Niwiska (gmina)

Wygląd przypnij ukryj Niwiska
gmina wiejska
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

podkarpackie

Powiat

kolbuszowski

TERC

1806042

Wójt

Elżbieta Wróbel

Powierzchnia

95 km²

Populacja (2021)
• liczba ludności


6058

• gęstość

67,1 os./km²

Nr kierunkowy

17

Kod pocztowy

36-147

Tablice rejestracyjne

RKL

Adres urzędu:Niwiska 430 36-147 Niwiska
Szczegółowy podział administracyjny
Plan gminy Niwiska
Liczba sołectw

9

Liczba miejscowości

9

Położenie na mapie województwa podkarpackiegoMapa konturowa województwa podkarpackiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Niwiska”NiwiskaNiwiska
Położenie na mapie PolskiMapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Niwiska”NiwiskaNiwiska
Ziemia50°14′N 21°37′E/50,225278 21,610556
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Niwiska (do 1948 gmina Kolbuszowa Dolna) – gmina wiejska w województwie podkarpackim, w powiecie kolbuszowskim.

Siedziba gminy znajduje się we wsi Niwiska.

Gmina położona jest w Kotlinie Sandomierskiej, 46% jej powierzchni zajmują lasy. Poza leśnictwem rozwija się tu rolnictwo, mimo tego że nie ma tu dobrych warunków do produkcji rolnej. Nie ma w gminie większych zakładów przemysłowych. Cały obszar gminy znajduje się w Mielecko-Kolbuszowsko-Głogowskiego Obszarze Chronionego Krajobrazu.

Według danych z 31 grudnia 2021 r. gminę zamieszkiwało 6058 osób.

Położenie

Gmina znajduje się w południowo-zachodniej części powiatu kolbuszowskiego. Graniczy z gminami:

Niwiska, które są siedzibą gminy oddalone są o ok. 10 km od Kolbuszowej i o ok. 20 km od Mielca, Sędziszowa Małopolskiego oraz Ropczyc.

Według danych z 2019 roku gmina Niwiska ma obszar 95 km².

Gmina położona jest w makroregionie Kotliny Sandomierskiej, na pograniczu mezoregionów Płaskowyżu Kolbuszowskiego i Równiny Tarnobrzeskiej.

Środowisko naturalne

Dąb szypułkowy w Leszczach

46% obszaru gminy Niwiska zajmują lasy. Podstawowym typem siedliskowym lasów jest bór mieszany świeży, choć występuje też bór świeży i las mieszany. Na terenie gminy rosną rośliny objęte ochorną ścisłą i częściową.

Cały obszar gminy wchodzi w skład Mielecko-Kolbuszowsko-Głogowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, a północno-zachodnia część miejscowości Przyłęk znajduje się na obszarze obszaru specjalnej ochrony ptaków Puszcza Sandomierska (PLB180005).

Na terenie gminy znajdują się 4 użytki ekologiczne położone w lasach oraz 5 pomników przyrody. Wszystkie pomniki przyrody to drzewa: trzy dęby szypułkowe tworzące razem pomnik przy południowej granicy parku w Niwiskach, dąb szypułkowy Ais przy drodze z Blizny do Przedborza, dąb szypułkowy na skraju niewielkiego zagajnika sosnowego w Niwiskach, dziuplasta lipa szerokolistna w Niwiskach oraz dwie kolejne lipy szerokolistne w Przyłęku.

W gminie występują gleby bielicowe, pseudobielicowe i brunatne. Dominują gleby V i VI klasy.

Na terenie gminy istnieją złoża gazu ziemnego, kruszyw i piasku.

Historia

W XIX wieku okolice Niwisk znajdowały się w powiecie kolbuszowskim, który wchodził w skład Królestwa Galicji i Lodomerii. Po 1866 roku w okolicach Niwisk istniało 5 gmin wiejskich.

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę tereny dzisiejszej gminy znalazły się w powiecie kolbuszowskim, który w sierpniu 1919 wszedł w skład województwa lwowskiego. W 1934 roku utworzono gminę Kolbuszowa Dolna, w której skład weszły m.in. gminy wiejskie z okolicy Niwisk.

