Wojniłów

Wygląd przypnij ukryj WojniłówВойнилів

Szkoła i pomnik ofiar II wojny światowej
Herb
Państwo	Ukraina
Obwód	iwanofrankiwski
Rejon	kałuski
Data założenia	1443
Prawa miejskie	1552-1934
Burmistrz	Wołodymir Stepanowicz Rudij
Powierzchnia	19,72 km²
Populacja (2020) • liczba ludności	2631
Nr kierunkowy	+380 3472
Kod pocztowy	77316
Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiegoWojniłów
Położenie na mapie UkrainyWojniłów
49°07′10″N 24°29′37″E/49,119444 24,493611

Ulica w Wojniłowie (2004)

Wojniłów (ukr. Войнилів) − osiedle typu miejskiego w rejonie kałuskim na Ukrainie, ok. 100 km na południe od Lwowa. 2631 mieszkańców (2020), dla porównania spis powszechny w 2001 zanotował ich 2703.

12 czerwca 1951 do Wojniłowa włączono wsie Siółko i Pawlikówka. Pawlikówa jest ponownie samodzielną wsią.

Położenie

Osiedle leży pomiędzy Kałuszem a Bursztynem. Do obydwu miejscowości jest po ok. 20 km.

Historia

• XIV w. – zapis o wsi Prokopiówka (z niej powstał Wojniłów),
• XV w. (1443) – pierwsze wzmianki o Wojniłowie,
• XVI w. (1552) – prawa miejskie (potwierdzenie), herb to złoty lew z obręczą w przednich łapach stojący przed ceglanym murem, tło tarczy niebieskie (wzorowany na herbie Prawdzic, którym posługiwali się Gidzińscy, ówcześni właściciele Wojniłowa).
• XVI w. (24 września 1676) – Bitwa pod Wojniłowem wojsk tureckich z wojskami Jana III Sobieskiego,
• XVIII w. (1772) – podczas I rozbioru Polski Wojniłów znajduje się w granicach zaboru Austriackiego (od 1867 Austro-Węgier),
• XX w.
  • w latach 1919–1939 miasteczko znajduje się w granicach Polski, w 1934 utracił prawa miejskie,
  • w 1939 po wkroczeniu Armii Czerwonej Wojniłów staje się częścią Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej,
  • w 1940 zostaje powołany Rejon Wojniłowski (rozwiązany w 1962),
  • od 2 lipca 1941 do 7 lipca 1944 pod okupacją niemiecką,
  • około 950 wojniłowskich Żydów Niemcy wysiedlili do innych miejscowości – 150 do Żurawna a 800 do Stanisławowa. 147 Żydów rozstrzelali na miejscu,
  • 5 kwietnia 1944 ukraińscy nacjonaliści zabili w Wojniłowie 11 osób i spalili 43 gospodarstwa. W całym 1944 roku z ich rąk zginęło 37 mieszkańców miasta,
  • od 1960 miejscowość ma status osiedla typu miejskiego.

Wojniłów przed II wojną światową

Przed II wojną światową miejscowość należała do Polski i była siedzibą gminy wiejskiej Wojniłów w powiecie kałuskim, województwie stanisławowskim. Miasteczko liczyło wtedy ponad 3 tys. mieszkańców. Mieszkali tam zajmujący się handlem Żydzi, oraz Polacy i Ukraińcy.

W okresie międzywojennym założone zostało Koło Ziemian Polskich. W okolicznych wsiach było dużo dworów ziemiańskich, np. w Serednem, Babinie lub w Dorohowie. Były tam także dwie szkoły: męska i żeńska.

Parafia i kościół pw. Trójcy Przenajświętszej

Parafia rzymskokatolicka erygowana w 1610 r. Liczyła w XIX w. 1400 wiernych w trzydziestu kilku okolicznych wioskach, a w XX w. 2000 wiernych w dwudziestu kilku wioskach.

Kościół murowany, wzniesiony w latach 1824–1834 w miejsce dawnego, drewnianego. Konsekrowany w 1867 r., poszerzony o dzwonnicę w 1892 r. Zniszczony przez pożar w 1904, odbudowany w 1913 r. Zamknięty w 1946 r., zamieniony na więzienie NKWD w 1948 r., a następnie na magazyn, rozebrany w 60. latach. Na jego miejscu zbudowano budynek administracyjny.

