Mysz

W tym artykule szczegółowo zbadamy temat Mysz, który w ostatnich latach był przedmiotem wielu debat i zainteresowań. Od jego początków po wpływ na dzisiejsze społeczeństwo, poprzez różne jego przejawy, ten artykuł przedstawi pełną i szczegółową wizję Mysz. W kolejnych wierszach przeanalizujemy jego implikacje i konsekwencje, a także opinie ekspertów w tej dziedzinie. Nie ma znaczenia, czy jesteś ekspertem w dziedzinie Mysz, czy po prostu chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat, ten artykuł dostarczy Ci cennych informacji i wzbogacających perspektyw.

Ten artykuł dotyczy rodzaju gryzoni. Zobacz też: mysz – inne znaczenia słowa mysz.
Mysz
Mus
Linnaeus, 1758[1]
Okres istnienia: późny pliocen–holocen
3.6/0
↓
3.6/0
Ilustracja
Mysz domowa (M. musculus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Rząd

gryzonie

Podrząd

Supramyomorpha

Infrarząd

myszokształtne

Nadrodzina

myszowe

Rodzina

myszowate

Podrodzina

myszy

Plemię

Murini

Rodzaj

mysz

Typ nomenklatoryczny

Mus musculus Linnaeus, 1758

Podrodzaje i gatunki

5 podrodzajów i 60 gatunków (w tym 18 wymarłych) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Mysz[22] (Mus) – rodzaj ssaków z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae). Zwierzęta znane jako: mysz leśna, mysz zaroślowa, czy mysz polna[23] traktowane jako jedne z gatunków „myszy”, w rzeczywistości zaliczane są do odrębnego rodzaju gryzoni: myszarka (Apodemus) jako: myszarka leśna, myszarka zaroślowa, czy myszarka polna[22].

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w głównie w Afryce, Azji i Europie. Mysz domowa jest jedynym gatunkiem tego rodzaju, który zamieszkuje obie Ameryki i Australię[24][25][26].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 40–120 mm, długość ogona 26–129 mm, długość ucha 6–17 mm, długość tylnej stopy 9–26 mm; masa ciała 3–39 g[25][27].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w 10. wydaniu Systema Naturae, książki własnego autorstwa poświęconej systematyce zwierząt i roślin[1]. Linneusz wymienił kilkanaście gatunków – Mus longipes Linnaeus, 1758 (nomen dubium), Mus jaculus Pallas, 1779 (= Dipus sibiricus major Kerr, 1792), Mus sylvaticus Linnaeus, 1758, Mus striatus Linnaeus, 1758, Mus Musculus Linnaeus, 1758, Mus Rattus Linnaeus, 1758, Mus amphibius Linnaeus, 1758, Mus terrestris Linnaeus, 1758 (= Mus amphibius Linnaeus, 1758, Mus lemmus Linnaeus, 1758, Mus cricetus Linnaeus, 1758, Mus porcellus Linnaeus, 1758, Mus leporinus Linnaeus, 1758, Mus avellanarius Linnaeus, 1758, Mus volans Linnaeus, 1758, Mus marmota Linnaeus, 1758 i Mus monax Linnaeus, 1758 – z których gatunkiem typowym jest (Linneuszowska tautonimia) mysz domowa (M. musculus).

