Łodygowice

Wygląd przypnij ukryj Łodygowice

wieś
Łodygowice od północnego wschodu; w tle Beskid Śląski (2020)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	żywiecki
Gmina	Łodygowice
Wysokość	ok. 370 m n.p.m.
Liczba ludności (2021)	7601
Strefa numeracyjna	33
Kod pocztowy	34-325
Tablice rejestracyjne	SZY
SIMC	0059559
Położenie na mapie gminy ŁodygowiceŁodygowice
Położenie na mapie PolskiŁodygowice
Położenie na mapie województwa śląskiegoŁodygowice
Położenie na mapie powiatu żywieckiegoŁodygowice
49°43′50″N 19°08′24″E/49,730556 19,140000
Strona internetowa

Łodygowice (staropol. Łodwigowice, niem. Lodwigsdorf) – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, siedziba gminy Łodygowice.

W latach 1954-1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Łodygowice.

Położenie

Łodygowice to teren turystyczno-rekreacyjny administracyjnie należący do województwa śląskiego, położony jest w Kotlinie Żywieckiej na wysokości 360 m n.p.m. Od północnego wschodu otaczają ją masywy Beskidu Małego ze szczytami: Magurką (909 m n.p.m.) i Czuplem (933 m n.p.m.); od zachodu graniczy z gminami Buczkowice i Lipowa, za którą wznosi się pasmo Beskidu Śląskiego z najwyższym szczytem – Skrzyczne (1257 m n.p.m.); od południa z miastem Żywiec, za którym rozciągają się wzniesienia Beskidu Żywieckiego, zaś od południowego wschodu, na długości 4,5 km z Jeziorem Żywieckim.

Powierzchnia sołectwa wynosi 17,82 km² , a liczba ludności 7601, co daje gęstość zaludnienia równą 426,54 os./km².

Wieś Łodygowice zajmuje prawie połowę obszaru gminy, która liczy 36,17 km². 25% tej powierzchni zajmują lasy porastające stoki górskie, a 40% – łąki i pola uprawne położone na licznych pagórkach.

Przecinają je rzeki: Żylica, Kalonka, Kalna i Żarnówka oraz liczne potoki.

Części wsi

Integralne części wsi Łodygowice: Bobki, Brzezinka, Chechłówka, Glemieniec, Hetnały, Kalonka, Kąty, Kępa Kościelna, Kępa Kufli, Kępa Mrowców, Koło Stacji, Koło Zamku, Kościelni, Krzysie, Kubiny, Maślanki, Mendrale, Na Groniu, Paciepniki, Paluchy, Pańskie, Pod Grapą, Porąbki, Rączki, Tomasiki, Wajdy

Historia

Historycznie miejscowość jest częścią księstwa oświęcimskiego . Łodygowice prawdopodobnie założone zostały przez cystersów z Rud k. Raciborza. Wieś powstała w dogodnym miejscu jako że uprawa roli nie wymagała tu karczowania, ponieważ teren ich stanowił wspólnie z Rybarzowicami i Buczkowicami rozległą dolinę pokrytą kępami drzew. Wieś po raz pierwszy wzmiankowana jest w łacińskim liście opata Bernarda wystawionym w dniu 16 maja 1310, w którym klasztor nadawał przywileje niejakiemu Liskowi, sołtysowi Łodygowic (Lisconi sculteto de Loduicouiche). Po raz kolejny miejscowość wzmiankowano w liście z 22 kwietnia 1364 jako Ludoicivilla, który wymienia również dwie inne sąsiednie posiadłości cystersów, mianowicie Wilkowice (Abbatisvilla) i Pietrzykowice (Petrisvilla). List ten był związany z zatargiem między cystersami a księciem oświęcimskim Janem Scholastykiem o dochody i podatki książęce, w wyniku którego doszło do najazdu księcia na te miejscowości i ich złupienia. Miejscowość została siedzibą parafii, wzmiankowanej po raz pierwszy w 1373 jako Villa Lodovici. Oprócz nazwy łacińskiej wieś występowała również pod niemiecką nazwą Ludwigsdorf, co sugeruje że cystersi osadzili tu przybyszów niemieckojęzycznych. Z czasem nazwa zaczęła się polonizować. Nazwę wsi w zlatynizowanej staropolskiej formie Ludwygowycze wymienia w latach 1470-1480 Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis . W 1474 roku opat Piotr III sprzedał Łodygowice razem z Pietrzykowicami i Wilkowicami Piotrowi Komorowskiemu, którego wymienia Długosz w Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis.

