dzisiejszego. W 2010 r. klub występował w B-klasie podokręgu Rybnik. W klubie tym występował reprezentant Polski Grzegorz Tomala.
Komunikacja i transport
Religia
.jpg)
Na terenie sołectwa działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:
- Kościół Ewangelicko-Augsburski (parafia w Gołkowicach)
- Kościół Rzymskokatolicki (parafia Podwyższenia Krzyża Świętego i św. Anny).
Zabytki
Miejscowy Plan Zagospodarowania gminy Godów z 2002 roku podaje, iż Kościół Św. Anny w Gołkowicach został objęty strefą A ochrony konserwatorskiej wpisany jest pod nr 759/66 (nr rej. A/525/2019[15]) do rejestru zabytków województwa śląskiego. Ochroną konserwatorską „B” w Gołkowicach objęto:
- kościół ewangelicko-augsburski przy ul. Cmentarnej,
- kościół pw. św. Anny wraz z kapliczką Jana Nepomucena przy ul. 1 Maja,
- kaplicę przy ul. 1 Maja,
- kaplicy przy ul. Jana III Sobieskiego
- zamek średniowieczny - Rejestr NID - numer rejestru - 1170/70 z 1970-12-29 (stanowisko 1) – nieistniejący
- średniowieczne grodzisko stożkowate - Rejestr NID - numer rejestru - 1169/70 z 1970-12-29 (stanowisko 2)
Zabytkowy spichlerz z Gołkowic z 1688 r.[16] został przed II wojną światową przeniesiony do Katowic. Miał stanowić, wraz z drewnianym kościołem pw. św. Michała przeniesionym z Syryni, zaczątek powstającego skansenu na terenie katowickiego Parku Kościuszki[17].
Turystyka
.jpg)
- Przez miejscowość przebiega międzynarodowa trasa rowerowa EuroVelo 4 (Szlak Europy Centralnej) – w Polsce wyznakowana jako R-4
, obecnie od granicy polsko-czeskiej do Krakowa. Trasa ta ma w gminie wspólny przebieg z 
czerwoną trasą rowerową nr 24, tzw. Pętlą rowerową Euroregionu Śląsk Cieszyński. - Szlak Zamków nad Piotrówką – Kończyce Wielkie – Kończyce Małe – Zebrzydowice – Marklowice Górne – Marklowice Dolne – Pierstna – Piotrowice koło Karwiny – Skrbeńsko – Gołkowice (25 km)
- Pieszy turystyczny
Szlak im. Powstańców Śląskich (18,40 km) → trasa: Szeroka – Godów[18] - Żelazny Szlak Rowerowy (43 km).
Znane osoby pochodzące z Gołkowic
- Marian Dziędziel (aktor)
- Franciszek Surma (pilot)
- Leopold Zarzecki (działacz niepodległościowy).
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 34752
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 320 .
- ↑ Gmina w liczbach , Gmina Godów .
- ↑ Dane Urzędu Gminy.
- ↑ Knie 1830 ↓, s. 196.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. .
- ↑ a b Piotr Hojka: O początkach Wodzisławia Ślaskiego. Racibórz: Wydawnictwo Nowiny, 2023, s. 48. ISBN 978-83-954738-5-2.
- ↑ Kodeks dyplomatyczny klasztoru tynieckiego (online). (Wyd.) Wojciech Kętrzyński, Stanisław Smolka. Lwów: 1875, s. XIa, XIb.
- ↑ Historia wsi na www.gorzyce.pl. gorzyce.pl. ..
- ↑ Idzi Panic: Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 430. ISBN 978-83-926929-3-5.
- ↑ Historia sołectwa Gołkowice. godow.pl. ..
- ↑ Franz Henke, „Kronika”, Wodzisław Śląski 2003.
- ↑ Triest 1865 ↓, s. 789.
- ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 1 listopada 2019 r.. wkz.katowice.pl. . (pol.) wkz.katowice.pl
- ↑ Anna Jurkiewicz, Stanisław Ziemba: Województwo katowickie. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1962, s. 80.
- ↑ Maria Lipok-Bierwiaczonek, Lech Szaraniec (pod red.): 80 lat historii Muzeum Śląskiego w Katowicach, 20 lat restytucji. Katowice: Muzeum Śląskie, 2004, s. 44. ISBN 83-87455-93-8.
- ↑ https://web.archive.org/web/20140116115507/http://www.pttk.jasnet.pl/czerwony-szlakiem-powstan-slaskich
Bibliografia
- Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865 (niem.).
- Felix Triest, Topographisches Handbuch von Oberschlesien., Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, OCLC 315739117 (niem.), Erste Hälfte, Zweite Hälfte.