Etymologia

  • Mus: łac. mus, muris ‘mysz’, od gr. μυς mus, μυoς muos ‘mysz’[28].
  • Musculus: rodzaj Mus Linnaeus, 1758; łac. przyrostek zdrabniający -ulus[29].
  • Leggada (Leggadda): nazwy Legyáde, Legadgandu w języku Waddar dla myszy gładkowłosej[30]. Gatunek typowy: Gray wymienił dwa gatunki – Leggada Booduga J.E. Gray, 1837 i Mus platythrix E.T. Bennett, 1832 – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie)[13] Leggada booduga J.E. Gray, 1837.
  • Drymomys (Dryomys): gr. δρυμος drumos ‘zagajnik, knieja’; μυς mus, μυoς muos ‘mysz’[31]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Drymomys parvulus Tschudi, 1844 (= Mus musculus Linnaeus, 1758).
  • Nannomys: gr. ναννος nannos ‘karzeł’; μυς mus, μυoς muos ‘mysz’[32]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Mus (Nannomys) setulosus Peters, 1876.
  • Pseudoconomys: gr. ψευδος pseudos ‘fałszywy’; κωνος kōnos ‘stożek’; μυς mus, μυoς muos ‘mysz’[33]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Mus (Pseudoconomys) proconodon Rhoads, 1896 (= Mus (Nannomys) setulosus Peters, 1876).
  • Mammus: modyfikacja zaproponowana przez meksykańskiego przyrodnika Alfonso Luisa Herrerę w 1899 roku polegająca na dodaniu do nazwy rodzaju przedrostka Mam (od Mammalia)[34].
  • Eumus: gr. ευ eu ‘dobry, typowy’[35]; rodzaj Mus Linnaeus, 1758. Gatunek typowy: Acloque wymienił dwa gatunki – Mus sylvaticus Linnaeus, 1758 i Mus Musculus Linnaeus, 1758 – nie wyznaczając gatunku typowego.
  • Muriculus: łac. mus, muris ‘mysz’, od gr. μυς mus, μυoς muos ‘mysz’[36]; łac. przyrostek zdrabniający -ulus[37]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Mus imberbis Rüppell, 1842.
  • Pyromys: gr. πυρ pur, πυρος puros ‘ogień’[38]; μυς mus, μυος muos ‘mysz’[36]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie monotypowe): Pyromys priestleyi O. Thomas, 1911 (skóra Mus platythrix zmieszana z czaszką Millardia gleadowi).
  • Leggadilla: rodzaj Leggada J.E. Gray, 1837; łac. przyrostek zdrabniający -illa[39][14]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Mus platythrix E.T. Bennett, 1832.
  • Coelomys: Cejlon (ang. Ceylon); μυς mus, μυoς muos ‘mysz’[36][15]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Coelomys mayori O. Thomas, 1915.
  • Oromys: gr. ορος oros, ορεος oreos ‘góra’[40]; μυς mus, μυoς muos ‘mysz’[36]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Oromys crociduroides H.C. Robinson & Kloss, 1916.
  • Tautatus: etymologia niejasna, Kloss nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej[17]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Tautatus thai Kloss, 1917 (= Mus cookii Ryley, 1914).
  • Mycteromys: gr. μυκτηρ muktēr, μυκτηρος muktēros ‘pysk, nos’[41]; μυς mus, μυoς muos ‘mysz’[36].
  • Hylenomys: gr. ὑλη hulē ‘las, teren lesisty’[42]; rodzaj Oenomys O. Thomas, 1911[19]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Hylenomys callewaerti O. Thomas, 1925.
  • Budamys: Buda-Várhegy, Budapeszt, Węgry; gr. μυς mus, μυoς muos ‘mysz’[36]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Mus (Budamys) synanthropus Kretzoi & Vértes, 1965 (= Mus musculus Linnaeus, 1758).
  • Gatamiya: syng. Gäta gal miya ‘skałomysz karłowata’[21]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Gatamiya weragami Deraniyagala, 1965 (= Leggada booduga J.E. Gray, 1837).

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki zgrupowane w kilku podrodzajach[43][27][24][22]:

