Legion Turkiestański
W tym artykule zbadamy różne aspekty Legion Turkiestański, aby zapewnić czytelnikowi pełną i szczegółową analizę tego tematu. Od jego początków po dzisiejsze znaczenie, poprzez wpływ na różne obszary społeczeństwa – zanurzymy się w podróż, w której zajmiemy się jego wieloma aspektami. Poprzez połączenie danych historycznych, aktualnych teorii i konkretnych przykładów staramy się zaoferować wszechstronną wizję, która pozwala na dokładne zrozumienie znaczenia Legion Turkiestański we współczesnym społeczeństwie. Niezależnie od tego, czy jest to osoba, koncepcja, data czy jakikolwiek inny element zainteresowania, naszym celem jest zapewnienie czytelnikowi narzędzi niezbędnych do zagłębienia się w fascynujący świat Legion Turkiestański i zrozumienia jego dzisiejszego znaczenia.
 Sztandar | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1942 |
| Rozformowanie |
1944 |
| Działania zbrojne | |
| Bitwa o Normandię Kampania włoska | |
Legion Turkiestański (niem. Turkistanische Legion, ros. Туркестанский легион) – ochotnicza kolaboracyjna formacja zbrojna złożona z przedstawicieli narodów ZSRR z Azji Środkowej podczas II wojny światowej. Wchodziła w skład Legionów Wschodnich (Ostlegionen).
.png)
Geneza
Po ataku wojsk niemieckich na ZSRR 22 czerwca 1941, do niewoli niemieckiej dostawały się tysiące żołnierzy Armii Czerwonej, w tym mieszkańcy Azji Środkowej. W tej sytuacji Minister Rzeszy do Spraw Okupowanych Terytoriów Wschodnich Alfred Rosenberg przedstawił plan sformowania z nich jednostek wojskowych, mających posłużyć do wyzwolenia spod panowania sowieckiego republik środkowoazjatyckich. Niemieckie dowództwo zgodziło się na to. Już w październiku 1941 Niemcy rozpoczęli przygotowania do utworzenia spośród jeńców wojennych dwóch batalionów specjalnego przeznaczenia, mających działać na Kaukazie i w Azji Środkowej. W rezultacie 15 listopada tego roku na Zaporożu rozpoczęło się formowanie przy 444 Dywizji Bezpieczeństwa tzw. pułku turkiestańskiego. Rekrutował się on spośród jeńców wojennych z Armii Czerwonej pochodzących z terenów obecnego Kazachstanu, Kirgistanu, Turkmenistanu, Tadżykistanu i Uzbekistanu (główne narodowości: Kazachowie, Uzbecy, Turkmeni, Tadżycy, Kirgizi)[1]. W jego skład weszły cztery kompanie piechoty dowodzone przez niemieckich oficerów. Przy stworzeniu jednostki duży wpływ mieli emigranci Mustafa Czokaj i Weli Kajum-chan, prowadzący werbunek i propagandę w obozach jenieckich. Zimą 1941/1942 r. pułk pełnił służbę ochronną w północnej części okupowanego Krymu. Następnie został przeformowany w 811 Ostbatalion.
Legion Turkiestański
W lutym 1942 w Legionowie w Generalnym Gubernatorstwie rozpoczęto formowanie Legionu Turkiestańskiego jako części Ostlegionów. Składał się on z ochotników – jeńców wojennych z Armii Czerwonej, pochodzących z Azji Środkowej, osadzonych w obozach jenieckich leżących w strefie tyłowej Grupy Armii "Północ" i Grupy Armii "Centrum", a także znajdujących się na terytorium Generalnego Gubernatorstwa oraz Komisariatów Rzeszy "Ostland" i "Ukraina". Ochotniczemu zaciągowi do legionów sprzyjało niskie przywiązanie do ideologii komunistycznej i władzy radzieckiej, a z drugiej strony wyniszczające warunki, w jakich przetrzymywani byli jeńcy radzieccy, powodujące wysoką śmiertelność w obozach, głównie z powodu głodu i chorób[1]. Legion organizacyjnie podlegał Kommando der Ostlegionen w Radomiu. W składzie Legionu funkcjonowali mułłowie, łączący funkcje religijne z dowódczymi, gdyż jednocześnie byli dowódcami plutonów. Wiosną 1942 r. na front zostały wysłane dwa pierwsze bataliony Legionu (450 i 452), później – kolejne cztery (781, 782, 783 i 784), zaś wiosną 1943 – ostatnich osiem batalionów (785, 786, 787, 788, 789, 790, 791 i 792). Ogółem Niemcy sformowali więc na terytorium okupowanej Polski czternaście batalionów turkiestańskich. Każdy batalion (liczący 800 – 1 tys. żołnierzy) składał się z trzech kompanii piechoty, kompanii karabinów maszynowych i kompanii sztabowej, po 130-200 ludzi. Kompania piechoty miała trzy plutony piechoty i pluton karabinów maszynowych, kompania sztabowa – pluton przeciwpancerny (3 działka ppanc. 45 mm), pluton moździerzy (15 lekkich i średnich moździerzy), pluton saperów i pluton łączności. Kadra niemiecka batalionu liczyła 80 żołnierzy: 5 oficerów, 32 podoficerów i 23 szeregowców. Uzbrojenie było zdobyczne pochodzenia sowieckiego. Na rękawach mundurów występowała naszywka Legionu. Zadaniem batalionów była walka z partyzantami, służba ochronna, a także działalność dywersyjno-wywiadowcza na tyłach Armii Czerwonej. Miały one też prowadzić antysowiecką i proniemiecką propagandę po przewidywanym zajęciu republik Azji Środkowej.
