W dzisiejszym świecie Ptolemeusz VI Filometor zyskał bezprecedensowe znaczenie, stając się tematem zainteresowania szerokiego grona ludzi i dyscyplin. Niezależnie od tego, czy jest to Ptolemeusz VI Filometor jako wybitna postać w historii, kluczowe pojęcie w danej dziedzinie nauki, czy też znaczące wydarzenie współczesności, jego wpływ jest niezaprzeczalny. W tym artykule zagłębimy się w uniwersum Ptolemeusz VI Filometor, badając jego pochodzenie, ewolucję i wpływ na różne aspekty społeczeństwa. Od swojego wyglądu po współczesne znaczenie, Ptolemeusz VI Filometor był przedmiotem analiz i debat, generując ogromne bogactwo wiedzy, która zasługuje na szczegółowe zbadanie.
 Pierścień z wizerunkiem Ptolemeusza VI, III–II wiek p.n.e., Luwr | |
| władca starożytnego Egiptu | |
| Okres |
od 180 p.n.e. |
|---|---|
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia | |
| Data śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Żona | |
| Dzieci |
Ptolemeusz Eupator, |
Ptolemeusz VI Filometor (ur. 185 p.n.e., zm. 145 p.n.e.[1]) – szósty władca Egiptu z dynastii Ptolemeuszy, panował w latach 180-145 p.n.e., syn Ptolemeusza V Epifanesa i Kleopatry I, mąż swojej siostry Kleopatry II, ojciec Ptolemeusza Eupatora, Ptolemeusza VII Neosa Filopatora, Kleopatry III i Kleopatry Thei[2][3].
W chwili śmierci ojca miał około 6 lat, w związku z tym faktyczne rządy w kraju jako regentka sprawowała jego matka, a po jej śmierci w 176 roku p.n.e. dworzanie Eulajos i Lenaios[1]. W 173 p.n.e. (lub około tej daty[3]) Ptolemeusz pojął za żonę swoją siostrę Kleopatrę[1]. Niedługo później miała miejsce jego oficjalna koronacja w Memfis[1].
W 170 p.n.e. proklamowane zostały trójrządy Ptolemeusza VI, Kleopatry II i Ptolemeusza VIII[1]. W tym samym roku wszczęta została przez regentów szósta wojna syryjska z Seleucydami; po klęskach na polach bitew Peluzjum dostało się w ręce Antiocha IV[1][3]. W wyniku przewrotu w Aleksandrii opiekę nad młodymi władcami przejęli Kineas i Komanos[1]. Ptolemeusz zawarł pokój z państwem Seleukidów i zgodził się na uznanie symbolicznego zwierzchnictwa Antiocha nad Egiptem[1]. Jedynie Aleksandria sprzeciwiła się porozumieniu, proklamując królem Ptolemeusza VIII i stawiając opór najeźdźcy[1]. Obrona Aleksandrii, a także mediacje Rzymu, skłoniły Antiocha do wycofania się z Egiptu; wówczas Ptolemeusz VI rządził w Memfis, zaś Ptolemeusz VIII w Aleksandrii[1].
Po opuszczeniu Egiptu przez Antiocha bracia Ptolemeusze doszli za sprawą Komanosa i Kineasa do porozumienia[1]. Przywrócenie trójwładzy Antioch IV uznał za złamanie porozumienia z Ptolemeuszem VI, początkowo zajął więc Cypr i wzmocnił syryjską obecność wojskową w Peluzjum, następnie zaś najechał ponownie Egipt[1]. Interwencja wysłannika rzymskiego, Gajusza Popiliusza Lenasa, który postawił Antiochowi ultimatum, zmusiła tego ostatniego do opuszczenia Egiptu, a także zwrócenia zagarniętych ziem[1].
Następne dziesięciolecie charakteryzuje spór Ptolemeusza VI z Ptolemeuszem VIII o władzę, w który to konflikt włączony został także Rzym, odgrywający coraz większą rolę w basenie Morza Śródziemnego[1][3]. Do wystąpienia przeciw bratu zachęcał Ptolemeusza VIII dworzanin Dionizjos, który zdołał wszcząć w 164 p.n.e. bunt przeciw Ptolemeuszowi VI[1]. Bracia doszli jednak do porozumienia, a powstanie Dionizjosa zakończyło się klęską[1]. Kilka miesięcy później doszło do nowego konfliktu między braćmi, a Ptolemeusz VI został zmuszony do oddania władzy[1].
Pozbawiony korony Ptolemeusz VI udał się statkiem do Ostii, a stamtąd pieszo do Rzymu, gdzie zwrócił się do Senatu z prośbą o pomoc w odzyskaniu władzy[1]. Rzymscy decydenci zgodzili się na przedsięwzięcie poselstwa do Egiptu w jego sprawie[1]. W związku z tym wygnaniec udał się na Cypr, skąd oczekiwał wiadomości z kraju[1]. W 163 p.n.e. na mocy firmowanego przez Rzym porozumienia Ptolemeusz VIII otrzymał Cyrenajkę, zaś Ptolemeusz VI Egipt i pozostałe posiadłości, w tym Cypr[1][3].
Od tego czasu datują się wspólne rządy Ptolemeusza VI i Kleopatry II nad Egiptem. W 163 narodził się ich syn, późniejszy Ptolemeusz Eupator[1]. Eupator w 153 p.n.e. został mianowany przez ojca współwładcą Egiptu, wkrótce jednak zmarł[1]. Ptolemeusz VIII, uzyskawszy wsparcie polityczne Rzymu, usiłował zdobyć na bracie Cypr, wyspy tej jednak nie udało mu się zdobyć, a on sam, pojmany w 153 p.n.e. musiał potwierdzić podział kraju ze 163 p.n.e.[1] W Rzymie po stronie Ptolemeusza VI stanął m.in. Katon Starszy[3].
Końcowy okres panowania Ptolemeusza VI to udział w sporach wewnętrznych w kraju Seleucydów z dalekosiężnym zamiarem odzyskania ptolemejskiej niegdyś Celesyrii[1]. Początkowe wsparcie dla uzurpatora Aleksandra Balasa (któremu Ptolemeusz oddał za żonę córkę Kleopatrę Teę), a następnie dla jego przeciwnika Demetriusza II (również ożenionego z Teą, którą Ptolemeusz odebrał Balasowi), pozwoliło Egiptowi odzyskać te tereny, ale wplątało Ptolemeusza w wojnę; władca ten zmarł z powodu ran odniesionych w wygranej bitwie pod Antiochią przeciw Aleksandrowi Balasowi[3][1].
| Królewski Protokół | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| prenomen lub imię tronowe: | |||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||
| trl.: (Juaenneczeruiperui Setepenptahchepri Irimaatenamonre[1]) | |||||||||||||||||||||||||
| tłum.: Dziedzic Boskich Domów, Wybrany przez Ptaha-Chepri, Ten, który wnosi porządek, Amon-Re[4] | |||||||||||||||||||||||||
| nomen lub imię rodowe: | |||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||
| trl.: ptwlmis Ꜥnḫ-ḏtmri-ptḥ[5] (Ptulmis Anchdżetmeriptah[1]) | |||||||||||||||||||||||||
| tłum.: Ptolemeusz, żyjący wiecznie, ukochany Ptaha[4] |
W języku greckim nazywany był basileus Ptolemaios VI Theos Philometor I – król Ptolemeusz Bóg Miłujący Matkę[1].
