Gennadiusz II Scholar
W dzisiejszym artykule zagłębimy się w fascynujący świat Gennadiusz II Scholar, badając jego pochodzenie, wpływ na dzisiejsze społeczeństwo i możliwe konsekwencje dla przyszłości. Od niepamiętnych czasów Gennadiusz II Scholar przyciągał uwagę ludzi w każdym wieku i każdej kulturze, stając się tematem ciągłej debaty i refleksji. Na przestrzeni historii Gennadiusz II Scholar ewoluował i dostosowywał się do zmian społecznych, politycznych i technologicznych, pozostawiając niezatarty ślad na ludzkości. W tym artykule dowiemy się więcej o Gennadiusz II Scholar i jego wielu aspektach, a także o perspektywach ekspertów i badaczy, które pomogą nam zrozumieć jego znaczenie we współczesnym świecie. Przygotuj się na zanurzenie się w podróż pełną wiedzy i odkryć na temat Gennadiusz II Scholar!
| Patriarcha Konstantynopola | |
 Gennadiusz II Scholar | |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data urodzenia |
1405 |
| Data śmierci |
po 1472 |
| Patriarcha Konstantynopola | |
| Okres sprawowania |
1453–1456; 1458 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Wybór patriarchy |
1453; 1458; 1462; 1464 |
Gennadiusz II Scholar właściwie Jerzy Kurteses Scholarios lub Jerzy Scholariusz[1], gr.: Γεννάδιος Β ', Gennadios II (ur. 1405, zm. po 1472) – patriarcha Konstantynopola w latach 1453–1456, 1458, 1462–1463, 1464. Teolog bizantyński, zwolennik a następnie przeciwnik unii florenckiej.
Życiorys
Jerzy Kurteses Scholarios urodził się w 1405 r. Studiował filozofię i teologię u Marka Eugenika i Jerzego Gemista-Pletona w Mistrze. W Konstantynopolu otworzył własną szkołę filozoficzno-gramatyczną zarówno dla Greków jak i Łacinników. Wykładał również filozofię na uniwersytecie. Był świeckim kaznodzieją dworu cesarskiego i doradcą cesarza Jana VIII Paleologa w sprawach teologii. Towarzyszył cesarzowi na sobór do Florencji, gdzie wygłosił trzy mowy o zjednoczeniu obydwu Kościołów (PG 160, 385–523). Wypowiadając się za Filioque popadł w konflikt ze swym nauczycielem Markiem Eugenikiem. Po r. 1443 zmienił stanowisko i stał się przeciwnikiem jedności Kościołów greckiego i rzymskiego, a po śmierci Marka Eugenika w 1447 r. został przywódcą stronnictwa przeciwnego unii. W 1445 r. odbył w Konstantynopolu dysputę z legatem papieskim. Skonfliktowany z cesarzami Janem VIII i Konstantynem XI w 1450 r. wstąpił do klasztoru Charsianeitos i przyjął imię Gennadiusz. Od lat 50. najczęściej przebywał w klasztorze św. Jana Chrzciciela koło Seres, gdzie w 1452 r. wydał encyklikę przeciw odnowieniu unii florenckiej. Po upadku Konstantynopola w 1453 r. znalazł się w więzieniu[2][3].
Z woli sułtana Mehmeda II został w 1453 r. wybrany patriarchą Konstantynopola. Człowiek, który publicznie i bezkompromisowo wypowiedział się przeciw unii florenckiej dawał sułtanowi rękojmię, że nie wplącze państwa tureckiego w konflikt z państwami zachodnimi poprzez próby nawiązania kontaktów z papiestwem[4]. Z powodu intryg Gennadiusz kilkakrotnie rezygnował z urzędu. Lata jego urzędowania są przedmiotem sporów uczonych i mieszczą się zasadniczo pomiędzy 1453 a 1465 rokiem. Za początek jego pierwszego patriarchatu przyjmuje się rok 1453[5] lub 1454[6]. Według raczej zgodnej opinii badaczy trwał on do 1456 r.[7] Drugi patriarchat Gennadiusza J. Bonarek umieszcza w 1458 r. Kolejny jest lokowany w 1462 r.[8], w latach 1462–1463[9] lub w 1463 r.[10]. Ostatni przypada na rok 1464[11] lub na lata 1464–1465[12]. B. Modzelewska przesuwa jego koniec aż na rok 1472[2].
Jako patriarcha Gennadiusz dbał o więź Patriarchatu Konstantynopola z Kościołami prawosławnymi w Bułgarii i Serbii, gdzie władze tureckie zniosły patriarchaty. Przeniósł stolicę patriarchatu z kościoła Świętych Apostołów do kościoła Matki Boskiej Pammakaristos w dzielnicy Fanar. Zmarł i został pochowany w klasztorze św. Jana Chrzciciela koło miasta Seres zapewne po 1472 r.[2][3]
Pisma
Scholar napisał 8 mów w obronie unii florenckiej, w których dowodził konieczności unii na podstawie pism Ojców Kościoła, a przeszkody na drodze do zjednoczenia tłumaczył względami ludzkimi. Po 1443 pisał rozprawy i pamflety przeciw jakiemukolwiek związkowi obydwu Kościołów, podkreślając, że tylko zachowanie nieskażonej doktryny, a nie pomoc z Zachodu, może ocalić Bizancjum[13][14].
