Trzebinia (gmina)

Trzebinia

gmina miejsko-wiejska
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	chrzanowski
TERC	1203053
Burmistrz	Jarosław Okoczuk
Powierzchnia	105,22 km²
Populacja (1.01.2023) • liczba ludności	31 545[1]
• gęstość	324,4 os./km²
Nr kierunkowy	32
Tablice rejestracyjne	KCH
Adres urzędu: ul. Piłsudskiego 14 32-540 Trzebinia
Położenie na mapie powiatu
50°09′35″N 19°28′16″E/50,159722 19,471111
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Trzebinia – gmina miejsko-wiejska w województwie małopolskim, w powiecie chrzanowskim.

Siedzibą gminy jest miasto Trzebinia.

30 czerwca 2004 r. gminę zamieszkiwało 34 088 osób^[2]. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku^[3] gminę zamieszkiwało 34 105 osób.

Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski gmina Trzebinia położona jest na granicy dwóch fizjograficznych makroregionów – Wyżyny Krakowsko- Częstochowskiej i Wyżyny Śląskiej. W granicach gminy wyróżnia się pięć jednostek fizjograficznych. W części południowej oraz wschodniej gminy, w granicach Wyżyny Krakowskiej są to:  

• Wyżyna Olkuska (Pagóry Myślachowickie – budują północno- wschodnią, najwyższą część gminy wznoszącą się 350-450 m n.p.m. Wysokości bezwzględne rosną w kierunku wschodnim. Najwyższy punkt w gminie znajduje się na wierzchowinie koło Lgoty – 470 m n.p.m.),

• Rów Krzeszowicki (Niecka Dulowska – obejmuje południową część miasta i gminy. Jej dno jest płaską równiną położoną 273-293 m n.p.m., pochyloną na zachód. Obniżenie pełni ważną rolę komunikacyjną – zlokalizowane są tu: linia kolejowa, droga krajowa nr 79 oraz autostrada A-4.),

• Garb Tenczyński (Blok Płaziański – obejmuje Piłę Kościelecką i Bolęcin. Wysokości bezwzględne kształtują się tu od 273 m n.p.m. w dnie doliny Chechła do 353 m n.p.m. koło Wygody). Północno- zachodnia część gminy znajdująca się w granicach Wyżyny Śląskiej obejmuje:

• wschodnie zakończenie Garbu Ciężkowickiego (Pagóry Jaworznickie – położone w środkowo-zachodniej części miasta tworzą pasma wzgórz ciągnących się z NW na SE od Gór Luszowskich, przez Wodną i Trzebinię o wysokości względnej do 70 m, wzniesionych 310-360 m n.p.m. Kulminację stanowią wierzchołki: 371 m n.p.m. koło Gór Luszowskich i 384,3 m n.p.m. na wschód od Podbuczyny),

• południowo- wschodni skraj Kotliny Biskupiego Dworu (obejmuje północno – zachodnią część miasta, głównie Sierszę, ma płaskie dno, które wznosi się od 303 m nad Kozim Brodem przy granicy miasta do 360 m n.p.m. na Górze Eksnerówce)^[4].

Gmina Trzebinia istniała na przestrzeni czasu w trzech odsłonach: 1934–1941, 1945–1954 i od 1973.

Wiejską gminę zbiorową Trzebinia z siedzibą w mieście Trzebini (nie wchodzącym w skład gminy) utworzono 1 sierpnia 1934 w powiecie chrzanowskim w woj. krakowskim z dotychczasowych jednostkowych gmin wiejskich: Balin, Dulowa, Górka, Góry Luszowskie, Karniowice, Luszowice, Młoszowa, Myślachowice, Piła Kościelecka, Płoki, Psary, Siersza, Trzebionka i Wodna^[5]. Gminy te przekształcono 15 września 1934 w 14 gromad (sołectw) gminy Trzebinia^[6].

W 1939 roku, w następstwie okupacji niemieckiej 1939-45, gmina została wcielona do prowincji Śląsk. 20 listopada 1939 do gminy Trzebinia przyłączono gromady Lgota i Ostrężnica ze zniesionej gminy Nowa Góra^[7].

Od 1941 prowincję Śląsk podzielono na dwie części, jej część wschodnią nazwano prowincja Górny Śląsk i odtąd gmina Trzebinia do niej przynależała.