W 1939 roku gmina Kolbuszowa Dolna weszła w skład powiatu rzeszowskiego należącego do dystryktu krakowskiego Generalnego Gubernatorstwa.

Po zakończeniu II wojny światowej gmina weszła w skład województwa rzeszowskiego. Formalnie gminę Kolbuszowa Dolna przemianowano na gminę Niwiska w 1949, choć de facto gminę Kolbuszowa Dolna zniesiono w 1942 roku, a gminę Niwiska utworzono w 1944 roku.

Gmina funkcjonowała do końca 1954 roku, kiedy to w jej miejsce powołano gromady Niwiska, Siedlanka oraz Zapole (którą zniesiono w 1960 roku, a jej obszar włączono w skład gromady Niwiska). Gromady zlikwidowano w 1973 roku, w ich miejsce reaktywowano gminę Niwiska.

W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie rzeszowskim.

Demografia

Ludność gminy Niwiska w poszczególnych latach:

Populacja gminy Niwiska w latach 1996–2021

Piramida wieku mieszkańców gminy Niwiska (2020)

Miejscowości

Pola uprawne w Hucinie Gospodarstwo agroturystyczne w Trześni Kościół św. Mikołaja w Niwiskach

Gospodarka

W 2019 roku na terenie gminy Niwiska zarejestrowanych było 377 podmiotów gospodarczych, a bezrobocie wynosiło 3,5%.

Przez teren gminy przebiegają dwa szlaki turystyczne PTTK.

W Trześni znajduje się jedyne w gminie gospodarstwo agroturystyczne.

Rolnictwo i leśnictwo

Gmina nie ma dobrych warunków do produkcji rolnej, choć istnieją dogodne warunki dla rozwoju rolnictwa ekologicznego. W 2019 roku na terenie gminy zarejestrowanych było 14 podmiotów gospodarczych prowadzących działalność w sektorze rolniczym. W 2010 roku w gminie działało 1904 gospodarstw, a najwięcej z nich miało powierzchnię od 1 do 5 hektarów.

W gminie znajdują się siedziby trzech leśnictw: Przyłęk i Niwiska (Nadleśnictwo Tuszyma) oraz Szydłowiec (Nadleśnictwo Mielec). Wschodnia część gminy znajduje się w obrębie Nadleśnictwa Kolbuszowa, zachodnia w obrębie Nadleśnictwo Tuszyma, a północna – Nadleśnictwa Mielec (wszystkie podlegają Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krośnie).

Produkcja, przemysł i budownictwo

W 2014 roku największy zakład produkcyjny na terenie gminy zajmował się obróbką kamienia, a jego siedziba mieściła się w Przyłęku. Oprócz tego w Niwiskach funkcjonowała Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” prowadząca piekarnię oraz spółdzielnia kółek rolniczych.

W gminie nie ma większych zakładów przemysłowych. W 2019 roku zarejestrowanych było 52 podmiotów gospodarczych działających w sektorze przemysłowym i 118 w sektorze budowlanym.

Zabytki

Na terenie gminy znajdują się następujące obiekty figurujące na liście Narodowego Instytutu Dziedzictwa:

Ponadto w gminnej ewidencji zabytków objętych ochroną jest 20 obiektów.

Na terenie gminy znajduje się 60 stanowisk archeologicznych.

Infrastruktura

Droga wojewódzka nr 875 w Siedlance Oczyszczalnia ścieków w Trześni

Transport

Na terenie gminy przebiega droga wojewódzka nr 875, 9 dróg powiatowych oraz 27 dróg gminnych.

Infrastruktura techniczna

Energia elektryczna na terenie gminy dostarczana jest przez rzeszowski oddział PGE Dystrybucja S.A. za pomocą sieci wysokiego, średniego i niskiego napięcia.

Przez Siedlankę i Kosowy biegnie lina energetyczna sieci najwyższego napięcia 400 kV Rzeszów-Połaniec.

W 2012 roku w Przyłęku powstała elektrownia wiatrowa, której wydajność była wówczas szacowana na 100 kW.