Napisał dzieło o Pochodzeniu Ducha Świętego, które poświęcił Wielkiemu Komnenowi, Janowi z Trapezuntu. Złożone z 2 ksiąg, zawiera ono, dołączone później, wyznanie wiary autora, przeznaczone dla sułtana Mehmeda II, które weszło w skład symboli Kościoła prawosławnego. W dialogu zatytułowanym Neophron e Aeromythia zwalczał łacińskie wyznanie wiary, a także łacińskie obyczaje i obrządki. Napisał szereg pism apologetycznych adresowanych do Demetriusza Paleologa (1460 r.), wśród nich traktat przeciw Bessarionowi. Próbował pogodzić palamizm ze scholastyką zacierając różnicę pomiędzy istotą a działaniem, zwalczał natomiast doktrynę Grzegorza Palamasa o Boskiej energii. W dialogu z 1464 r. przeciwstawiał się judaizmowi. Cenne są też jego 2 jego pisma porównujące zasady wiary chrześcijańskiej z islamem. Spierał się z Jerzym Gemistem-Pletonem o miejsce arystotelizmu w filozofii chrześcijańskiej. Zarzucał Pletonowi ateizm[13][14].
W Rozwiązaniach (Lýsejs) zawarł interpretację trudnych miejsc w Biblii, natomiast 11 krótkich traktatów poświęcił wybranym kwestiom dogmatycznym oraz teologii tomistycznej. W Odpowiedziach (Apokrisejs) pochylił się nad bóstwem Chrystusa.
Przekładał na język grecki pisma teologów zachodnich między innymi Tomasza z Akwinu (Summę contra gentiles, De ente et essentia i mniejsze rozprawy), Gilberta de la Porrée, Piotra Hiszpana, przyczyniając się do recepcji zachodniej myśli teologicznej i filozoficznej w Bizancjum. Teologowie bizantyńscy zarzucali mu uleganie tendencjom latynizującym, między innymi przyjmowania istnienia czyśćca jako miejsca oczyszczenia po śmierci[13][14].
Pozostawił też szereg pism drobnych: 17 kazań na dni powszednie i święta liturgiczne, mowę żałobną ku czci Marka Eugenika, list do cesarza Konstantyna XI o symonii, zarys Nauki o wierze i Opatrzności (Perí théjas pronójas kaj proorismú) przeznaczony dla mnicha Józefa, listy pasterskie o sakramentach adre¬sowane do biskupów, Rozdziały (Kephálaja) na tematy moralno-ascetyczne, poza tym modlitwy prozą i wierszem.
Przypisy
- ↑ Formy „Scholar” używa B. Modzelewska (Encyklopedia katolicka, t. 5, s. 340 i n.), taką też formę zaleca O. Jurewicz w Zasadach spolszczania i transpozycji imion własnych i nazw geograficznych greckich epoki bizantyńskiej (w G. Ostrogorski: Dzieje Bizancjum, wyd. 2008), niemniej w wydanej w 1984 r. Historii literatury bizantyńskiej sam używa formy "Scholarios". U R. Bowninga z kolei można znaleźć formę "Scholariusz" (Cesarstwo Bizantyńskie, s. 228 i n.)
- ↑ a b c Bożena Modzelewska: Gennadiusz II. W: Encyklopedia katolicka. T. 5. s. 340.
- ↑ a b O. Jurewicz: Historia literatury bizantyńskiej. s. 291.
- ↑ R. Browning: Cesarstwo Bizantyńskie. s. 231.
- ↑ J. Bonarek (Dzieje Grecji, s. 659), B. Modzelewska (Encyklopedia katolicka,t. 5, s. 340)
- ↑ O. Jurewicz (Historia literatury bizantyńskiej, s. 291), Venance Grumel (Traité d'études byzantines, s. 437) i Vuncent Laurent (Les premiers patriarches de Constantinople, s. 262)
- ↑ J. Bonarek, O. Jurewicz, V. Grumel, V. Laurent, jedynie B. Modzelewska pierwszą rezygnację Gennadiusza umieszcza w 1462 r. (Encyklopedia katolicka, s. 340)
- ↑ Encyklopedia katolicka, t. 4, s. 849)
- ↑ J. Bonarek (Dzieje Grecji, s. 659), V. Grumel (Traité d'études byzantines, s. 437)
- ↑ V Laurent (Les premiers patriarches de Constantinople, s. 262) opowiada się za przełomem kwietnia i maja tego roku
- ↑ J. Bonarek (Dzieje Grecji, s. 659)
- ↑ Venance Grumel (Traité d'études byzantines, s. 437) i Vuncent Laurent (Les premiers patriarches de Constantinople, s. 262)
- ↑ a b c Bożena Modzelewska: Gennadiusz II. W: Encyklopedia katolicka. T. 5. s. 341.
- ↑ a b c O. Jurewicz: Historia literatury bizantyńskiej. s. 292.
Bibliografia
- R. Browning: Cesarstwo Bizantyńskie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1997. ISBN 83-06-02615-2.
- Venance Grumel, Traité d'études byzantines, t. I : La chronologie, Presses universitaires de France, Paryż, 1958, s. 437
- Bożena Modzelewska: Gennadiusz II. W: Encyklopedia katolicka. T. 5. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1989, s. 340.
- O. Jurewicz: Historia literatury bizantyńskiej. Wrocław: Ossolineum, 1984. ISBN 83-04-01422-X.
- Vitalien Laurent, « Les premiers patriarches de Constantinople sous la domination turque (1454–1476). Succession et chronologie d'après un catalogue inédit », w: Revue des études byzantines, t. 26, 1968, s. 262
- G. Ostrogorski: Dzieje Bizancjum. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2008. ISBN 978-83-01-15268-0.