Ze względu na rosnącą liczbę jeńców wojennych z Armii Czerwonej, pochodzących z Azji Środkowej, Niemcy postanowili w maju 1942 r. utworzyć na okupowanej Ukrainie drugie centrum formowania Ostlegionów. Powstało ono na bazie sztabu rozformowanej 162 dywizji piechoty. Legion Turkiestański tworzył się w Romnach. Do maja 1943 r. utworzono 12 turkiestańskich batalionów polowych (I/29, I/44, I/76, I/94, I/100, I/295, I/297, I/305, I/370, I/371, I/384, I/389). Cyfra rzymska oznaczała numer batalionu, zaś arabska – numer dywizji, z której pochodziła kadra batalionu. W maju 1943 r. ukraińskie centrum formowania Ostlegionów zostało przeformowane w 162 Turkiestańską Dywizję Piechoty pod dowództwem gen. mjr. Oskara Rittera von Niedermayera. Na bazie batalionów turkiestańskich utworzono 303 turkiestański pułk piechoty. W literaturze spotyka się dane, że ogółem w Legionie Turkiestańskim służyło ok. 80.000 ludzi, a w szczytowym okresie rozwoju na przełomie 1943/1944 roku było ich 18.000[1].
Wśród żołnierzy batalionów turkiestańskich silną działalność propagandowo-kulturalną prowadzili działacze Turkiestańskiego Komitetu Narodowego z siedzibą w Berlinie. Prowadzili oni pro-niemiecką i antysowiecką propagandę, organizowali różne kursy i szkolenia, wydawali pismo "Milli Turkistan" oraz różne publikacje, odezwy, ulotki itp.
Działalność wojenna
Większość batalionów turkiestańskich została podporządkowana 6 Armii gen. płk. Friedricha Paulusa. Działały one na kierunku stalingradzkim. Od września 1942 do stycznia 1943 na kierunku astrachańskim w składzie 16 dywizji zmotoryzowanej działały 450, 782 i 811 bataliony turkiestańskie, bardzo dobrze oceniane przez niemieckie dowództwo. Miały one być użyte w planowanych działaniach wojennych na obszarze Azji Środkowej. Bataliony turkiestańskie walczyły też na Kaukazie. Na kierunku na Tuapse w składzie 17 Armii działały 452 i 781 bataliony turkiestańskie (452 batalion został później rozformowany). W rejonie Nalczika i Mozdoka w składzie 1 Armii Pancernej walczył I/370 batalion turkiestański. Zdarzały się też zbrojne wystąpienia przeciwko Niemcom. 13 września 1943 w rejonie Obołonu w batalionie turkiestańskim, działającym w składzie 2 Armii, doszło do buntu. Jego żołnierze zabili niemieckich oficerów, po czym trzy kompanie z bronią w ręku przebiły się na sowiecką stronę frontu.
Tego typu wydarzenia spowodowały decyzję przerzucenia Ostlegionów do okupowanych krajów zachodniej Europy. Oba centra formowania Ostlegionów zostały przeniesione do południowej Francji, a następnie przeformowane w turkiestański, gruziński i północnokaukaski bataliony zapasowe. Następnie na ich bazie utworzono 1 i 2 ochotnicze pułki kadrowe, wchodzące w skład Freiwillige Stamm Division. Bataliony turkiestańskie pełniły służbę ochronną na wybrzeżu wzdłuż Wału Atlantyckiego.
W styczniu 1944 na bazie m.in. 782, 786, 790 i 791 batalionów turkiestańskich sformowano w obozie w Trawnikach 1 Wschodniomuzułmański Pułk pod dowództwem SS-Obersturmbannführera Andreasa Meyer-Madera.
Zobacz też
- Pacyfikacja wsi Jamy - 1944