Osoby związane z Wojniłowem

• 22 lutego 1885 urodził się Bolesław Jan Czedekowski (zm. 1969) – wybitny polski i austriacki malarz portrecista
• 6 września 1908 urodził się Sydor Rey (wł. Izydor Reiss) (zm. 1979) – polski prozaik i poeta

Przypisy

1. ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2020 року. (ukr.).
2. ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu iwanofrankiwskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 5 grudnia 2001 roku. (ukr.).
3. ↑ a b Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Red. I.A. Altman, Moskwa 2009, ISBN 978-5-8243-1296-6 s. 172
4. ↑ Lucyna Kulińska, Dzieje Komitetu Ziem Wschodnich na tle losów ludności polskich Kresów w latach 1943-1947. Tom I. Kraków 2002, ISBN 83-88527-32-0, s. 266
5. ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Eugeniusz Różański, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie stanisławowskim 1939–1946, Wydanie I, ISBN 978-83-85865-13-1, s. 165-166
6. ↑ SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., EugeniuszE. Różański EugeniuszE., tamże. Brak numerów stron w książce
7. ↑ WOJNIŁÓW. Dawny kościół p.w. Trójcy Przenajświętszej (1825 – 1834). Iwano-Frankiwski obw., Kałuszski r-n | Kościoły i kaplice Ukrainy , rkc.in.ua  .

Linki zewnętrzne

• Wojniłów, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 754 .
• Wojniłów, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 695 .
• Wojniłów na stronie Rady Najwyższej Ukrainy
• Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona

Osiedla typu miejskiego obwodu iwanofrankiwskiego

Bitków Bołszowce Bohorodczany Broszniów-Osada Bukaczowce Czernelica Delatyn Gwoździec Jabłonów Jezupol Kuty Łanczyn Łysiec Obertyn Ottynia Perehińsko Peczeniżyn Rożniatów Sołotwina Wierchowina Wojniłów Worochta Wygoda Zabłotów

Powiat kałuski (1920–1939) (► GG)

• Siedziba powiatu – Kałusz

Przynależność wojewódzka	woj. stanisławowskie (1920–39)
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)	Kałusz (od 1934)
Miasteczka (1920–34)	Kałusz (→) Wojniłów
Gminy miejskie (1920–39 →)	Kałusz
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–39 →)	Hołyń Jasień Łdziany Nowica Podmichale Tomaszowce Wierzchnia Wojniłów

