Lista nagród i wyróżnień Alfreda Hitchcocka

W dzisiejszym świecie Lista nagród i wyróżnień Alfreda Hitchcocka zyskał niespotykane dotąd znaczenie. Niezależnie od tego, czy ze względu na swój wpływ na społeczeństwo, wpływ na kulturę, czy też znaczenie w sferze gospodarczej, Lista nagród i wyróżnień Alfreda Hitchcocka jest tematem, który nie pozostaje niezauważony. Z biegiem czasu byliśmy świadkami ewolucji Lista nagród i wyróżnień Alfreda Hitchcocka i dostosowania się do zmieniających się okoliczności współczesnego świata. W tym artykule szczegółowo zbadamy różne aspekty Lista nagród i wyróżnień Alfreda Hitchcocka i jego dzisiejsze znaczenie. Od jego początków po wpływ na teraźniejszość, przeanalizujemy, w jaki sposób Lista nagród i wyróżnień Alfreda Hitchcocka zaznaczył się przed i po w różnych aspektach życia codziennego.

Lista nagród i nominacji Alfreda Hitchcocka
Alfred Hitchcock (lata 60.)
Nagroda Wygrane Nominacje
Amerykańska Gildia Reżyserów Filmowych 0 8
Nagroda Akademii Filmowej 0 5
Nagroda Emmy 0 4
Nagroda Laurela 8 13
Nagroda Stowarzyszenia Nowojorskich Krytyków Filmowych 1 3
Złota Palma 0 3
Złoty Glob 1 2
Złoty Lew 0 3
Inne 4 4
Nagrody specjalne i honorowe 8
W sumie
Wygrane 22
Nominacje 45

Alfred Hitchcock otrzymał szereg nominacji i wyróżnień za pracę reżysera i producenta w trakcie 60-letniej kariery. Wygrywał lub był nominowany do nich za wkład w kulturę i sztukę filmową. Pięciokrotnie uzyskiwał nominacje do nagrody Akademii Filmowej w kategorii dla najlepszego reżysera (za filmy Rebeka; 1940, Łódź ratunkowa; 1944, Urzeczona; 1945, Okno na podwórze; 1954 oraz Psychoza; 1960). W 1939 otrzymał nagrodę Stowarzyszenia Nowojorskich Krytyków Filmowych dla najlepszego reżysera za obraz Starsza pani znika (1938). W 1958 otrzymał nagrodę Złotego Globu za serial kryminalny Alfred Hitchcock przedstawia (1955–1962). Dziesięć lat później Amerykańska Akademia Sztuki i Wiedzy Filmowej (AMPAS) uhonorowała go nagrodą im. Irvinga G. Thalberga za „niezwykle konsekwentnie wysoki poziom osiągnięć produkcyjnych indywidualnego producenta”. W 1979 otrzymał od American Film Institute (AFI) nagrodę za całokształt twórczości (AFI Life Achievement Award). Pod koniec tego samego roku królowa Elżbieta II przyznała mu Order Imperium Brytyjskiego (KBE).

Od 1960 posiada dwie gwiazdy (za dokonania filmowe oraz telewizyjne) na Hollywoodzkiej Alei Gwiazd, mieszczące się przy 6506 i 7013 Hollywood Boulevard. W 1998 jego podobizna znalazła się na 32-centowych znaczkach wydanych przez United States Postal Service (USPS) w związku z edycją „Legendy Hollywoodu”. Rok później, z okazji przypadającej setnej rocznicy urodzin reżysera, nowojorskie Museum of Modern Art (MoMA) przeprowadziło projekcję wszystkich zachowanych filmów fabularnych Hitchcocka.

Nagrody i nominacje

American Film Institute

Organizacja non-profit American Film Institute (AFI) została utworzona w 1967 przez National Endowment for the Arts (NEA). Od 1973 przyznaje nagrodę AFI Life Achievement Award, której celem jest uhonorowanie danego artysty za jego wkład do życia w celu wzbogacenia amerykańskiej kultury poprzez filmy i telewizję. Hitchcock został uhonorowany 7 marca 1979[1]. Gospodarzami uroczystej gali byli Ingrid Bergman i François Truffaut[2].

