Kapituła Orderu Odrodzenia Polski

Wygląd przypnij ukryj Kapituła Orderu Odrodzenia Polski
Awers
Awers insygniów Krzyża Wielkiego
Baretka
Baretka I klasy
Baretka
Baretka II klasy
Baretka
Baretka III klasy
Baretka
Baretka IV klasy
Baretka
Baretka V klasy
Ustanowiono

2 sierpnia 1921 (II RP)
20 października 1995 (III RP)

Powiązane

inne polskie kapituły orderów:

Kapituła Orderu Odrodzenia Polski w 2009 r. Od lewej stoją: Sławomir Radoń, Bohdan Cywiński, Marta Olszewska, Lech Kaczyński, Zofia Romaszewska, Jerzy Kropiwnicki, Ryszard Bugaj i Krzysztof Kauba

Kapituła Orderu Odrodzenia Polski – dziewięcioosobowy organ kolegialny stojący na straży honoru Orderu Odrodzenia Polski (Polonia Restituta). Do kompetencji Kapituły należy w szczególności opiniowanie wniosków o nadanie lub pozbawienie orderu oraz występowanie z inicjatywą nadania orderu lub jego pozbawienia.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, z tytułu swego wyboru na ten urząd, staje się Kawalerem Orderu Odrodzenia Polski I klasy (odznaczony Krzyżem Wielkim), Wielkim Mistrzem Orderu i przewodniczy Kapitule, którą tworzy wraz z ośmioma członkami. Członków Kapituły na pięcioletnią kadencję powołuje Wielki Mistrz spośród odznaczonych Orderem Odrodzenia Polski. Kapituła wybiera ze swego grona Kanclerza Orderu i Sekretarza Kapituły. Kapituła Orderu działa na podstawie swojego statutu, zatwierdzonego przez Prezydenta. Członkami Kapituły mogą być tylko obywatele polscy.

Prerogatywy

Kapituła ma prawo wyrażania opinii we wszystkich sprawach dotyczących orderu, a w szczególności:

Kapituła po rozpatrzeniu przedstawionych jej wniosków o nadanie lub pozbawienie orderu podejmuje uchwały:

Kapituła może przed wydaniem ostatecznej opinii zwrócić się do wnioskodawcy o uzupełnienie wniosku. Kapituła może zaproponować nadanie innej niż proponowana klasy orderu.

Obecny skład

Po objęciu urzędu prezydenta RP przez Andrzeja Dudę skład Kapituły wygląda następująco:

  1. Prezydent RP Andrzej Duda – przewodniczący Kapituły i Wielki Mistrz Orderu
  2. Piotr Andrzejewski – członek Kapituły powołany 7 sierpnia 2021
  3. Andrzej Chwalba – członek Kapituły powołany 9 listopada 2023
  4. Maria Gintowt-Jankowicz - członek Kapituły powołana 7 sierpnia 2021
  5. Wiesław Johann – członek Kapituły powołany 7 sierpnia 2021
  6. Maciej Łopiński – członek Kapituły powołany 18 kwietnia 2018
  7. Andrzej Stanisław Porawski – członek Kapituły powołany 26 lutego 2020
  8. Władysław Ortyl – członek Kapituły powołany 7 sierpnia 2021
  9. Mieczysław Ryba – członek Kapituły powołany 7 sierpnia 2021
  10. Krzysztof Szwagrzyk – członek Kapituły powołany 7 sierpnia 2021

Historia

II Rzeczpospolita (1921-1939)

Kapitułę powoływano na trzyletnią kadencję. Pierwsza Kapituła została powołana 2 sierpnia 1921. Jej członkami stałymi zostali wybrani spośród pierwszych piętnastu kawalerów orderu:

  1. Naczelnik Państwa Józef Piłsudski (przewodniczący Kapituły i Wielki Mistrz Orderu z urzędu)
  2. Jan Karol Kochanowski (Kanclerz Orderu do 1933),
  3. Kajetan Olszewski (Sekretarz Kapituły),
  4. Bernard Chrzanowski (Skarbnik Kapituły),
  5. Jan Dąbski (członek Kapituły),
  6. Władysław Raczkiewicz (członek Kapituły),
  7. Michał Siedlecki (członek Kapituły),
  8. Włodzimierz Tetmajer (członek Kapituły),
  9. Leon Wyczółkowski (członek Kapituły),

oraz, jako zastępcy członków:

a w jej skład nie weszli:

W 1925 Sekretarz Kapituły, Otwinowski, został aresztowany w związku z niedokładnością w wypłacaniu sum pieniężnych należnych tytułem orderu.