Miasta i miasteczka zdegradowane reformą gminną z 1933–1934

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich / praw miasteczka / praw osiedla; (2) wytłuszczono miasta/osiedla trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast; (4) OTP – osiedle typu miejskiego; (5) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Gminy miejskie	Bnin (1395–1934) Boćki (1509–1934) Brzostek (1367–1934, od 2009) Budzyń (1458–1934, od 2021) Ciężkowice (1348–1934, od 2000) Czarny Dunajec (1879–1896, 1925–1934, od 2023) Dobrzyca (1440–1934, od 2014) Gąsawa (1388–1934, od 2024) Gębice (1425–1934) Jagielnica (1518–1934) Jaraczewo (1519–1934, od 2016) Jazłowiec (1519–1934) Kopanica (1450–1934) Lanckorona (1366–1934) Łohiszyn (1570–1934, od 1959OTP) Mielnik (1440–1934) Mieścisko (1474–1934, od 2024) Narew (1529–1934) Niżankowice (1431–1934, od 1940OTP) Nowe Miasto nad Wartą (1283–1934) Nowy Dwór (1578–1934) Nowy Wiśnicz (1616–1934, od 1994) Obrzycko (1458–1934, od 1990) Odelsk (1546–1934) Piaski (1775–1934) Powidz (1243–1934) Rogowo (1380–1580, 1672–1934) Rostarzewo (1752–1934) Rychtal (1294–1934, od 2024) Ryczywół (1426–1934) Rynarzewo (1299–1934) Stara Sól (1557–1934, od 1940OTP) Szereszów (1569–1934, od 1940OTP) Święciechowa (1277–1934) Ulanów (1616–1934, 1941–1945, od 1958) Uście Solne (1616–1934) Władysławów (1727–1870, 1919–1934) Wojnicz (1369–1934, od 2007) Zaniemyśl (1742–1934, 1940–1948)
Gminy wiejskie z prawami miejskimi	Bircza (1464–1934, od 2024) Bukowsko (1720–1934) Dubiecko (1407–1934, od 2021) Dynów (1436–1934, od 1946) Jaćmierz (1437–1934) Jaśliska (1407–1934) Jezierzany (?–1934) Mrzygłód (1431–1934) Nowe Miasto Przemyskie (1463–1934) Nowotaniec (1444–1934) Osiek Jasielski (1363–1934) Rybotycze (1600–1934) Sołotwina (?–1934, od 1940OTP) Zarszyn (1395–1934)
Gminy wiejskie z prawami miasteczka	Alwernia (1778–1934, od 1993) Babice nad Sanem (1484–1934) Baligród (1634–1934) Białobożnica (1910–1934) Biały Kamień (1493–1934) Bilcze Złote (1896–1934) Bobowa (1399–1934, od 2009) Brzozdowce (1526–1934) Bukaczowce (1489–1934, od 1940OTP) Chocimierz (1444–1934) Chołojów (1650–1934) Czchów (1355–1934, od 2000) Czernelica (1575–1934, od 1940OTP) Czudec (1427–1934) Dębowiec (1349–1934) Dobrotwór (1472–1934, od 1959OTP) Dunajów (1424–1934) Dźwinogród (1784–1934) Felsztyn (1380–1934) Firlejów (1570–1934) Fredropol (1720–1934) Frysztak (1366–1934) Gołogóry (1469–1934) Gródek (1453–1934) Gwoździec (1540–1934, od 1940OTP) Hussaków (1525–1934) Jabłonów (1602–1934, od 1940OTP) Janów (1590–1934) Jasienica Rosielna (1727, 1857–1934) Jawornik Polski (1472–1934, od 2024) Jedlicze (1768–1934, 1959–1966OTP, od 1967) Jezierna (1542–1934) Jezupol (1591–1934, od 1940OTP) Jodłowa (1765–1934) Kamionka Wielka (1784–1934) Knihynicze (1563–1934) Kołaczyce (1358–1934, od 2010) Konkolniki (1880–1934) Korczyna (1516–1934) Kozłów (1577–1934, od 1961OTP) Krasiczyn (1620–1934) Krościenko (1348–1934, 1973–1982) Krukienice (1490–1934) Krystynopol (1695–1934, od 1951) Krzywcza (1398–1934) Krzywcze Górne (?–1934) Kudryńce (1518–1934) Kukizów (1538–1934) Kułaczkowce (?–1934) Laszki Murowane (1560–1934) Leszniów (1471–1934) Lipnica Murowana (1326–1934) Lipsko (1620–1934) Lubycza Królewska (1764–1934, od 2016) Lutowiska (1742–1934) Łysiec (1652–1934, od 1940OTP) Magierów (1595–1934, od 1940OTP) Majdan Królewski (1763–1934) Marjampol (1670–1934) Markopol (1628–1934) Milówka (1818–1934) Narajów (1592–1934) Narol (1672–1934, od 1996) Nawaria (1578–1934) Niebylec (1581–1934) Niżniów (1508–1934) Obertyn (?–1934) Oleszyce (1578–1934, od 1989) Pistyń (1756–1934) Płazów (1614–1934) Podgrodzie (?–1934) Podkamień Cetnerowski (1441–1934, od 1940OTP) Podkamień Jabłonowski (1515–1934) Potok Złoty (1601–1934, od 1984OTP) Potylicz (1498–1934) Probużna (1785–1934) Pruchnik (1436–1934, od 2011) Przecław (1419–1934, od 2010) Radomyśl nad Sanem (1556–1934) Ryglice (1760, 1843–1934, od 2001) Rzochów (1386–1934) Sokołów (1879–1934) Sokołówka (1685–1934) Stanisławczyk (1626–1934) Stojanów (1547–1934) Stratyn (1671–1934) Strusów (1434–1934) Strzeliska Nowe (1513–1934) Szczucin (1745–1934, od 2009) Szczurowice (1648–1934) Świrz (1427–1934) Tarnoruda (1578–1934) Tartaków (1685–1934) Toporów (1450–1934) Touste (1720–1934) Tylicz (1363–1934) Tymbark (1353–1934) Tyrawa Wołoska (1707–1934) Ułaszkowce (1701–1934) Uście Biskupie (1498–1934) Uście Ruskie (1739–1934) Uście Zielone (1548–1934) Uścieczko (1661–1934) Waręż (1538–1934) Wielkie Oczy (1671–1934) Wielopole Skrzyńskie (1328–1934) Witków Nowy (?–1934) Wojniłów (1552–1934, od 1960OTP) Zakliczyn (1557–1934, od 2006) Zarudzie (1784–1934) Zbyszyce (1784–1934) Żmigród Nowy (1373–1934) Żołynia (1740–1934)

Źródła: Dz.U. z 1933 r. nr 35, poz. 294, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 422, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 420, Dymitrow M., 2015, Pojęcie miejskości w świetle reformy gminnej w Polsce międzywojennej, Krzysztofik R., Dymitrow M. (Eds), Degraded and restituted towns in Poland: Origins, development, problems / Miasta zdegradowane i restytuowane w Polsce. Geneza, rozwój, problemy, University of Gothenburg, Gothenburg, s. 61–63 / 65–115.

Kontrola autorytatywna (osiedle typu miejskiego Ukrainy):

• VIAF: 244330676
• GND: 7649342-8

Encyklopedie internetowe:

• ЕСУ: 27452