Rok Nominowane dzieło Kategoria Wynik Źr
1979 Całokształt twórczości AFI Life Achievement Award Wygrana [3]

Amerykańska Gildia Reżyserów Filmowych

Od 1936 Directors Guild of America Award (DGA Award) przyznawane są corocznie przez Amerykańską Gildię Reżyserów Filmowych (DGA). Grupa, określana wcześniej jako Screen Directors Guild, reprezentuje interesy reżyserów filmowych i telewizyjnych w amerykańskim przemyśle kinematograficznym. Hitchcock był ośmiokrotnie nominowany do nagrody w konkursie głównym w latach 1952–1961, lecz nigdy nie zdobył wyróżnienia. W 1968 został uhonorowany za całokształt twórczości.

Rok Nominowane dzieło Kategoria Wynik Źr
1952 Nieznajomi z pociągu Najlepsze osiągnięcie reżyserskie w filmie fabularnym Nominacja [4]
1955 M jak morderstwo Nominacja
Okno na podwórze Nominacja
1957 Człowiek, który wiedział za dużo Nominacja
Kłopoty z Harrym Nominacja
1959 Zawrót głowy Nominacja
1960 Północ, północny zachód Nominacja
1961 Psychoza Nominacja
1968 Całokształt twórczości Lifetime Achievement Award Wygrana [5]

Festiwal Filmowy w Cannes

Hitchcock na planie filmu Osławiona (1946), z którym ubiegał się o nagrodę w konkursie głównym na Festiwalu w Cannes (na zdj. od lewej: Cary Grant i Ingrid Bergman)

Festiwal Filmowy w Cannes uchodzi za najbardziej prestiżowy na świecie. Odbywa się corocznie w Palais des Festivals et des Congrès na południu Francji. Hitchcock był trzykrotnie nominowany do Złotej Palmy w konkursie głównym.

Rok Nominowane dzieło Kategoria Wynik Źr
1946 Osławiona Udział w konkursie głównym Nominacja [6]
1953 Wyznaję Nominacja [7]
1956 Człowiek, który wiedział za dużo Złota Palma Nominacja [8]

Film Society of Lincoln Center

Film Society of Lincoln Center (FSLC) jest organizacją prezentującą filmy, założoną w 1969. Jako jedna z dwunastu organizacji Lincoln Center for the Performing Arts organizuje uroczystość wręczania corocznych nagród The Chaplin Award (wcześniej znanych jako Gala Tribute). Hitchcock został uhonorowany 29 kwietnia 1974.

Rok Nominowane dzieło Kategoria Wynik Źr
1974 Całokształt twórczości Gala Tribute Wygrana [9][10]

Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Locarno

Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Locarno istnieje od 1946. Odbywa się corocznie we włosko-szwajcarskiej miejscowości Locarno. Jest jednym z najstarszych festiwali (po Cannes i Wenecji). Hitchcock został laureatem Mention Award w 1950.

Rok Nominowane dzieło Kategoria Wynik Źr
1950 Trema Mention Award Wygrana [11]

Międzynarodowy Festiwal Filmowy w San Sebastián

Hitchcock na planie filmu Zawrót głowy, za reżyserię którego otrzymał Srebrną Muszlę (na zdj. z Kim Novak)
Alfred Hitchcock pod Mount Rushmore w trakcie realizacji filmu Północ, północny zachód (1959), za który otrzymał Srebrną Muszlę

Międzynarodowy Festiwal Filmowy w San Sebastián (SS IFF) to hiszpański festiwal filmowy, który został pierwotnie ustanowiony w celu nagradzania rodzimych produkcji w 1953 w San Sebastián. Hitchcock był dwukrotnym laureatem Srebrnej Muszli – za reżyserię filmów Zawrót głowy (1958) i Północ, północny zachód (1959).

Rok Nominowane dzieło Kategoria Wynik Źr
1958 Zawrót głowy Najlepszy reżyser Wygrana [12]
1959 Północ, północny zachód Wygrana [13]

Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Wenecji

Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Wenecji powstał w 1932 jako Esposizione Internazionale d’Arte Cinematografica. Jest najstarszym tego typu wydarzeniem na świecie. Odbywa się na wyspie Lido w Wenecji we Włoszech. Główną nagrodą jest Złoty Lew, uznawany za jedną z najbardziej prestiżowych nagród w przemyśle filmowym. Hitchcock uzyskał trzy nominacje.

