Marian Zembala

Marian Zembala

Data i miejsce urodzenia	11 lutego 1950 Krzepice
Data i miejsce śmierci	19 marca 2022 Zbrosławice
Zawód, zajęcie	kardiochirurg, nauczyciel akademicki
Profesor nauk medycznych
Specjalność: kardiochirurgia, transplantologia kliniczna
Alma Mater	Akademia Medyczna we Wrocławiu
Doktorat	1980 – medycyna Akademia Medyczna we Wrocławiu
Habilitacja	1995 – medycyna Śląska Akademia Medyczna w Katowicach
Profesura	1998
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Minister zdrowia
Okres spraw.	16 czerwca 2015–16 listopada 2015
Poprzednik	Bartosz Arłukowicz
Następca	Konstanty Radziwiłł
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Marian Zembala (ur. 11 lutego 1950 w Krzepicach^[1], zm. 19 marca 2022 w Zbrosławicach^[2][3]) – polski lekarz, kardiochirurg, profesor nauk medycznych, w 2015 minister zdrowia, poseł na Sejm VIII kadencji. Kawaler Orderu Orła Białego.

W rodzinnych Krzepicach ukończył szkołę podstawową i liceum. Marian Zembala wspominał, że tamtejsi nauczyciele rozbudzili w nim zainteresowanie medycyną^[4]. W 1974 ukończył z wyróżnieniem studia na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej we Wrocławiu, otrzymał równocześnie ogólnopolskie wyróżnienie Primus Inter Pares^[1]. Od 1975 do 1981 był asystentem i starszym asystentem w Klinice Chirurgii Serca tej uczelni. Po uzyskaniu stopnia doktora nauk medycznych objął stanowisko adiunkta^[5]. Od 1980 przez kilka lat przebywał w Holandii na stażu naukowym na Uniwersytecie w Utrechcie^[4], skąd w 1985 powrócił na zaproszenie profesora Zbigniewa Religi, by podjąć pracę w utworzonej wówczas, i kierowanej przez niego, Katedrze i Klinice Śląskiej Akademii Medycznej w Zabrzu^[5]. Był uczestnikiem pierwszej udanej transplantacji serca w zespole Zbigniewa Religi^[6]. Specjalizował się następnie w zakresie kardiochirurgii. W 1992 habilitował się na podstawie dorobku naukowego oraz rozprawy pt. Chirurgiczna reperfuzja mięśnia sercowego w świeżym zawale^[7]. W latach 1992–1995 był członkiem rady naukowej World Society of Cardio-Thoracic Surgeons^[1].

W 1993 objął funkcję dyrektora Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu^[5]. W 1997 został członkiem Krajowej Rady Transplantacyjnej, a w latach 1997–1999 był prezesem Polskiego Towarzystwa Transplantacyjnego. W 1998 otrzymał tytuł profesora nauk medycznych^[7]. Doszedł do stanowiska profesora zwyczajnego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego i kierownika Katedry Kardiochirurgii i Transplantologii^[7]. W pracy zawodowej Marian Zembala specjalizował się w transplantologii serca i płuc, w 1997 jako pierwszy w Polsce wykonał transplantację pojedynczego płuca^[8]. W 2001 jako pierwszy w Polsce przeszczepił choremu płuco-serce^[5], dokonał także zabiegu wszczepienia by-passów 103-letniej pacjentce^[8]. W 2011 został przewodniczącym rady naukowej przy ministrze zdrowia, a także krajowym konsultantem z zakresu kardiochirurgii.

Był promotorem kilkunastu prac doktorskich^[7], był członkiem krajowym korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności, a także członkiem Komitetu Nauk Klinicznych Polskiej Akademii Nauk^[7], Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, International Society for Heart and Lung Transplantation^[1]. Pełnił funkcję redaktora naczelnego czasopism naukowych „Kardiochirurgia i Torakochirurgia Polska” oraz „Interactive CardioVascular and Thoracic Surgery”^[5]. W kadencji 2017–2018 zajmował stanowisko prezesa Europejskiego Towarzystwa Kardio-Torakochirurgicznego (EACTS)^[9][10].