Podrodzaj Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[22] Podgatunki[25][24][27] Rozmieszczenie geograficzne[25][24][27] Podstawowe wymiary[25][27][g] Status
IUCN[44][45]
Pyromys Mus saxicola W. Elliot, 1839 mysz skalna 3 podgatunki południowo-zachodni i południowo-wschodni Pakistan (Beludżystan, Sindh), szeroko rozpowszechniony w Indiach i południowym Nepalu; zakres wysokości: do 1000 m n.p.m. DC: 7,1–11,2 cm
DO: 5,3–9,6 cm
MC: 18–22 g 		 LC 
Pyromys Mus platythrix E.T. Bennett, 1832 mysz gładkowłosa gatunek monotypowy endemit Indii: Radżastan, Madhya Pradesh, Bengal Zachodni, Maharasztra, Andhra Pradesh, Karnataka, Tamilnadu i Kerala; zakres wysokości: do 2000 m n.p.m. DC: 7,7–12,3 cm
DO: 5,1–8,1 cm
MC: około 18 g 		 LC 
Pyromys Mus phillipsi Wroughton, 1912 mysz dekańska gatunek monotypowy Indie (Radżastan, Gudźarat, Madhya Pradesh, Maharasztra, Telangana, ANdra Pradesh, Karnataka i Tamilnadu) oraz Nepal; zakres wysokości: 500–1500 m n.p.m. DC: 6,2–8 cm
DO: 5–6,2 cm
MC: brak danych 		 LC 
Pyromys Mus fernandoni (W.W.A. Phillips, 1932) mysz cejlońska gatunek monotypowy endemit Sri Lanki: znaleziony tylko w kilku miejscach; zakres wysokości: około 1000 m n.p.m. DC: 9–11 cm
DO: 6–7 cm
MC: brak danych 		 EN 
Pyromys Mus shortridgei (O. Thomas, 1914) mysz bambusowa gatunek monotypowy Mjanma, Tajlandia, Laos, północno-zachodni Wietnam i południowo-zachodnia Kambodża DC: 9,5–12 cm
DO: 6–9 cm
MC: około 34 g 		 LC 
Coelomys Mus crociduroides (H.C. Robinson & Kloss, 1916) mysz zębiełkowata gatunek monotypowy endemit Indoznezji: wysokogórskie lasy w zachodniej Sumatrza; zakres wysokości: 2000–3000 m n.p.m. DC: 7,7–9,7 cm
DO: 11,1–12,9 cm
MC: brak danych 		 DD 
Coelomys
Mus pahari O. Thomas, 1916 mysz indochińska gatunek monotypowy północno-wschodnie Indie, Bhutan, Mjanma, środkowa Chińska Republika Ludowa, Tajlandia, Laos, Wietnam i południowo-zachodnia Kambodża; zakres wysokości: do 2000 m n.p.m. DC: 7,5–10,5 cm
DO: 7–10 cm
MC: 20–28 g 		 LC 
Coelomys Mus mayori (O. Thomas, 1915) mysz dżunglowa gatunek monotypowy endemit Sri Lanki: rozproszone miejsca w lasach deszczowych w środkowej i południowo-zachodniej części wyspy; zakres wysokości: 165–2310 m n.p.m. DC: około 9,8 cm
DO: około 10,2 cm
MC: brak danych 		 VU 
Coelomys Mus vulcani (H.C. Robinson & Kloss, 1916) mysz wulkaniczna gatunek monotypowy endemit Indonezji: górskie lasy w zachodniej Jawie; zakres wysokości: 2000–3000 m n.p.m. DC: 8–9,2 cm
DO: 8,4–9,2 cm
MC: brak danych 		 LC 
Mus Mus cervicolor Hodgson, 1845 mysz płowa gatunek monotypowy północno-wschodni Pakistan, północne Indie, Nepal, Mjanma, południowa Chińska Republika Ludowa (Junnan), Tajlandia, Laos, Wietnam i Kambodża; prawdopodobnie introdukowany na Sumatrę i Jawę (Indonezja); zakres wysokości: do 2000 m n.p.m. DC: 7–9,5 cm