Rok Nominowane dzieło Kategoria Wynik Źr
1947 Urzeczona Grand International Award Nominacja [14]
1954 Okno na podwórze Złoty Lew Nominacja [15]
1955 Złodziej w hotelu Nominacja [16]

Nagroda Akademii Filmowej

Alfred Hitchcock z nagrodą im. Irvinga G. Thalberga, 10 kwietnia 1968 (na zdj. z Robertem Wise’em)

Nagrody Akademii Filmowej, zwane powszechnie Oscarami, są corocznie przyznawane przez Amerykańską Akademię Sztuki i Wiedzy Filmowej (AMPAS) najlepszym artystom przemysłu filmowego. Hitchcock był pięciokrotnie nominowany do tej nagrody w kategoriach konkursowych (najlepszy reżyser). Na początku 1968 został uhonorowany nagrodą im. Irvinga G. Thalberga za „niezwykle konsekwentnie wysoki poziom osiągnięć produkcyjnych indywidualnego producenta”. Podczas swojej przemowy powiedział: „Dziękuję… bardzo, naprawdę”[17].

Rok Nominowane dzieło Kategoria Wynik Źr
1941 Rebeka Najlepszy reżyser Nominacja [18]
1945 Łódź ratunkowa Nominacja [19]
1946 Urzeczona Nominacja [20]
1955 Okno na podwórze Nominacja [21]
1961 Psychoza Nominacja [22]
1968 Całokształt twórczości Nagroda im. Irvinga G. Thalberga Wygrana [23]

Nagroda BAFTA

Nagrody BAFTA przyznawane są corocznie przez Brytyjską Akademię Sztuk Filmowych i Telewizyjnych w dziedzinie filmu. Za „wyróżniające się osiągnięcia w dziedzinie sztuki związanej z ruchomym obrazem”, Hitchcocka uhonorowano BAFTA Fellowship w 1971.

Rok Nominowane dzieło Kategoria Wynik Źr
1971 Całokształt twórczości BAFTA Fellowship Wygrana [5]

Nagroda Emmy

Alfred Hitchcock na planie serialu Alfred Hitchcock przedstawia (1955). Dwukrotnie był on nominowany do nagrody Emmy jako osobowość telewizyjna i dwukrotnie jako reżyser odcinków serialu

Nagrody Emmy przyznawane są za produkcję telewizyjną przez Academy of Television Arts & Sciences (ATAS), National Academy of Television Arts & Sciences (NATAS) oraz International Academy of Television Arts and Sciences (IATAS). Hitchcock był nominowany czterokrotnie – dwukrotnie jako reżyser odcinków serialu kryminalnego Alfred Hitchcock przedstawia oraz dwukrotnie jako osobowość telewizyjna.

Rok Nominowane dzieło Kategoria Wynik Źr
1956 „The Case of Mr. Pelham” Najlepszy reżyser – serial Nominacja [24]
on sam Najlepszy mistrz ceremonii lub gospodarz programu – mężczyzna lub kobieta Nominacja
1957 Najlepsza osobowość męska występująca regularnie Nominacja
1959 „Lamb to the Slaughter” Najlepsza reżyseria pojedynczego odcinka serialu dramatycznego – poniżej godziny Nominacja

Nagroda Jussi

Nagroda Jussi jest fińskim odpowiednikiem amerykańskich Oscarów. Wręcza się ją za dokonania w branży filmowej w Finlandii. Hitchcock został pośmiertnie uhonorowany statuetką za całokształt twórczości w 1984.

Rok Nominowane dzieło Kategoria Wynik Źr
1984 Całokształt twórczości Najlepszy filmowiec zagraniczny Wygrana [25]

Nagroda Laurela

Nagroda Laurela została utworzona w 1957 przez magazyn „Motion Picture”. Była przyznawana twórcom filmowym, aktorom, reżyserom i kompozytorom do 1971. Spośród trzynastu nominacji, Hitchcock ośmiokrotnie zostawał laureatem.