W 2020 roku długość czynnej sieci gazowej wynosiła 119 km, natomiast w 2012 roku istniało 1167 czynnych przyłączy.

W 2020 roku na terenie gminy znajdowała się sieć wodociągowa o długości 97,3 km (a 5,4 km w trakcie realizacji) oraz miała 66 km przyłączy. Istnieją dwa ujęcia wody ulokowane w Przyłęku i Niwiskach.

Sieć kanalizacyjna w 2020 roku miała długość 152,16 km oraz miała 12,3 km przyłączy. Od 2004 roku w Trześni działa mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków, która ma przepustowość 550 m³/dobę.

W gminie istnieje Zakład Usług Komunalnych, na którego terenie zlokalizowano Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych. Odpady od mieszkańców gminy w 2022 roku odbierała spółka Bioselect. Niesegregowane odpady trafiają na składowisko odpadów w Kozodrzy, a pozostałe do sortowni i zakładów przetwarzania.

Bezpieczeństwo

Remiza strażacka w Hucinie

Na terenie gminy jednostki ochotniczej straży pożarnej działają w Niwiskach, Hucinie, Przyłęku, Kosowach, Siedlance, Trześni, Hucisku, Leszczach i Zapolu.

Gmina podzielona jest na następujące rejony służby dzielnicowych Komendy Powiatowej Policji w Kolbuszowej:

Do października 2012 roku w Niwiskach działał posterunek policji.

Gminny Ośrodek Zdrowia oraz apteka w Niwiskach

Opieka zdrowotna i społeczna

Na terenie gminy funkcjonuje Gminny Ośrodek Zdrowia w Niwiskach, niepubliczny POZ w Siedlance, apteka, punkt apteczny, dwa gabinety stomatologiczne, ośrodek rehabilitacji i gabinet fizjoterapii.

W Niwiskach siedzibę ma dzienny dom Senior-WIGOR, który rozpoczął działalność w kwietniu 2016 roku.

Edukacja

W roku szkolnym 2019/20 w szkołach podstawowych znajdujących się na terenie gminy naukę pobierało 461 uczniów, a w placówkach wychowania przedszkolnego przebywało 191 dzieci.

Według stanu na rok szkolny 2020/21 w gminie Niwiska funkcjonowały:

Szkoły podstawowe Szkoła Podstawowa im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Hucisku Żłobek Chatka Puchatka w Siedlance Przedszkola i punkty przedszkolne Żłobki Dwór w Niwiskach, w którym znajduje się siedziba GOK i biblioteki oraz część pomieszczeń szkoły muzycznej Szkoły artystyczne

Kultura

Działalność kulturalną prowadzi gminny ośrodek kultury, który swoim zasięgiem obejmuje wszystkie miejscowości gminy. Ośrodek mieści się w zabytkowym dworze.

W dworze działa również biblioteka publiczna, której filia znajduje się w Siedlance.

Jedynym honorowym obywatelem gminy jest Władysław Pogoda. Tytuł ten nadano mu uchwałą rady gminy nr V/26/07 z dnia 20 lutego 2007.

Sport

Boisko sportowe w Kosowach Sala gimnastyczna w Siedlance

Na terenie gminy znajdują się następujące boiska sportowe:

W gminie istnieją też sale gimnastyczne w Niwiskach, Siedlance, Trześni i Przyłęku.

W 2014 roku na obszarze gminy Niwiska działały następujące kluby sportowe:

Religia

Kościół Najświętszego Serca Jezusowego w Kosowach

Na terenie gminy siedzibę mają następujące parafie rzymskokatolickie:

Ponadto wieś Przyłęk należy do parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Ostrowach Tuszowskich.

Administracja i polityka

Na czele gminy stoi wójt oraz piętnastoosobowa rada gminy. Radni wybierani są w 15 jednomandatowych okręgach wyborczych.

Mieszkańcy gminy Niwiska wybierają przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w okręgu nr 9, przedstawicieli do Sejmu w okręgu nr 23, a do Senatu w okręgu nr 55.