DO: 5–7 cm
MC: 8–17 g 		 LC 
Mus Mus cookii Ryley, 1914 mysz orientalna gatunek monotypowy ;Nepal, północno-wschodnie Indie, Bhutan, Bangladesz, Mjanma, południowa Chińska Republika Ludowa (Junnan), Tajlandia, Laos i Wietnam; zakres wysokości: 50–2500 m n.p.m. DC: 7,7–9,6 cm
DO: 8,3–9,1 cm
MC: 16,5–23 g 		 LC 
Mus
Mus caroli Bonhote, 1902 mysz ryżowa gatunek monotypowy południowa Chińska Republika Ludowa, Tajwan, południowa Mjanma, Tajlandia, Laos, Wietnam i Kambodża; pochodzenie niepewne na Półwyspie Malajskim, w zachodniej Indonezji i Japonii (Okinawa); introdukowany na wyspę Flores (Indonezja) DC: 6,2–9,5 cm
DO: 6,5–9,5 cm
MC: 11,5–19,5 g 		 LC 
Mus Mus terricolor Blyth, 1851 mysz ziemista gatunek monotypowy wschodni Pakistan, Indie, Nepal i Bangladesz; introdukowany w północno-wschodniej Sumatrze (Indonezja) DC: 5,3–7 cm
DO: 5,1–7 cm
MC: brak danych 		 LC 
Mus Mus famulus Bonhote, 1898 mysz tamilska gatunek monotypowy wendemit Indii: fragmentaryczne miejsca w Ghatach Zachodnich w Kerali i Tamilnadu; zakres wysokości: 1500–2500 m n.p.m. DC: 9–10 cm
DO: 7,1–9,4 cm
MC: 23–30 g 		 EN 
Mus Mus fragilicauda Auffray, Orth, Catalan, J.-P. Gonzalez, Desmarais & Bonhomme, 2003 mysz kruchoogonowa gatunek monotypowy rozdrobnione miejsca w północno-środkowej i południowo-środkowej Tajlandii oraz południowo-wschodnim Laosie DC: 6,6–7 cm
DO: 5,6–6,7 cm
MC: 9–15 g 		 LC 
Mus
Mus booduga (J.E. Gray, 1837) mysz indyjska gatunek monotypowy wschodni Pakistan, Indie, południowy Nepal, Sri Lanka i Bangladesz; zakres wysokości: 0–4000 m n.p.m. DC: 5,6–6,3 cm
DO: 5,5–7,5 cm
MC: 10–15 g 		 LC 
Mus Mus nitidulus Blyth, 1859 gatunek monotypowy endemit Mjanmy: lokalnie liczny w siedliskach pól ryżowych w środkowym dorzeczu DC: 5,3–9,1 cm
DO: 5,2–7,3 cm
MC: 16–18 g 		 NE 
Mus Mus lepidoides (Fry, 1931) gatunek monotypowy endemit Mjanmy: środkowa część strefy suchej i wzdłuż rzeki Irawadi DC: 5,2–7,7 cm
DO: 4,4–85,8 cm
MC: 6–8 g 		 NE 
Mus
Mus musculus Linnaeus, 1758 mysz domowa 4 podgatunki Europa, Azja i Afryka; introdukowana na całym świecie DC: 7–10,3 cm
DO: 6,7–10,4 cm
MC: 12–39 g 		 LC 
Mus
Mus spretus Lataste, 1883 mysz śródziemnomorska gatunek monotypowy Portugalia, Hiszpania (wraz z Balearami), południowa Francja, Maroko, północna Algieria, Tunezja i północna Libia DC: 7,9–9,3 cm
DO: 4,7–7,3 cm
MC: 7–19 g 		 LC 
Mus Mus macedonicus Petrov & Ruzic, 1983 mysz macedońska gatunek monotypowy wschodni Półwysep Bałkański, niektóre Wyspy Egejskie, Turcja, Kaukaz, Lewant i północno-zachodni Iran; być może Irak; zakres wysokości: do 1500 m n.p.m. DC: 6,5–9,8 cm
DO: 5,6–8,2 cm
MC: 11–30 g 		 LC 
Mus Mus cypriacus Cucchi, Orth, Auffray, Renaud, Fabre, Catalan, Hadjisterkotis, Bonhomme & Vigne, 2006 mysz cypryjska gatunek monotypowy endemit Cypru: dość powszechny na terenach górskich; zakres wysokości: 0–1605 m n.p.m. DC: 7–9,5 cm