Rok Nominowane dzieło Kategoria Wynik Źr
1958 on sam Najlepszy producent / reżyser Nominacja [26]
1959 Wygrana
1960 Wygrana
1961 Wygrana
1962 Wygrana
1963 Nominacja
1964 Wygrana
1965 Nominacja
1966 Wygrana
1967 Nominacja
1968 Nominacja
1970 Wygrana
1971 Wygrana

Nagroda Saturn

Nagroda Saturn przyznawana jest od 1972 przez organizację Academy of Science Fiction, Fantasy and Horror Films w celu propagowania najlepszych produkcji z wymienionych wcześniej gatunków. Hitchcock został pośmiertnie uhonorowany statuetką za całokształt twórczości w 1994.

Rok Nominowane dzieło Kategoria Wynik Źr
1994 Całokształt twórczości The Life Career Award Wygrana [27]

Nagroda Stowarzyszenia Nowojorskich Krytyków Filmowych

Nagroda Stowarzyszenia Nowojorskich Krytyków Filmowych (NYFCC Award) przyznawana jest corocznie w dziedzinie filmu od 1935 przez Stowarzyszenie Nowojorskich Krytyków Filmowych. Hitchcock był trzykrotnie nominowany, zdobywając główną nagrodę w 1939.

Rok Nominowane dzieło Kategoria Wynik Źr
1936 Człowiek, który wiedział za dużo, 39 kroków Najlepszy reżyser Nominacja [28]
1939 Starsza pani znika Wygrana [29]
1955 Okno na podwórze Nominacja [28]

National Board of Review

Organizacja National Board of Review (NBR MP) powstała w 1909. Towarzystwo działa między innymi na rzecz promowania komentarzy na temat wszystkich aspektów produkcji filmowej poprzez oferowanie programów edukacyjnych i seminariów dla studentów na kierunku filmoznawstwa. Hitchcock otrzymał główną nagrodę w 1970.

Rok Nominowane dzieło Kategoria Wynik Źr
1970 Topaz Najlepszy reżyser Wygrana [30][31]

Złoty Glob

Złote Globy wręczane są corocznie przez Hollywoodzkie Stowarzyszenie Prasy Zagranicznej (HFPA), która wyróżnia wybitne osiągnięcia w branży rozrywkowej, zarówno krajowej, jak i zagranicznej oraz skupia uwagę szerokiej publiczności na najlepszych filmach kinowych oraz telewizyjnych. Spośród dwóch uzyskanych nominacji (jedną z nich otrzymał za najlepszą reżyserię w 1973), Hitchcock zdobył jedną nagrodę. W styczniu 1961 HFPA nazwało go „wielkim mistrzem suspensu światowego kina”[32]. 6 lutego 1972, w zasłudze za „wybitny wkład w rozwój kultury i rozrywki”, został uhonorowany nagrodą im. Cecila B. DeMille’a.

Rok Nominowane dzieło Kategoria Wynik Źr
1958 Alfred Hitchcock przedstawia Najlepszy program telewizyjny Wygrana [33]
1972 Całokształt twórczości Nagroda im. Cecila B. DeMille’a Wygrana [34]
1973 Szał Najlepszy reżyser Nominacja [35]

Inne wyróżnienia

Gwiazda Alfreda Hitchcocka za dokonania filmowe, mieszcząca się na Hollywoodzkiej Alei Gwiazd (2006)
Gwiazda Hitchcocka za dokonania telewizyjne na Hollywoodzkiej Alei Gwiazd w Los Angeles (2006)
Podobizny Tippi Hedren i Alfreda Hitchcocka w dzielnicy French Quarter podczas Mardi Gras (1989)
Figura woskowa Alfreda Hitchcocka w Madame Tussaud w Londynie (2006)
Rzeźba głowy Hitchcocka w Londynie (Shoreditch Park, osiedle Gainsborough Studios; 2007)
Graffiti przedstawiające m.in. Hitchcocka w Lyonie (2010)
Pamiątkowa płyta na stacji metra w Leytonstone (2014)
Mural ukazujący Alfreda Hitchcocka w Londynie (2017)
Reklama wystawy poświęconej reżyserowi i jego twórczości w São Paulo Museum of Image and Sound w São Paulo (2018)