Włodarze gminy

Naczelnicy gminy Niwiska (1973–1990) Wójtowie gminy Niwiska (1990-)

Uwagi

  1. Według innego źródła 29,7%
  2. Według innego źródła 9

Przypisy

  1. a b c d e Gmina Niwiska w liczbach , Polska w liczbach  , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. a b Dz.U. z 1948 r. nr 28, poz. 208.
  3. Ortofotomapa Polski. Geoportal Polskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej, 2021-10-25.
  4. a b c MonikaM. Dymkowska MonikaM., Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Niwiska na lata 2013–2028, Niwiska 2013 . Brak numerów stron w książce
  5. a b c d e Portret gminy Niwiska, Główny Instytut Statystyczny w Rzeszowie, 2020  (pol.). Brak numerów stron w książce
  6. a b c d e f g h Zakład Analiz Środowiskowych Eko-precyzja CzuprynZ.A.Ś.E.C. Paweł Zakład Analiz Środowiskowych Eko-precyzja CzuprynZ.A.Ś.E.C., Program Ochrony Środowiska dla Gminy Niwiska na lata 2014–2017 z perspektywą na lata 2018–2021, Niwiska 2014  (pol.). Brak numerów stron w książce
  7. W gminie Niwiska 2011 ↓, s. 13.
  8. a b c d e f g h i j k Strategia Rozwoju Gminy Niwiska na lata 2014–2020, Niwiska, kwiecień 2014 . Brak numerów stron w książce
  9. Położenie. niwiska.pl. . (pol.).
  10. W gminie Niwiska 2011 ↓, s. 14.
  11. W gminie Niwiska 2011 ↓, s. 19.
  12. Formy ochrony przyrody w gminie Niwiska (eksport xls) , Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody GDOŚ  .
  13. Zugaj 2013 ↓, s. 4.
  14. a b c oprac. Leszek Zugaj: Samorząd i administracja w gminie Niwiska. Urząd Gminy Niwiska. Brak numerów stron w książce
  15. Zugaj 2013 ↓, s. 6–7.
  16. Dz.U. z 1934 r. nr 69, poz. 647.
  17. Zugaj 2013 ↓, s. 17.
  18. Zugaj 2013 ↓, s. 21.
  19. Zugaj 2013 ↓, s. 24.
  20. Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Nakład Związku zawodowego pracowników Samorządu Terytorialnego i użyteczności publicznej, 1948, s. 162, seria: Biblioteka Samorządowca nr 77.
  21. Uchwała Nr 23/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu kolbuszowskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 18 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41).
  22. Uchwała Nr 10/59 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 20 sierpnia 1959 r. w sprawie łączenia, zniesienia i tworzenia gromad, zmiany granic oraz przeniesienia niektórych siedzib gromadzkich rad narodowych w województwie rzeszowskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 26 listopada 1959 r., Nr. 8, Poz. 78).
  23. Zugaj 2013 ↓, s. 41.
  24. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023
  25. Mapa - Góry Bez Granic , podkarpacie.szlaki.pttk.pl   (pol.).
  26. Leśnictwa. tuszyma.krosno.lasy.gov.pl. . (pol.).
  27. Leśnictwa. mielec.krosno.lasy.gov.pl. . (pol.).
  28. Bank Danych o Lasach , www.bdl.lasy.gov.pl  .
  29. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie , Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024 .
  30. a b Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Niwiska na lata 2019–2022. Dziennik Urzędowy Województwa Podkarpackiego. Brak numerów stron w książce