DO: 6,3–9,2 cm
MC: 11,5–24 g 		 LC 
Mus
Mus spicilegus Petényi, 1882 mysz południowa gatunek monotypowy południowo-wschodnia Europa w zachodnim Półwyspie Bałkańskim i od Austrii na wschód do Bułgarii, Rumunii, Ukrainy i Rosji; zakres wysokości: 0–200 m n.p.m. DC: 5,5–9,3 cm
DO: 5–7 cm
MC: 9–20 g 		 LC 
Muriculus Mus imberbis Rüppell, 1842 myszka smugogrzbieta gatunek monotypowy endemit Etiopii: wysokie wyżyny po obu stronach Wielkich Rowów Afrykańskich; zakres wysokości: 1900–3400 m n.p.m. DC: 7–8 cm
DO: 4,6–5,2 cm
MC: około 16 g 		 LC 
Nannomys Mus triton (O. Thomas, 1909) mysz szarobrzucha gatunek monotypowy skrajnie południowy Sudan Południowy, południowa Etiopia (góry Bale), północno-wschodnia Demokratyczna Republika Konga, od Ugandy i Kenii na południe Angoli, Zambii i zachodnio-środkowego Mozambiku; zakres wysokości: 1000–3500 m n.p.m. DC: 5,6–8,4 cm
DO: 4,2–6,5 cm
MC: 8–16 g 		 LC 
Nannomys Mus harennensis Lavrenchenko & Bryja, 2022 gatunek monotypowy endemit Etiopii: góry Bale (głównie zapisy w lesie Harenna) i las Chingawa; zakres wysokości: 1950–3730 m n.p.m. DC: 6,9–8,4 cm
DO: 5,7–6,5 cm
MC:brak danych 		 NE 
Nannomys Mus callewaerti (O. Thomas, 1925) mysz samotna gatunek monotypowy środkowa i północno-wschodnia Angola, południowa i południowo-wschodnia Demokratyczna Republika Konga, Tanzania (północno-zachodnia część, góry Eastern Arc), większość północno-wschodniej Zambii (zapisy ze skrajnie północno-zachodniej części) oraz malawi; zakres wysokości: 900–1400 m n.p.m. DC: 8–8,9 cm
DO: 4,3–5,7 cm
MC: 14–18 g 		 DD 
Nannomys Mus baoulei (Vermeiren & W.N. Verheyen, 1980) mysz nizinna gatunek monotypowy kilka miejsc w Afryce Zachodniej (wschodnia Gwinea, Wybrzeże Kości Słoniowej, Ghana, Togo, Benin i zachodnia Nigeria) DC: 5,6–7 cm
DO: 3,8–4,5 cm
MC: 6–8 g 		 LC 
Nannomys Mus sorella (O. Thomas, 1909) mysz sawannowa gatunek monotypowy rozproszony w północnym Kamerunie, północnej Republice Środkowoafrykańskiej, północno-wschodniej i południowej Demokratycznej Republice Konga, Ugandzie, Kenii, północnej Tanzanii, Angoli i północnej Zambii ; zakres wysokości: do 1830 m n.p.m. DC: 5,1–7,3 cm
DO: 3,4–4,6 cm
MC: brak danych 		 LC 
Nannomys Mus goundae Petter & Genest, 1970 mysz nadrzeczna gatunek monotypowy endemit Republiki Środkowoafrykańskiej: znany tylko z miejsca typowego w poblizu rzeki Gounda DC: 5,5–6,2 cm
DO: 3–3,2 cm
MC: brak danych 		 DD 
Nannomys Mus oubanguii Petter & Genest, 1970 mysz środkowoafrykańska gatunek monotypowy endemit Republiki Środkowoafrykańskiej: znany tylko z 3 miejsc na północ od rzeki Ubangi DC: 5–6,9 cm
DO: 2,6–4,1 cm
MC: brak danych 		 DD 