W 1935 Alfred Hitchcock został wyróżniony złotym medalem, przyznanym przez Institute of Amateur Cinematographers, za najlepszy angielski film ostatnich dwunastu miesięcy (Człowiek, który wiedział za dużo, 1934)[36]. W 1948 reżyser zdobył nagrodę japońskiego magazynu „Kinema Junpo” za film Podejrzenie (1941)[37]. 8 lutego 1960, w uznaniu za wkład w przemysł filmowy i jego rozwój, otrzymał dwie gwiazdy na Hollywoodzkiej Alei Gwiazd, mieszczące się przy 6506 i 7013 Hollywood Boulevard[38]. Organizacja Mystery Writers of America (MWA), „w uznaniu za wkład w rozwój gatunku kryminalnego”, przyznała mu nagrodę Kruka[39]. Również w 1960, za swoje upodobanie do win, otrzymał na Burgundzkim Festiwalu Win od mera Dijon tytuł Chevalier du Tastevin[40]. Z kolei na Cinémathèque Française oddano hołd reżyserowi, poprzez zorganizowanie festiwalu jego filmów[40]. W 1963 Hitchcock otrzymał od władz Uniwersytetu Santa Clara tytuł doktora honoris causa[41]. Dwa lata później Amerykańska Gildia Scenarzystów, za „historyczny wkład w rozwój kinematografii amerykańskiej”, odznaczyła reżysera Milestone Award[42]. 7 lipca 1966 burmistrz Nowego Jorku John Lindsay przyznał Hitchcockowi honorowy medal miasta w dziedzinie osiągnięć kulturalnych[43].

Również w 1966 otrzymał od Uniwersytetu Harvarda honorowe członkostwo Klubu Dramatycznego. Władze Uniwersytetu Bostońskiego nagrodziły go zaszczytną wzmianką. Z kolei gubernator stanu Massachusetts ogłosił 14 lipca Dniem Alfreda Hitchcocka we Wspólnocie Massachusetts[43]. 8 sierpnia biura Universalu w Londynie zorganizowały uroczystą galę nadania reżyserowi honorowego członkostwa Stowarzyszenia Techników Filmu i Telewizji (ACTT). Jej gospodarzem był Michael Balcon[44]. 9 czerwca 1968 Uniwersytet Kalifornijski w Santa Cruz (UCSC), za „wspaniałe osiągnięcia na polu kinematografii”, nadał mu tytuł doktora honoris causa[45]. 5 września 1969 podczas gali w Hollywood francuski konsul Didier Raguenet, „w uznaniu za znaczący wkład w sztukę”, odznaczył reżysera francuskim Orderem Sztuki i Literatury[46]. 14 stycznia 1971 Hitchcocka uhonorowano Orderem Legii Honorowej w randze kawalera, nadanym mu przez prezydenta Georges’a Pompidou[47]. W pierwszym tygodniu marca, podczas uroczystości w Royal Albert Hall, reżyser odebrał z rąk księżniczki Anny honorowe członkostwo w Stowarzyszeniu Sztuki Filmowej i Telewizyjnej[48]. W 1972 władze Uniwersytetu Columbia nadały mu doktorat honoris causa w dziedzinie nauk humanistycznych[49]. Ten sam tytuł otrzymał również od Uniwersytetu Południowej Kalifornii[50].

Popiersie Hitchcocka mieszczące się w Universal Studios (2012)

Od 11 stycznia do 3 lutego 1973 Los Angeles County Museum of Art (LACMA) przeprowadzało retrospekcję dwudziestu jeden filmów Hitchcocka oraz dziewięciu odcinków telewizyjnych[51]. Również w 1973 został laureatem Grand Master Award, nagrody za całokształt twórczości przyznawanej przez MWA[39]. 23 czerwca Międzynarodowe Stowarzyszenie Pracowników Sceny uhonorowało go określeniem „umiejętnie sprzedający się człowiek filmu”[51]. W 1976 Hitchcockowi przyznano specjalnie ustanowioną dla niego nagrodę podczas festiwalu Filmex w Los Angeles w Kalifornii, którą odebrał z rąk Jamesa Stewarta[52]. 18 lipca 1978 otrzymał specjalną nagrodę wydawców podczas gali zorganizowanej przez magazyn branżowy „Photoplay”[53]. Pod koniec 1979 Brytyjsko-Amerykańska Izba Handlowa ogłosiła Hitchcocka Człowiekiem Roku[54]. 31 grudnia reżyserowi nadano Order Imperium Brytyjskiego (KBE) – II klasa: Rycerz[55]. Z uwagi na zły stan zdrowia, Hitchcock nie mógł osobiście udać się na ceremonię do Londynu. 3 stycznia 1980, podczas prywatnej uroczystości w Universal Studios, brytyjski konsul przedstawił mu dokument potwierdzający nadanie tytułu honorowego[54][56].