Rzeczpospolita Obojga Narodów

W 1564 roku wraz z całym księstwem oświęcimskim i zatorskim Łodygowice leżały w granicach Korony Królestwa Polskiego, znajdowały się w województwie krakowskim w powiecie śląskim. Po unii lubelskiej w 1569 księstwo Oświęcimia i Zatora stało się częścią Rzeczypospolitej Obojga Narodów w granicach, której pozostawało do I rozbioru Polski w 1772.

W 1618 roku Mikołaj Komorowski sprzedał Łodygowice wraz z okolicznymi wsiami swemu dworzaninowi Krzysztofowi Rarowskiemu. Kolejnym dziedzicem Łodygowic był książę Jerzy Zbaraski, który w 1629 roku rozpoczął budowę murowanego dworu. Wszystkie dobra po śmierci Zbarskiego w 1631 roku przeszły we władanie ks. Janusza Wiśniowskiego. Następnym właścicielem Łodygowic staje się Stanisław Warszycki, który otrzymuje je jako wiano żony Heleny – córki wojewody Konstantego Wiśniowieckiego. Warszycki zakończył budowę dworu, a w 1673 roku otoczył go murem, fosami i wałami. Stanisław Warszycki zmarł w roku 1681 w Pilicy licząc ponad 80 lat życia i pochowany został w kaplicy św. Marii Panny na Jasnej Górze.

Druga połowa XVII wieku była dla państwa łodygowickiego bardzo trudna. Po długoletnich wojnach z Kozakami i Szwedami ziemie te zostały wyniszczone, co spowodowało migrację ludności na Śląsk, Węgry i Morawy. Po śmierci Stanisława Warszyckiego w 1681 roku dobra łodygowickie przechodziły różne koleje losu. Najpierw dostały się w ręce jego syna – Jana Kazimierza Warszyckiego, potem szwagra – Michała Warszyckiego, a po jego śmierci w 1697 roku zarządza nimi wdowa po Janie Kazimierzu – Zofia Domicela. Od 1707 roku dochodzi do ciągłych sporów o te ziemie. Liczne zajazdy, sądy spowodowały upadek majątku, który w końcu dostał się rodzinie Borzęckich. W 1773 roku włości przeszły w posiadanie Ignacego Kalinowskiego – cześnika halickiego, starosty lelowskiego, pułkownika królewskiego i posła na sejm, który powiększył pola uprawne i poprawił stan majątku.

Zabór austriacki

Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze austriackim i leżała w granicach Austrii, wchodząc w skład Królestwa Galicji i Lodomerii. Po Kalinowskim posiadłość objęła Honorata Marcelina Borzęcka, która w prawa dziedziczki ziemi łodygowickiej weszła na mocy spadku. Sprzedała Łodygowice w 1840 roku księciu Von Anhalt. W 1841 roku w wieku 60 lat książę zmarł, a ziemie państwa łodygowickiego odziedziczyła jego siostrzenica hrabina Charlotta Hochberg Furstenstein, która sprzedała majątek w 1849 roku. W ciągu najbliższych kilkunastu lat Łodygowice miały kilku właścicieli. Ostatecznie w 1866 roku nabyła je Klementyna Primovesi de Weber – żona Adolfa Klobusa, majora austriackiego. Z małżeństwa Klobusów narodziło się pięcioro dzieci, z których w tutejszych dobrach pozostali Paweł i Otto. Paweł otrzymał Mikuszowice, Otto osiadł w Łodygowicach, które pozostały w jego rękach aż do śmierci w roku 1943. W 1945 roku znaczną część gruntów ostatniego włodarza ziem łodygowickich rozparcelowano, resztę w 1956 roku przejął skarb państwa.

Kościół św. Szymona i św. Judy Tadeusza w Łodygowicach

Kościół św. Szymona i św. Judy Tadeusza w Łodygowicach (2012)

Kościół św. Szymona i św. Judy Tadeusza w Łodygowicach zbudowany został prawdopodobnie przez opata cystersów Wilka. Na obecne miejsce został przeniesiony z okolicy łodygowickiego dworu. Prawdopodobnie stał on tuż za okopami dworu od strony południowej i stanowił kościółek przyklasztorny cystersów. Przeniesienie świątyni na obecne miejsce nastąpiło na skutek starań proboszcza Stanisława Kaszkowica. Miało to miejsce w latach 1631-1634. Kościół, zaliczany ze względu na specyficzne cechy architektoniczne do kościołów tzw. grupy śląsko-małopolskiej, należy do największych kościołów drewnianych w Beskidach.