Krzyż Męstwa (Grecja)

Krzyż Męstwa
Αριστείον Ανδρείας

Awers Krzyża Złotego (wer. 1974)
Baretka Krzyża Komandorskiego (wer. 1974)
Baretka Krzyża Złotego (wer. 1974)
Baretka Krzyża Srebrnego (wer. 1974)
Ustanowiono	13 maja 1913
Wydano	62 Krzyże Komandorskie 13 068 Krzyży Złotych 65 256 Krzyży Srebrnych
Powyżej	Krzyż Waleczności
Poniżej	Krzyż Wojenny
Multimedia w Wikimedia Commons

Krzyż Męstwa (gr. Αριστείον Ανδρείας, Aristeion Andreias)^[1], dawn. Odznaka za Męstwo^[2] lub Order Najwyższego Bohaterstwa^[3][4] – najwyższe odznaczenie wojenne Królestwa Grecji i drugie w hierarchii odznaczenie wojenne Republiki Greckiej.

Ustanowiony 13 maja 1913 przez króla Konstantyna I, odnowiony 11 listopada 1940, oraz ponownie 9 kwietnia 1974 (wyłącznie jako odznaczenie czasu wojny).

Nadawany oficerom, podoficerom i szeregowym wszystkich rodzajów greckich sił zbrojnych, a także zbiorowo oddziałom wojskowym oraz żołnierzom innych państw, za czyny wyjątkowego męstwa i waleczności, jak również za wybitne dowodzenie.

Posiada rangę orderu, choć formalnie jest tylko odznaczeniem.

Krzyż dzieli się na trzy klasy:

• Krzyż Komandorski – nadawany generałom i admirałom
• Krzyż Złoty – nadawany pozostałym oficerom
• Krzyż Srebrny – nadawany podoficerom i szeregowym

W każdej klasie może zostać nadany wielokrotnie.

Od roku 1914 nadano ogółem 78 386 krzyży, wliczając nadania wielokrotne oraz zbiorowe.

• Krzyż komandorski – 62 nadania:
  • król Konstantyn I (1914)
  • adm. Pawlos Kunduriotis (1914)
  • gen. Anastasios Papoulas (1921)
  • król Jerzy II (1946)
  • marsz. Aleksandros Papagos (1946)
  • adm. Aleksandros Sakellariou (1947)
  • adm. Epameinondas Kavvadias (1947)
  • adm. Petros Voulgaris (1947)
  • król Paweł I (1947)
  • gen. Konstantinos Ventiris (1948)
  • oraz 52 nadania zbiorowe
• Krzyż złoty – 13 068 nadań, m.in.:
  • Jerzy Iwanow-Szajnowicz (1976)
• Krzyż srebrny – 65 256 nadań.

Odznakę z 1913 roku stanowi zwieńczony królewską koroną krzyż kawalerski o wydłużonym dolnym ramieniu (krzyż łaciński). Ramiona krzyża są pokryte białą emalią i niebiesko obramowane. Awers środkowego medalionu przedstawia św. Dymitra na koniu na białym tle; na rewersie widnieje napis ΑΞΙᾼ. Odznaki I i II klasy są złote, natomiast krzyż srebrny jest wykonany w srebrze, bez emalii. Krzyż komandorski noszono na szyi, krzyże pozostałych klas – na wstążce na piersi lub w dziurce od guzika munduru.

Wstążka jest złożona z pięciu pasków: trzech jasnoniebieskich i dwóch białych.

Krzyże z 1940 roku mają analogiczny wygląd, lecz na wstążce umieszczone jest okucie z rokiem 1940.

Przy odznakach współczesnych zmieniono nieco wygląd insygniów. Wieńczącą krzyż koronę zastąpił okrągły medalion z tarczą herbową Republiki, zaś wizerunek św. Dymitra – portret Matki Bożej.

Krzyż Męstwa
Krzyż Srebrny, 1913	Krzyż Złoty, 1913	Krzyż Złoty, 1940	Krzyż Złoty, 1974

 Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Krzyżem Męstwa (Grecja).

• George J. Beldecos, Hellenic Orders, Decorations and Medals, Hellenic War Museum, Athens 1991, ISBN 960-85054-0-2.
• Dimitri Romanoff: The Orders, Medals and History of Greece. Rungsted Kyst, 1987.
• Zotiadis Orthodoxos, „Αριστείο Ανδρείας”, Στρατιωτική Επιθεώρηση (7-8/2003), s. 148–163
• Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Przepisy obowiązujące posiadaczy orderów, odznaczeń, medali i odznak. Warszawa-Kraków: Główna Księgarnia Wojskowa, Drukarnia Narodowa, 1939, s. 355.
• Ν.Δ. 376/74 Περί των Στρατιωτικών Μεταλλίων
• Bogdan Tuszyński: Księga sportowców polskich ofiar II Wojny Światowej 1939-1945. Warszawa: ARS Print Production, 1999.
• Wiktor Krzysztof Cygan, Jacek Skalski: Polska – w obronie wolności 1939-1945. Warszawa: Barwa i Broń, 2005.