Cztery wyreżyserowane przez niego filmy: Okno na podwórze (1954), Zawrót głowy (1958), Północ, północny zachód (1959) oraz Psychoza (1960), dwukrotnie (w 1998 i 2007) zostały sklasyfikowane na liście „stu najlepszych amerykańskich filmów” sporządzonej przez American Film Institute[57][58]. W 1999 Brytyjski Instytut Filmowy zaliczył dwa filmy Hitchcocka z lat 30. – 39 kroków (1935) i Starsza pani znika (1938) – do rankingu najwybitniejszych filmów tamtejszej kinematografii XX wieku[57]. W 2008 AFI zamieścił cztery filmy reżysera – M jak morderstwo (1954), Okno na podwórze, Zawrót głowy i Północ, północny zachód – na liście „najlepszych kryminałów”, z czego Zawrót głowy na 1. miejscu[59].

3 sierpnia 1998 United States Postal Service (USPS) wydała limitowaną serię 32-centowych znaczków pocztowych z jego podobizną w związku z edycją „Legendy Hollywoodu”[60]. Wiosną i jesienią 1999, z okazji przypadającej setnej rocznicy urodzin reżysera, Museum of Modern Art (MoMA) zorganizowało wystawę pamiątek po Hitchcocku i projekcję wszystkich jego zachowanych filmów[61]. Rok później dzieła reżysera zaliczono do wielkich obrazów i zorganizowano wystawę „Hitchcock and Art: Fatal Coincidence”, którą otwarto w Musée des Beaux-Arts de Montréal, przed wysłaniem jej do Centre Georges Pompidou[62]. W maju 2012 Hitchcock znalazł się wśród brytyjskich ikon kulturowych, wybranych przez Petera Blake’a, które pojawiły się w jego nowej wersji najsłynniejszego dzieła − na okładce albumu Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band z 1967 − aby uczcić w ten sposób najważniejsze osobistości kultury brytyjskiej, które autor podziwiał[63]. W czerwcu 2013 Brytyjski Instytut Filmowy, w hołdzie dla dokonań Hitchcocka, zorganizował w Harvey Theater w nowojorskim Brooklyn Academy of Music specjalny pokaz „The Hitchcock 9”, podczas którego zaprezentowano odrestaurowane wersje wczesnych niemych filmów reżysera[64].