1 stycznia 1942 gminę Trzebinia zniesiono, a z jej obszaru utworzono dwie nowe gminy^[8][9]:

• gminę Młoszowa (Dulowa, Karniowice, Lgota, Młoszowa, Myślachowice, Ostrężnica, Piła Kościelicka, Płocki i Psary);
• gminę Siersza (Balin, Góry Luszowskie, Siersza i Wodna), do której włączono także Ciężkowice (bez ich części o nazwie Pieczyska^[a]) ze zniesionej gminy Szczakowa;
• wreszcie Górkę i Trzebionkę włączono do miasta Trzebinia.

Gminę Trzebinia reaktywowano po wojnie w przedwojennych granicach^[10][11]. 1 października 1947 z części gromady Płoki utworzono piętnastą gromadę gminy – Czyżówka^[12].

1 lipca 1952 gmina składała się z 15 gromad: Balin, Czyżówka, Dulowa, Górka, Góry Luszowskie, Karniowice, Luszowice, Młoszowa, Myślachowice, Piła Kościelecka, Płoki, Psary, Siersza, Trzebionka i Wodna^[13].

Jednostka została zniesiona 29 września 1954 wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[14]. Jej obszar złożył się na 9 gromad^[15]:

• Balin (Luszowice – bez przysiółka Stara Góra – i Balin – bez przysiółka Cezarówka),
• Byczyna (przysiółek Cezarówka z dotychczasowej gromady Balin),
• Karniowice (Karniowice i Psary – bez przysiółka Stawiska),
• Młoszowa (Młoszowa i Dulowa),
• Myślachowice (Płoki, Czyżówka i Myślachowice – bez przysiółka Gaj),
• Nowa Góra (przysiółek Stawiska z dotychczasowej gromady Psary),
• Piła Kościelecka (Piła Kościelecka),
• Siersza (Góry Luszowskie i Siersza, przysiółek Gaj z dotychczasowej gromady Myślachowice oraz przysiółek Stara Góra z dotychczasowej gromady Luszowice),
• Wodna (Wodna, Górka – bez przysiółków Berezka i Miechów – i Trzebionka – bez terenów oddzielonych torami kolejowymi).

Gromadę Wodna zniesiono 1 stycznia 1956 w związku z nadaniem jej statusu osiedla^[16], które z kolei zniesiono 31 grudnia 1961 przez włączenie do miasta Trzebinia. Odtąd Wodna, Górka i Trzebionka są częściami miasta Trzebinia^[17]). Gromadę Siersza zniesiono 1 stycznia 1958 w związku z nadaniem jej statusu osiedla^[18], które z kolei zniesiono 1 stycznia 1969 przez włączenie do miasta Trzebini, przemianowując je równocześnie na Trzebinia-Siersza. Odtąd Góry Luszowskie, Siersza, Gaj i Stara Maszyna są częściami miasta Trzebinia^[19]).

Gminę wiejską Trzebinia z siedzibą w mieście Trzebini-Sierszy reaktywowano 1 stycznia 1973 w powiecie chrzanowskim w woj. krakowskim wraz z kolejną reformą administracyjną^[20]. Gmina złożyła się z sześciu sołectw: Młoszowa, Karniowice, Dulowa, Psary, Bolęcin i Piła Kościelecka^[21]. Do gminy Trzebinia nie powróciły zatem: Balin i Luszowice (weszły w skład gminy Chrzanów), Czyżówka, Myślachowice i Płoki (weszły w skład gminy Myślachowice oraz Górka, Góry Luszowskie, Siersza, Trzebionka i Wodna (weszły w skład miasta Trzebinia-Siersza).

Po kolejnej reformie administracyjnej 1 czerwca 1975 gmina Trzebinia została włączona do województwa katowickiego. Decyzję o włączeniu Trzebini do województwa katowickiego podjął ówczesny I sekretarz KC PZPR Edward Gierek. Zmiana podległości administracyjnej była związana z górnictwem węgla kamiennego. Tak więc gminę Trzebinia przyłączono do Górnego Śląska po raz drugi, pomimo wielowiekowej przynależności miasta do Małopolski.

1 lutego 1977 do gminy Trzebinia włączono zniesioną gminę Myślachowice, obejmjącą sołectwa: Czyżówka, Myślachowice, Płoki i Lgota^[22]. Równocześnie zmieniono nazwę siedziby gminy z Trzebinia-Siersza z powrotem na Trzebinia^[23]. Od tej pory gmina Trzebinia składa się z sołectw: Bolęcin, Czyżówka, Dulowa, Lgota, Karniowice, Młoszowa, Myślachowice, Piła Kościelecka, Płoki i Psary.

1 stycznia 1992 miasto Trzebinia i gminę Trzebinia połączono w jedną miejsko-wiejską gminę Trzebinia^[24].

