W dzisiejszym artykule zagłębimy się w fascynujący świat Babiogórcy. Od jego początków po dzisiejsze znaczenie – zbadamy każdy aspekt, który czyni go tak interesującym i istotnym w dzisiejszym społeczeństwie. Zagłębimy się w jego wpływ w różnych obszarach, a także jego wpływ na podejmowanie decyzji i kształtowanie opinii. Jest to temat, który niewątpliwie budzi ciekawość i zainteresowanie dużej liczby osób, dlatego konieczne jest zgłębienie go, aby zrozumieć jego prawdziwy zakres. Dołącz do nas w tej ekscytującej eksploracji!
| Miejsce zamieszkania |
Polska (Stoki Babiej Góry) |
|---|---|
| Język | |
| Religia | |
| Grupa |
Babiogórcy (Górale babiogórscy) – grupa etnograficzna ludności polskiej, zamieszkująca północne stoki Babiej Góry. Etnografowie zaliczają ich do grupy Górali beskidzkich[1]. Po raz pierwszy opisani przez Wincentego Pola jako Babigórcy w 1851 roku[2][3].
Początkowo w opracowaniach XIX w. lokowano ich na dużo szerszym terenie[a] niż obecnie począwszy od Lachowic i Stryszawy na Żywiecczyźnie po Jordanów[2]. Tak rozległe lokowanie za błędne uważał już Seweryn Udziela[4]. Obecnie według pochodzącej z Zawoi etnografki Urszuli Janickiej-Krzywdy zasiedlają następujące miejscowości:[1][2]
Otaczają ich następujące grupy etnograficzne: Górale żywieccy od zachodu, Kliszczacy od północnego wschodu, Podhalanie od wschodu oraz Orawianie od południa[5][2].
Teren, na którym wykształciła się kultura Babiogórców, należał do królewszczyzny lanckorońskiej, którą od XIV starostowie sukcesywnie kolonizowali ludnością polską[2][1]. W XVII wieku na zarębkach (14 ha nadania ziemi w górach)[1] mieli osiedlać się Wołosi[2].
Dawniej ich głównym zajęciem była uprawa roli, górskie pasterstwo, którego tradycje przyniesione zostały tutaj przez Wołochów oraz wyrąb lasu[1]. Wypas owiec i bydła prowadzono na stokach Policy, Jałowca, Babiej Góry[6]. W uprawie pierwotnie żarowej (cerhlenie), potem opartej na nawożeniu obornikiem ze zwierząt hodowlanych[7] dominowały owies, orkisz, jęczmień, żyto, ziemniaki, rzepa, kapusta oraz len. Eksploatacja lasu, zrąb, zwózka drewna i wyroby drewniane były dodatkowymi zajęciami. Dostarczały także materiału twórczości rzeźbiarskiej[2].
Po likwidacji serwitutów pastwiskowych i poboru drewna w lasach w 1853, który doprowadził do utraty połowy pastwisk przez górali, następuje upadek gospodarki szałaśniczej[8].
W 1853 roku opisu stroju babiogórskiego dokonał Józef Łepkowski[9]. Na początku XX wieku ulegli silnym wpływom krakowskim (wraz z rozwojem turystyki na tym obszarze)[10][1] oraz podhalańskim[11]. Ich oryginalny strój ludowy został zapomniany. Dopiero niedawno staraniem Stowarzyszenia Gmin Babiogórskich odtworzono tradycyjne ubrania.
Zabytki budownictwa babiogórskiego gromadzi Skansen im. Józefa Żaka w Zawoi Markowej.