Obecnie Krótka sprzedaż to temat, który przykuł uwagę wielu ludzi na całym świecie. Dzięki swojemu znaczeniu i zróżnicowanemu zakresowi zainteresowań Krótka sprzedaż stał się kluczowym punktem dyskusji i debaty w różnych dziedzinach. Mający bezpośredni wpływ na społeczeństwo, gospodarkę i kulturę, Krótka sprzedaż jest przedstawiany jako temat będący przedmiotem wspólnego zainteresowania osób w każdym wieku i o każdym pochodzeniu. W tym artykule będziemy dalej badać wpływ Krótka sprzedaż i sposób, w jaki kształtuje on nasz dzisiejszy świat.
Krótka sprzedaż – sprzedaż akcji lub instrumentów dłużnych, które w chwili zawarcia umowy sprzedaży nie są własnością sprzedającego, w tym taka sprzedaż w sytuacji, gdy w chwili zawarcia umowy sprzedaży sprzedający pożyczył akcje lub instrumenty dłużne do celów ich dostawy przy rozrachunku lub uzgodnił ich pożyczenie[1].
Dla wykonania transakcji można nie mieć danych papierów („goła krótka sprzedaż”), jednak zwykle dopuszczalne jest jedynie sprzedawanie papierów wartościowych, które wcześniej zostały pożyczone. Realizacja krótkiej sprzedaży jest możliwa dzięki dwudniowemu (akcje i obligacje skarbowe) cyklowi rozliczeniowemu transakcji.
Inwestor może dokonać krótkiej sprzedaży, jeśli przewiduje, że kurs danego papieru wartościowego będzie spadać. W przypadku rzeczywistego spadku jego wartości zyskiem brutto jest różnica między kwotą uzyskaną ze sprzedaży pożyczonych papierów wartościowych a kwotą zapłaconą za ich wykup. Natomiast zyskiem netto na rachunku inwestycyjnym jest zysk brutto po odjęciu wynagrodzenia dla pożyczkodawcy za udzielenie pożyczki oraz prowizji biura maklerskiego od kupna i sprzedaży akcji. W razie przeciwnego niż oczekiwany rozwoju sytuacji, tj. wzrostu ceny giełdowej papieru wartościowego powyżej ceny sprzedaży, inwestor odnotuje stratę.
Pożyczkodawcą papierów wartościowych (głównie akcji lub obligacji) jest zwykle dom maklerski, bank powierniczy lub fundusz inwestycyjny, fundusz emerytalny, zagraniczny inwestor.
Krótka sprzedaż ma inny charakter od inwestowania w wartość i nabywania praw (korporacyjnych – przy akcjach lub obligatariusza – przy obligacjach). W tym przypadku ze sprzedaży na skończony czas uzyskuje się środki pieniężne, a zysk wynikać będzie z korzyści z dysponowania pieniędzmi i zmniejszeniu wartości kursu papierów. Transakcję krótkiej sprzedaży akcji uważa się za bardziej ryzykowną niż tradycyjną transakcję kupna. Ma to związek z odmiennym profilem ryzyka (przy krótkiej sprzedaży pojawiają się zobowiązania do wykonania odkupienia), a ryzyko w tradycyjnej transakcji kupna jest ograniczone do kwoty zainwestowanej (kurs akcji może spaść do zera), w krótkiej sprzedaży strata nie ma ograniczenia (kurs akcji w odkupie może rosnąć dowolnie). Ze względu na powiązanie transakcji krótkiej sprzedaży z pożyczeniem papierów wartościowych, dodatkowo może pojawić się ryzyko konieczności zamykania pozycji w warunkach wymuszenia takiej operacji przez pożyczkodawcę.
Krótkiej sprzedaży nie stosuje się zwykle, gdy:
Te przesłanki zwykle dają podstawy do oczekiwania wzrostu wartości akcji.
Dokonujący krótkiej sprzedaży realizuje zysk (lub stratę) w momencie odkupienia papierów i zwrotu pożyczki. W przypadku odpłatnego zbycia pożyczonych papierów wartościowych, zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych, przychód ustalany jest na dzień zwrotu pożyczonych papierów (lub na dzień uzgodnionego zwrotu).
W przypadku zabezpieczonej krótkiej sprzedaży dodatkowym kosztem są opłaty (np. za udzielenie pożyczki papierów wartościowych) i konieczność dostarczenia zabezpieczenia.
Krótka sprzedaż jest uważana za wątpliwą moralnie[2].
Przedmiotem zlecenia krótkiej sprzedaży w Polsce mogą być wyłącznie papiery wartościowe wpisane na listę publikowaną przez GPW, spełniające co najmniej jedno z poniższych kryteriów:
Podstawowa regulacja: ustawa o obrocie instrumentami finansowymi[3].