  31. PLAN ROZWOJU SIECI DRÓG GMINNYCH w GMINIE NIWISKA na lata 2014–2018. Gmina Niwiska. . Brak numerów stron w książce
  32. Linia: 400 kV Rzeszów – Połaniec(293154952) , OpenStreetMap  .
  33. Elektrownia wiatrowa. archiwum.niwiska.pl, 23 października 2012. . (pol.).
  34. a b c d Inwestycje gminne zrealizowane w okresie 30 lat samorządu terytorialnego w Gminie Niwiska, Gmina Niwiska, 2020  (pol.). Brak numerów stron w książce
  35. a b Gospodarka komunalna. niwiska.pl. . (pol.).
  36. REGULAMIN PUNKTU SELEKTYWNEJ ZBIÓRKI ODPADÓW KOMUNALNYCH W GMINIE NIWISKA, Niwiska, 4 stycznia 2021 . Brak numerów stron w książce
  37. Komunikat. niwiska.pl, 9 grudnia 2021. . (pol.).
  38. OSP Niwiska. niwiska.pl. . (pol.).
  39. OSP Hucina. niwiska.pl. . (pol.).
  40. OSP Przyłęk. niwiska.pl. . (pol.).
  41. OSP Kosowy. niwiska.pl. . (pol.).
  42. OSP Niwiska. niwiska.pl. . (pol.).
  43. OSP Trześń. niwiska.pl. . (pol.).
  44. OSP Hucisko. niwiska.pl. . (pol.).
  45. OSP Leszcze. niwiska.pl. . (pol.).
  46. OSP Zapole. niwiska.pl. . (pol.).
  47. DZIELNICOWI KOMENDY POWIATOWEJ POLICJI W KOLBUSZOWEJ. podkarpacka.policja.gov.pl. . (pol.).
  48. Antoni Więch: Polityk, podróżnik, publicysta. Życie dra Jana Hupki (1866-1952). Rzeszów: Libra PL, 2019, s. 135. ISBN 978-83-952823-4-8.
  49. ElżbietaE. Wróbel ElżbietaE. (oprac.), RAPORT o stanie Gminy Niwiska za 2020 r., Niwiska 2021 . Brak numerów stron w książce
  50. ElżbietaE. Wróbel ElżbietaE. (oprac.), RAPORT o stanie Gminy Niwiska za 2021 r., Niwiska, maj 2022 . Brak numerów stron w książce
  51. Dzienny dom Senior-Wigor. niwiska.pl. . (pol.).
  52. Wójt GminyW.G. Niwiska Wójt GminyW.G., INFORMACJA O STANIE REALIZACJI ZADAŃ OŚWIATOWYCH W GMINIE NIWISKA ZA ROK SZKOLNY 2020/2021, Niwiska, 13 października 2021 . Brak numerów stron w książce
  53. Lidia Szpara: Gmina Niwiska. Rozpoczął się nabór do żłobka w Siedlance. Wszystkie dzieci w wieku od 20 tygodnia do 3 lat, mają możliwość zapisu. korsokolbuszowskie.pl, 6 września 2018. . (pol.).
  54. Honorowy Obywatel Gminy. niwiska.pl. . (pol.).
  55. Parafia Niwiska. niwiska.pl. . (pol.).
  56. Parafia Kosowy. niwiska.pl. . (pol.).
  57. Parafia Ostrowy Tuszowskie. niwiska.pl. . (pol.).
  58. Uchwała Nr XLV/270/2018 Rady Gminy Niwiska z dnia 26 marca 2018 r.  
  59. Dz.U. z 2022 r. poz. 1277.
  60. a b c d Zugaj 2013 ↓, s. 48.
  61. Zugaj 2013 ↓, s. 50.
  62. Zugaj 2013 ↓, s. 51–53.
  63. Zugaj 2013 ↓, s. 53–54.
  64. Władze. niwiska.pl. . (pol.).

Bibliografia

Gmina Niwiska
Wsie
Części wsi
urzędowe
nieoficjalne
Osady wsi
nieoficjalne
Przysiółki wsi
urzędowe

Powiat kolbuszowski
Miasta
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie

Powiat kolbuszowski (1920–39 i 1945–75) (► II RP)
Przynależność wojewódzka
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 )
Miasteczka (1920–34)
Gminy miejskie (1920–39 i 1945–75)
Gminy wiejskie zbiorowe
(1934–39, 1945–54 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)
  1. a b c d e podczas okupacji 1939–45 większość gmin powiatu zniesiono kosztem utworzenia obszarów specjalnych; jedynie miasta Kolbuszowa i Sokołów oraz gminę Sokołów włączono do Landkreis Reichshof (dystrykt krakowski, GG)