Mateusz Zwierzchowski
W dzisiejszym świecie Mateusz Zwierzchowski stał się tematem o dużym znaczeniu i zainteresowaniu dużej liczby osób. Od wpływu na społeczeństwo po wpływ na kulturę popularną, Mateusz Zwierzchowski przykuł uwagę milionów osób na całym świecie. Czy to poprzez badania, debaty, czy po prostu codzienne rozmowy, Mateusz Zwierzchowski udowodnił swoje znaczenie w naszym codziennym życiu. W tym artykule szczegółowo zbadamy różne aspekty Mateusz Zwierzchowski, od jego początków po dzisiejszą ewolucję, aby rzucić światło na ten fascynujący i istotny temat.
| Data i miejsce urodzenia |
ok. 1713 |
|---|---|
| Pochodzenie | |
| Data i miejsce śmierci |
14 kwietnia 1768 |
| Instrumenty | |
| Gatunki | |
| Zawód |
Mateusz Zwierzchowski (ur. ok. 1713 w Wielkopolsce, zm. 14 kwietnia 1768 w Gnieźnie)[1] – polski kompozytor, organista, dyrygent przełomu baroku i klasycyzmu.
Życiorys
Pochodził z rodziny szlacheckiej. Początkowo uczył go ojciec, Andrzej, skrzypek i organista katedry gnieźnieńskiej. W 1723 został wraz z ojcem przyjęty do kapeli katedry. Kontynuował naukę w szkole katedralnej i należał do schola cantorum. Po śmierci ojca (w 1735) kapituła przejęła nad nim opiekę i wyznaczyła dwóch protektorów-kuratorów[1].
W 1735 Zwierzchowski został organistą kościoła metropolitalnego w Gnieźnie, co świadczy o nabytych już wysokich kwalifikacjach. W 1738 powierzono mu dodatkowo stałą pieczę nad szpinetem. Drobne naprawy tego instrumentu wykonywał samodzielnie[1].
Od 1750 do końca życia Zwierzchowski był kapelmistrzem kapeli katedralnej. Zajmował się też komponowaniem i sprawami organizacyjnymi kapeli. Na jego wniosek zostały zakupione dla zespołu 4 trąbki, 4 rogi i flet poprzeczny; wielokrotnie sprowadzał wybitnych fachowców do ulepszania i naprawy organów. Dbał też o repertuar kapeli; w ciągu 33 lat działalności pozyskał ok. 260 kompozycji różnych autorów (sam był autorem części z nich), niestety pożar katedry w 1760 pochłonął niemal cały zbiór. 18 lat po śmierci Zwierzchowskiego jego syn Jakub przekazał kapeli odziedziczone po ojcu autografy mszy, nieszporów i symfonii, ale i one uległy zniszczeniu podczas II wojny światowej[1].
Życie prywatne
W 1739 Zwierzchowski ożenił się z gnieźnieńską szlachcianką Marianną Węgorzewską, z którą miał dwóch synów: Eulogiusza Józefa (ur. w 1743, późniejszego prawnika) i Jakuba Eliasza (1745–1786, późniejszego proboszcza kościoła św. Wawrzyńca w Gnieźnie)[1].
Mateusz Zwierzchowski został pochowany 16 kwietnia 1768 w krypcie kaplicy Sławieńskich w katedrze gnieźnieńskiej. Kapituła katedralna wyprawiła mu uroczysty pogrzeb, wysoko oceniając jego zasługi[1].
Twórczość
Zwierzchowski tworzył w okresie formowania się polskiego klasycyzmu muzycznego, w połowie XVIII wieku. Był związany wyłącznie z gnieźnieńską kapelą katedralną i jego utwory nie były znane w innych ośrodkach. Komponował utwory chóralne i wokalno-istrumentalne[1]. Znane są informacje o jego 54 kompozycjach[2], ale zachowało się zaledwie kilka utworów religijnych, m.in. dwie pastorałki skomponowane na bardzo skromną obsadę instrumentalną, z myślą o wykonywaniu ich podczas domowych koncertów bożonarodzeniowych. Zgodnie z ówczesnym obyczajem kompozytor wplótł w nie fragmenty ludowej kolędy[3].
Zachowane utwory
(na podstawie materiałów źródłowych[1][2])
- Pastorella (Jesule parvule) na sopran, fagot solo, 2 skrzypiec i basso continuo (autograf z 1750)
- Pastorella de nativitate DNJC (Ej Bracia czy śpicie) na sopran, bas, 2 skrzypiec i basso continuo (autograf z 1756)
- Requiem Es na 4 głosy, chór mieszany, 2 trąbki, 2 skrzypiec i basso continuo (autograf z 1760)
- psalm nieszporny Dixit Dominus, zachowane głosy 2 lutni (autograf z 1760)
- Jerusalem surge et exulte na chór mieszany, 2 skrzypiec, 2 oboje, altówkę i basso continuo (autorstwo wątpliwe)
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h Leszczyńska-Zając 2012 ↓, s. 384.
- ↑ a b Chodkowski 1995 ↓, s. 984.
- ↑ Leszczyńska-Zając 2012 ↓, s. 384-385.
Bibliografia
- Dorota Leszczyńska-Zając: Zwierzchowski Mateusz. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 12: W–Ż część biograficzna. Kraków: PWM, 2012, s. 384-385. ISBN 978-83-224-0935-0. (pol.).
- Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995, s. 984. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
- Słownik muzyków polskich. Józef Michał Chomiński (red.). T. tom 2: M-Z. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1967.