Nannomys Mus neavei (O. Thomas, 1910) mysz wstydliwa gatunek monotypowy wschodnia Zambia, Malawi i Tanzania; zapisy z północnego Mozambiku, Zimbabwe i północnej Południowej Afryki potrzebują genetycznej weryfikacji DC: 5,8–10,6 cm
DO: 3,3–4,8 cm
MC: brak danych 		 DD 
Nannomys Mus mahomet Rhoads, 1896 mysz etiopska gatunek monotypowy wyżyny Erytrei i Etiopii; zakres wysokości: 1500–3200 m n.p.m. DC: 6,3–7,3 cm
DO: 4,6–6 cm
MC: 6–13 g 		 LC 
Nannomys Mus bufo (O. Thomas, 1906) mysz ropusza gatunek monotypowy Wielki Rów Zachodni (wschodnia Demokratyczna Republika Konga, południowo-zachodnia Uganda, Rwanda i Burundi), środkowa Republika Środkowoafrykańska, północna Demokratyczna Republika Konga i zachodnia Kenia; zakres wysokości: około 1500 m n.p.m. DC: 6,9–7,7 cm
DO: 6–6,6 cm
MC: brak danych 		 LC 
Nannomys Mus setulosus W. Peters, 1876 mysz płochliwa gatunek monotypowy Afryka Zachodnia, Środkowa i Wschodnia, od Gwinei na wschód do Ghany, zachodniej Nigerii, Kamerunu, Republik Środkowoafrykańskiej, Gabonu, zachodniego Kongo i Etiopii; zakres wysokości: 500–2300 m n.p.m. DC: 5,2–8,4 cm
DO: 4,3–6,3 cm
MC: 8–23 g 		 LC 
Nannomys Mus haussa (O. Thomas & Hinton, 1920) mysz sahelska gatunek monotypowy sahelo-sudańskie sawanny w Afryce Zachodniej od południowej Mauretanii i Senegalu do Czadu DC: 4,1–5,8 cm
DO: 3,1–4,4 cm
MC: brak danych 		 LC 
Nannomys
Mus mattheyi Petter, 1969 mysz ogrodowa gatunek monotypowy sawanny w Afryce Zachodniej od Senegalu na wschód do Burkina Faso, Ghany i Togo DC: 4,5–6,1 cm
DO: 3,2–4,1 cm
MC: 6–7 g 		 LC 
Nannomys
Mus indutus (O. Thomas, 1910) mysz hotentocka gatunek monotypowy Botswana i północna Południowa Afryka; być może południowa Angola, południowo-zachodnia Zambia, południowe Malawi, Namibia, zachodnie Zimbabwe i południowa Południowa Afryka; zakres wysokości: do 1600 m n.p.m. DC: 4,5–6,5 cm
DO: 3–5,2 cm
MC: 3–8 g 		 LC 
Nannomys
Mus musculoides Temminck, 1853 mysz subsaharyjska gatunek monotypowy ograniczony do pasa sudańskich sawann od Senegalu do zachodniej Etiopii DC: 5,8–7,5 cm
DO: 4,7–5,3 cm
MC: 6–9 g 		 LC 
Nannomys Mus tenellus (O. Thomas, 1903) mysz delikatna gatunek monotypowy Etiopia i bardzo nierównomiernie w Sudanie, Sudanie Południowym, Somalii, Kenii i Tanzanii; zakres wysokości: 600–2000 m n.p.m. DC: 4,4–6,2 cm
DO: 3,4–4,3 cm
MC: brak danych 		 LC 
Nannomys
Mus minutoides A. Smith, 1834 mysz karłowata gatunek monotypowy bardzo szeroko rozpowszechniony w całej Czarnej Afryce, od Afryki Zachodniej, Środkowej i Wschodniej do Afryki Południowąej DC: 4–7,2 cm
DO: 2,7–5,7 cm
MC: 3–12 g 		 LC 
Nannomys Mus setzeri Petter, 1978 mysz jeziorna gatunek monotypowy południowo-wschodnia Angola, zachodnia Zambia, północno-wschodnia Namibia i północno-zachodnia Botswana oraz zapisy z południowej Botswany DC: około 5,4 cm
DO: 3,1–4,8 cm
MC: 5–9 g 		 LC 