W 2017 ukazał się wywiad rzeka z Marianem Zembalą pt. Spotkania. Opowieść o wierze w człowieka, który przeprowadził Dawid Kubiatowski^[11].

W wyborach samorządowych w 2014 z ramienia Platformy Obywatelskiej uzyskał mandat radnego Sejmiku Województwa Śląskiego V kadencji^[12]. Kandydował z pierwszego miejsca w okręgu 5 i uzyskał 27 275 głosów^[13]. 15 czerwca 2015 premier Ewa Kopacz poinformowała o wysunięciu jego kandydatury na urząd ministra zdrowia. Następnego dnia został zaprzysiężony przez prezydenta Bronisława Komorowskiego^[14].

W wyborach parlamentarnych w 2015 jako kandydat Platformy Obywatelskiej uzyskał w okręgu katowickim mandat poselski, otrzymując 53 610 głosów^[15]. 16 listopada 2015 zakończył pełnienie funkcji ministra. W 2019 nie ubiegał się o poselską reelekcję.

Syn Kazimierza i Krystyny^[2]. Zamieszkał w Tarnowskich Górach. Był żonaty z Hanną, miał czworo dzieci: Michała, Joannę, Pawła i Małgorzatę^[5].

W 2018 przeszedł udar mózgu, od tego czasu poruszał się na wózku inwalidzkim^[16][17]. Zmarł 19 marca 2022 wskutek utonięcia w basenie na terenie swojego domu w Zbrosławicach. Według wstępnych ustaleń prowadzonego przez prokuratora postępowania przyczyną było samobójstwo. Marian Zembala pozostawił też list pożegnalny^[18]. Pochowany na cmentarzu parafii Wniebowzięcia NMP w Zbrosławicach^[19][20].

W filmie Bogowie (2014) w rolę Mariana Zembali wcielił się Piotr Głowacki. Sam Marian Zembala zagrał w nim epizodyczną rolę członka komisji etyki lekarskiej, przed którą stawił się Zbigniew Religa (grany przez Tomasza Kota)^[21].

• Spotkania. Opowieść o wierze w człowieka. Marian Zembala w rozmowie z Dawidem Kubiatowskim (Editio, 2017)

Ordery i odznaczenia

• Order Orła Białego (2022, pośmiertnie)^[22][23][24]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2011)^[25]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2004)^[26]
• Medal 100-lecia Odzyskania Niepodległości (2019)^[27]
• Odznaka Honorowa za Zasługi dla Ochrony Praw Dziecka (2016)^[28]
• Order Za Zasługi III stopnia (Ukraina, 2008)^[29]
• Krzyż „Pro Ecclesia et Pontifice” (2012)^[30]
• Benemerenti (2012)^[4]
• Order Uśmiechu (2005)^[31]

Nagrody i wyróżnienia

• Honorowy obywatel województwa opolskiego (2005)^[32], Krzepic (2005)^[4], Zabrza (2009)^[33]
• Perła Honorowa Polskiej Gospodarki w kategorii nauka (2010)^[34]
• Śląska Nagroda im. Juliusza Ligonia (2010)^[35]
• „Cegła Janoscha” (2011), nagroda przyznawana przez katowicką redakcję „Gazety Wyborczej” dla osób zasłużonych dla krzewienia górnośląskiej tożsamości^[36]
• Tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu (2018)^[37]
• Lux ex Silesia (2021)^[38]

Upamiętnienie

W 2024 jego imieniem nazwano plac w Tarnowskich Górach, położony pomiędzy ulicą Częstochowską a dworcem kolejowym^[39][40].

• Marian Zembala. drugieserce.jaw.pl. .
• Paweł Bojko, Marian Zembala, Słownik medycyny i farmacji Górnego Śląska, tom 5: biograficzny (A-Z), Samodzielna kadra naukowo-dydaktyczna Śląskiej Akademii Medycznej 2001–2002 (pod redakcją Jerzego Mariana Dyrdy i Barbary Gruszki), Śląska Akademia Medyczna, Biblioteka Główna, Katowice 2003, s. 471–474 (z fotografią).
• Prof. dr hab. Marian Zembala, baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB)  .

• Marian Zembala: Publikacje. PubMed. . (ang.).