Osiem filmów Hitchcocka – Rebeka (1940), Cień wątpliwości (1943), Osławiona (1946), Okno na podwórze, Zawrót głowy, Północ, północny zachód, Psychoza i Ptaki (1963) wpisano do National Film Registry[65].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Spoto 2000 ↓, s. 19–22.
  2. ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 921.
  3. ↑ Spoto 2000 ↓, s. 599; Adair 2002 ↓, s. 145; McGilligan 2005 ↓, s. 920–921; Truffaut 2005 ↓, s. 326–327; Ackroyd 2017 ↓, s. 314.
  4. ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 759.
  5. ↑ a b Alan Burton: Historical Dictionary of British Spy Fiction. Rowman & Littlefield, 2016, s. 202. ISBN 978-1442255869. (ang.).
  6. ↑ François Truffaut: The Films in My Life. Simon & Schuster, 1978, s. 89. ISBN 978-0-671-22919-1. (ang.).
  7. ↑ Official Selection 1953: All the Selection. . . (ang.).
  8. ↑ Official Selection 1956: All the Selection. . . (ang.).
  9. ↑ Spoto 2000 ↓, s. 576; McGilligan 2005 ↓, s. 898; Truffaut 2005 ↓, s. 327–328.
  10. ↑ Charlotte Chandler: It’s Only a Movie: Alfred Hitchcock: A Personal Biography. Applause Theatre & Cinema Books, 2006, s. 301. ISBN 978-1557836922. (ang.).
  11. ↑ Palmarès – Locarno Festival. . . (ang.).
  12. ↑ McDevitt i Juan 2009 ↓, s. 286.
  13. ↑ McDevitt i Juan 2009 ↓, s. 295.
  14. ↑ Spellbound – Arthouse Hotel. . . (ang.).
  15. ↑ Federico Fellini, Peter Bondanella, Manuela Gieri: La Strada. Rutgers University Press, 1987, s. 223. ISBN 978-0813512372. (ang.).
  16. ↑ McDevitt i Juan 2009 ↓, s. 245.
  17. ↑ Mark Harris: Pictures at a Revolution: Five Movies and the Birth of the New Hollywood. Penguin Books, 2009, s. 490. ISBN 978-0-14-311503-8. (ang.).
  18. ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 354, 356.
  19. ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 441–442.
  20. ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 474.
  21. ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 646.
  22. ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 757–758.
  23. ↑ Spoto 2000 ↓, s. 543.
  24. ↑ McDevitt i Juan 2009 ↓, s. 258.
  25. ↑ Alfred Hitchcock Awards Jussi Awards. . . (fiń.).
  26. ↑ Motion Picture Exhibitor Magazine (Laurel Awards). . . (ang.).
  27. ↑ Saturn Awards. . . (ang.).
  28. ↑ a b Alfred Hitchcock – Awards. IMDb. . . (ang.).
  29. ↑ Adair 2002 ↓, s. 63; McGilligan 2005 ↓, s. 291; Ackroyd 2017 ↓, s. 102.
  30. ↑ McDevitt i Juan 2009 ↓, s. 346.
  31. ↑ 1969 Archives – National Board of Review. National Board of Review. . . (ang.).
  32. ↑ Spoto 2000 ↓, s. 485.
  33. ↑ Spoto 2000 ↓, s. 452.
  34. ↑ Spoto 2000 ↓, s. 564.
  35. ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 888.
  36. ↑ Ackroyd 2017 ↓, s. 80.
  37. ↑ Kinema Junpo Awards. . . (ang.).
  38. ↑ Alfred Hitchcock: Hollywood Walk of Fame. . . (ang.).
  39. ↑ a b Edgars Database: Alfred Hitchcock. . . (ang.).
  40. ↑ a b Spoto 2000 ↓, s. 482.
  41. ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 830–831.
  42. ↑ Spoto 2000 ↓, s. 527; Ackroyd 2017 ↓, s. 282.
  43. ↑ a b Spoto 2000 ↓, s. 536.
  44. ↑ Spoto 2000 ↓, s. 537.
  45. ↑ Spoto 2000 ↓, s. 543–544.
  46. ↑ Spoto 2000 ↓, s. 547.
  47. ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 870.
  48. ↑ Spoto 2000 ↓, s. 556; McGilligan 2005 ↓, s. 874.
  49. ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 887.
  50. ↑ Patrick Humphries: The Films of Alfred Hitchcock. Portland House, 1986, s. 177. ISBN 978-0517604700. (ang.).
  51. ↑ a b Spoto 2000 ↓, s. 571.
  52. ↑ Spoto 2000 ↓, s. 585.
  53. ↑ Spoto 2000 ↓, s. 587.
  54. ↑ a b Spoto 2000 ↓, s. 603.
  55. ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 925.
  56. ↑ Ackroyd 2017 ↓, s. 315.
  57. ↑ a b McGilligan 2005 ↓, s. 932.
  58. ↑ AFI’s 100 Years…100 Movies (2007). Amerykański Instytut Filmowy. . . (ang.).
  59. ↑ AFI: 10 Top 10. Amerykański Instytut Filmowy. . . (ang.).
  60. ↑ Legends of Hollywood: Alfred Hitchcock. . . (ang.).
  61. ↑ Adair 2002 ↓, s. 147; McGilligan 2005 ↓, s. 933.
  62. ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 933–934.
  63. ↑ ‘Sgt. Pepper’ Album Cover Updated with New Famous Faces. „Parade”. OCLC 1772138. . . (ang.). 
  64. ↑ Dave Kehr. Hitchcock, Finding His Voice in Silents. „The New York Times”. ISSN 0362-4331. . . (ang.). 
  65. ↑ Complete National Film Registry Listing. Biblioteka Kongresu. . . (ang.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Alfred Hitchcock
Filmy fabularne
Lata 20.
Lata 30.
Lata 40.
Lata 50.
Lata 60.
Lata 70.
Powiązane artykuły
Filmy krótkometrażowe
Telewizja
Rodzina