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski,  VU  – gatunek narażony,  EN  – gatunek zagrożony,  DD  – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia;  NE  – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Opisano również gatunki wymarłe[46]:

Uwagi

  1. ↑ Nowa nazwa dla Mus Linnaeus, 1758.
  2. ↑ Nomen nudum.
  3. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Drymomys Tschudi, 1845.
  4. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Leggada J.E. Gray, 1837.
  5. ↑ Młodszy homonim Oromys Leidy, 1853 (Caviidae).
  6. ↑ Nowa nazwa dla Oromys H.C. Robinson & Kloss, 1918.
  7. ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

  1. ↑ a b C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 59. (łac.).
  2. ↑ C.S. Rafinesque: Précis des découvertes et travaux somiologiques. Palerme: Royale typographie militaire, aux dépens de l’auteur, 1814, s. 13. (fr.).
  3. ↑ J.E. Gray. Description of some new or little known Mammalia, principally in the British Museum Collection. „The Magazine of natural History”. New Series. 1, s. 586, 1837. (ang.). 
  4. ↑ J.J. von Tschudi. Mammalium conspectus quae in Republica Peruana reperiuntur et pleraque observata vel collecta sunt in itinere. „Archiv für Naturgeschichte”. 10 (1), s. 251, 1844. (łac.). 
  5. ↑ J.J. von Tschudi: Untersuchungen über die Fauna Peruana. St. Gallen: Druck und verlag von Scheitlin und Zollikofer, 1845, s. 178. (niem.).
  6. ↑ W. Peters. Über die von dem verstorbenen Professor Dr. Reinhold Buchbolz in Westafrika gesammelten Säugethiere. „Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jahre 1876, s. 480, 1876. (niem.). 
  7. ↑ S.N. Rhoads. Mammals collected by DE.A. Donaldson Smith during his expedition to Lake Rudolf, Africa. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 48, s. 531, 1896. (ang.). 
  8. ↑ A.L. Herrera: Sinonimia vulgar y cientifica de los principales vertebrados mexicanos. Mexico: Officina Tipografica de la Secretan’a de Foment, 1899, s. 24. (hiszp.).
  9. ↑ R.A. Philippi. Figuras i descripciones de los murideos de Chile. „Anales del Museo Nacional de Chile”. 14, s. 20, 1900. (hiszp.). 
  10. ↑ A.N.Ch. Acloque: Faune de France: contenant la description des espèces indigènes disposées en tableaux analytiques; et illustrée de figures représentant les types caractéristiques des genres. Paris: Librairie J.-B. Baillière et Fils, 19 rue Hautefeuille, près du boulevard Saint-Germain, 1900, s. 46. (fr.).
  11. ↑ O. Thomas. On a Collection of Mammals from Abyssinia, including some from Lake Tsana, collected by Mr. Edward Degen. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1902 (2), s. 314, 1902. (ang.). 
  12. ↑ O. Thomas. A new Murine genus and species from Sind, with diagnoses of three other new genera based on previously species of "Mus". „The Journal of the Bombay Natural History Society”. 20, s. 996, 1911. (ang.). 
  13. ↑ a b R.Ch. Wroughton & K.V. RYley. Scientific results from the mammal survey. III. „The journal of the Bombay Natural History Society”. 22 (1), s. 17, 1913. (ang.). 
  14. ↑ a b O. Thomas. Note on the Genus Leggada. „The Journal of the Bombay Natural History Society”. 22, s. 682, 1913. (ang.). 
  15. ↑ a b O. Thomas. Scientific Results of the Mammal Survey No. IX: A new Murine genus and species from Ceylon. „The Journal of the Bombay Natural History Society”. 23, s. 414, 1914. (ang.). 
  16. ↑ H.Ch. Robinson & C.B. Kloss. Preliminary Diagnoses of some New Species and Subspecies of Mammals and Birds Obtained in Korinchi, West Sumatra, Feb.—June 1914. „Journal of the Straits Branch of the Royal Asiatic Society”. 73, s. 270, 1916. (ang.). 
  17. ↑ a b C.B. Kloss. On a new Murine genus and species from Siam. „The Journal of the Natural History Society of Siam”. 2, s. 279, 1917. (ang.). 
  18. ↑ H.Ch. Robinson & C.B. Kloss. Results of an expedition to Korinchi Peak, Sumatra, – 1: Mammals. „Journal of the Federated Malay States Museums”. 8, s. 57, 1918. (ang.). 
  19. ↑ a b O. Thomas. A new genus of African Muridæ allied to Leggada. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth Series. 15, s. 667, 1925. (ang.). 
  20. ↑ M. Kretzoi & L. Vértes. Upper Biharian (Intermindel) pebble-industry occupation site in western Hungary. „Current Anthropology”. 6 (1), s. 76, 1965. JSTOR: 2740107. (ang.). 
  21. ↑ a b P.E.P. Deraniyagala. Some Aspects of the Fauna of Ceylon. „Journal of the Royal Asiatic Society Ceylon Branch”. New series. 9 (2), s. 214–215, 1965. JSTOR: 45377563. (ang.). 
  22. ↑ a b c d Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 263–283. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  23. ↑ Z. Kraczkiewicz: Ssaki. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne – Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
  24. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 530–534. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  25. ↑ a b c d e Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 789–798. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
  26. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Mus. Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) . Johns Hopkins University Press, 2005. .