1 stycznia 1999, po reformie administracyjnej Polski, gmina Trzebinia weszła w skład nowo utworzonego województwa małopolskiego.

Według danych z 2002^[25] gmina Trzebinia ma obszar 105,22 km², w tym:

• użytki rolne: 40%
• użytki leśne: 44%

Gmina stanowi 28,32% powierzchni powiatu.

Dane z 30 czerwca 2004^[2]:

• Piramida wieku mieszkańców gminy Trzebinia w 2014 roku^[1].

Na terenie gminy istnieje:

• 11 parafii rzymskokatolickich,
• zbór Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Lgocie,
• zbór Chrześcijańskiej Wspólnoty Zielonoświątkowej w Trzebni^[26],
• 2 zbory Świadków Jehowy (w dwóch Salach Królestwa w Trzebini)^[27][28][29].

• miasto Trzebinia, osiedla:
  • Energetyków
  • Gaj
  • Gaj Zacisze
  • Górka
  • Krakowska
  • Krze
  • Piaski
  • Północ
  • Trzebionka
  • Salwator
  • Siersza
  • Widokowe
  • Wodna
• sołectwa:
  • Bolęcin
  • Czyżówka
  • Dulowa
  • Karniowice
  • Lgota
  • Młoszowa
  • Myślachowice
  • Piła Kościelecka
  • Płoki
  • Psary

Alwernia, Bukowno, Chrzanów, Jaworzno, Krzeszowice, Olkusz

Gmina Trzebinia jest laureatem wielu nagród oraz wyróżnień za swoje osiągnięcia^[30]. Między innymi:

• Tytuł Gmina Fair Play, 2005 r.
• IV miejsce w Ogólnopolskim Rankingu Gmin, 2006 r. organizowanym przez Związek Powiatów Polskich
• Wyróżnienie w akcji „Przejrzysta Polska” 2006 r. (jako jedyny Urząd w Małopolsce)
• Certyfikat za udział w akcji „Przejrzysta Polska” 2006 r.
• Certyfikat „Gmina otwarta na fundusze strukturalne” 2006 r.
• VI miejsce w Ogólnopolskim Rankingu Gmin, 2007 r. organizowanym przez Związek Powiatów Polskich
• I miejsce w kategorii gmin miejsko-wiejskich w Konkursie Samorząd Przyjazny Przedsiębiorczości, 2007 r.
• Ranking Europejska Gmina Europejskie Miasto laureat VI miejsca w Małopolsce, 2007 r.
• Laureat konkursu „Wzorcowy Urząd w Małopolsce” za wdrożenie rozwiązania zarządczego pod nazwą Otwarta Administracja – wprowadzenie nowatorskich i prospołecznych rozwiązań w gminie Trzebinia, maj 2008 r.
• Dyplom w konkursie „Teraz Polska” dla Gmin (II Edycja), czerwiec 2008 r.(gmina nominowana).
• I miejsce w kategorii gmin miejskich w Konkursie na Najlepszą Stronę Internetową Powiatów, Gmin i Sołectw w Małopolsce, 2008 r.
• 9 miejsce w kategorii gmin miejsko-wiejskich w rankingu ogólnopolskim „Europejska Gmina, Europejskie Miasto”, 2008 r.
• II miejsce w kategorii gmin miejsko-wiejskich w Konkursie Samorząd Przyjazny Przedsiębiorczości, 2008 r.
• I miejsce w kategorii gmin miejsko-wiejskich w Małopolsce w konkursie „Krajowi Liderzy Innowacji 2008”
• Przyznanie godła promocyjnego „Teraz Polska” w III edycji konkursu „Teraz Polska” dla gmin, 2009 r.
• Laureat konkursu „Wzorcowy Urząd w Małopolsce – dobre zarządzanie w samorządzie” za rozwiązanie innowacyjne pod nazwą „Zwiększenie dostępności do informacji o wydarzeniach gminnych poprzez uruchomienie w Miejsko-Gminnym Ośrodku Kultury, Sportu i Rekreacji w Trzebini Telewizji Internetowej TVT1”.
• Burmistrz Trzebini – Adam Adamczyk został wyróżniony przez Kapitułę i Organizatorów Konkursu Samorząd Przyjazny Przedsiębiorczości 2009 tytułem „NAJLEPSZY BURMISTRZ 2009 ROKU”.
• III miejsce w Ogólnopolskim Rankingu Gmin, organizowanym przez Związek Powiatów Polskich

• Nadleśnictwo Chrzanów
• Okręg wyborczy Chrzanów