  27. ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 340–343. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  28. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 435.
  29. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 436.
  30. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 366.
  31. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 246.
  32. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 447.
  33. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 591.
  34. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 25.
  35. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 98.
  36. ↑ a b c d e f Jaeger 1959 ↓, s. 160.
  37. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 275.
  38. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 215.
  39. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 125.
  40. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 176.
  41. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 160.
  42. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 121.
  43. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) . American Society of Mammalogists. . (ang.).
  44. ↑ Taxonomy: Mus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. . (ang.).
  45. ↑ Taxonomy: Muriculus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. . (ang.).
  46. ↑ J.S. Zijlstra, Mus Linnaeus, 1758, Hesperomys project (Version 24.9.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 (ang.).
  47. ↑ S.E. Kuss & G. Storch. Eine Säugetierfauna (Mammalia: Artiodactyla, Rodentia) des älteren Pleistozäns von der Insel Kalymnos (Dodekanés, Griechenland). „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie”. Monatshefte (1978), s. 206–227, 1978. (niem.). 
  48. ↑ L.L. Jacobs. Fossil rodents (Rhizomyidae & Muridae) from Neogene Siwalik deposits, Pakistan. „Museum of Northern Arizona Bulletin”. 52, s. 1–103, 1978. (ang.). 
  49. ↑ D.F. Mayhew. The endemic Pleistocene murids of Crete. I-II. „Proceedings of the Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen”. Series B. 80, s. 182–214, 1977. (ang.). 
  50. ↑ H. Erten, Ş. Şen & E.K. Sagular. Miocene and early Pleistocene rodents (Mammalia) from Denizli Basin (southwestern Turkey) and a new species of fossil Mus. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 36 (1), s. e1054036 (3), 2015. DOI: 10.1080/02724634.2015.1054036. (ang.). 
  51. ↑ B.S. Kotlia. Upper Pleistocene Soricidae and Muridae from Bhimtal-Bilaspur deposits, Kumaun Himalaya, India. „Journal of the Geological Society of India”. 46 (2), s. 177–190, 1995. (ang.). 
  52. ↑ B.S. Kotlia. A new species of fossil Mus (Rodentia, Muridae) from the Indian Himalaya: Evolutionary and phylogenetic implications. „Palaeoworld”. 17 (7), s. 48, 2008. DOI: 10.1016/j.palwor.2007.08.004. (ang.). 
  53. ↑ Ş. Şen. Rongeurs et lagomorphes du gisement pliocène de Pul-e Charkhi, bassin de Kabul, Afghanistan. „Bulletin du Muséum national d’histoire naturelle”. Section C: Sciences de la terre, paléontologie, géologie, minéralogie. 4e série. 5 (1), s. 37, 1983. (fr.). 
  54. ↑ R. Patnaik. Late Pliocene micromammals from Tatrot Formation (Upper Siwaliks) exposed near village Saketi, Himachal Pradesh, India. „Palaeontographica”. Abteilung A. 261 (1-3), s. 58, 2001. (ang.). 
  55. ↑ D. Geraads. Rongeurs et lagomorphes du Pleistocène moyen de la "Grotte des Rhinocéros", Carrière Oulad Hamida 1 à Casablanca, Maroc. „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie”. Abhandlungen 191 (2), s. 149, 1994. (fr.). 
  56. ↑ a b J.-J. Jaeger: Rongeurs (Mammalia, Rodentia) du Miocène de Beni-Mellal. Montpellier: Université de Montpellier, 1977, s. 1–164. (fr.).
  57. ↑ D. Geraads. Rongeurs du Mio-Pliocène de Lissasfa (Casablanca, Maroc). „Geobios”. 31 (2), s. 232, 1998. DOI: 10.1016/S0016-6995(98)80040-5. (ang.). 
  58. ↑ B.S. Kotlia. Pliocene murids (Rodentia, Mammalia) from Kashmir Basin, northwestern India. „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie. Abhandlungen”. 184 (3), s. 339–357, 1992. (ang.). 
  59. ↑ E. Stoetzel & M. Pickford. Étude d’un assemblage original de microvertébrés du Pléistocène moyen du nord-est de l’Algérie (Ben Kérat, Oued Zenati) et description de deux nouveaux muridés. „Geodiversitas”. 44 (8), s. 245, 2022. DOI: 10.5252/geodiversitas2022v44a8. (fr.). 
  60. ↑ R. Patnaik. New murids and gerbillids (Rodentia, Mammalia) from Pliocene Siwalik sediments of India. „Palaeovertebrata”. 26 (1-4), s. 134, 1997. (ang.). 
  61. ↑ D.M.A. Bate. New Pleistocene Murinæ from Crete. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eleventh series. 9 (49), 1942. DOI: 10.1080/03745481.1942.9755462. (ang.). 
  62. ↑ B.S. Kotlia, M. Joshi & L.M. Joshi. A new species of fossil Mus (Muridae, Mammalia) from the Late Quaternary deposits of Narmada Valley, central India. „Open Journal of Geology”. 1 (3), s. 39, 2011. DOI: 10.4236/ojg.2011.13004. (ang.). 
  63. ↑ J.-J. Jaeger: Les Rongeurs (Mammalia, Rodentia) du Pléistocène inférieur d’Olduvai Bed I (Tanzanie). Iè partie: les Muridés. W: R.J.G. Savage & S.C. Coryndon (redaktorzy): Fossil vertebrates of Africa. London: Academic, 1976, s. 58–120. (fr.).

Bibliografia