W czerwcu 1927 trzeci skład Kapituły został odnowiony; kanclerzem ponownie został J.K. Kochanowski, zmarłego Władysława Reymonta zastąpił Wacław Sieroszewski, a gen. Kajetana Olszewskiego zastąpił gen. Lucjan Żeligowski.

25 września 1936 prezydent Ignacy Mościcki powołał szósty skład Kapituły w składzie:

  1. Prezydent RP Ignacy Mościcki (przewodniczący Kapituły i Wielki Mistrz Orderu z urzędu),
  2. gen. Kazimierz Sosnkowski (Kanclerz Orderu),
  3. gen. Aleksander Osiński (Sekretarz Kapituły),
  4. sen. Bernard Chrzanowski (Skarbnik Kapituły),
  5. gen. Leon Berbecki,
  6. prof. Wacław Makowski,
  7. woj. Władysław Raczkiewicz,
  8. sen. Wacław Sieroszewski,
  9. gen. Lucjan Żeligowski.

Władze RP na Obczyźnie (1939-1993)

Po 1939 roku kontynuowano nadawanie orderu przez Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na obczyźnie, utrzymano 12-osobową Kapitułę (ośmiu członków, czterech zastępców), ale reaktywowano ją faktycznie dopiero 19 kwietnia 1955.

Lata 1955-1958 Lata 1958-1961

Zastępcy członków:

Lata 1961-1964

Zastępcy członków:

Lata 1964-1967 Lata 1967-70

Zastępcy członków:

Lata 1970-1973

Zastępcy członków:

Lata 1973-1978 Lata 1978-1981

Zastępcy członków:

Lata 1981-1984 Lata 1984-1987

Zastępcy członków:

Lata 1987-1990

Zastępcy członków:

Lata 1990-1993

Zastępcy członków:

III Rzeczpospolita (1993-2015)

Ustawa z 1992 zniosła funkcję zastępców, a ośmioosobowy skład (poza prezydentem) wybierany jest przez prezydenta na dłuższe, pięcioletnie kadencje, co z zasady powinno odpowiadać długości pełnienia urzędu przez Prezydenta RP (ponieważ ustawa nie przewiduje usunięcia członka kapituły przed upływem pięciu lat, współpraca pomiędzy przewodniczącym a gremium wybranym przez poprzednika, może być utrudniona).

Byli członkowie Kapituły od 1993 (lista niepełna):

Przypisy

  1. ↑ Ustawa z dnia 16 października 1992 r. o orderach i odznaczeniach (Dz.U. z 2022 r. poz. 1031)
  2. ↑ Kapituły orderów , prezydent.pl   (pol.).
  3. ↑ Powołania w skład Kapituły Orderu Odrodzenia Polski , prezydent.pl   (pol.).
  4. ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 3, 11.
  5. ↑ a b Zbigniew Puchalski: Dzieje polskich znaków zaszczytnych. Warszawa: Wyd. Sejmowe, 2000, s. 144-147.
  6. ↑ Aresztowanie. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 78 z 3 kwietnia 1925. 
  7. ↑ Kapituła Orderu „Polonia Restituta”. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 141 z 23 czerwca 1927. 
  8. ↑ Nowa Kapituła Orderu „Odrodzenia Polski”. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 221 z 26 września 1936. 
  9. ↑ Zbigniew Puchalski, Ireneusz J. Wojciechowski: Ordery i odznaczenia polskie i ich kawalerowie. Warszawa: KAW, 1987, s. 110-111.
  10. ↑ a b c d e Zbigniew Puchalski: Dzieje polskich znaków zaszczytnych. Warszawa: Wyd. Sejmowe, 2000, s. 213.
  11. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1955 nr 2, s. 9
  12. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1955 nr 3, s. 11
  13. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1958 nr 4, s. 22
  14. ↑ Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 września 1958 o powołaniu członków Kapituły Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 44-45, Nr 6 z 19 września 1958. 
  15. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1961 nr 3, s. 11
  16. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1961 nr 4, s. 17
  17. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1964 nr 3, s. 17
  18. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1967 nr 2, s. 7
  19. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1967 nr 3, s. 19
  20. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1967 nr 4, s. 27
  21. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1967 nr 5, s. 32 (sprostowanie omyłki pisarskiej)
  22. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1970 nr 3, s. 13
  23. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1979 nr 3, s. 9-10
  24. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1984 nr 2, s. 13-14
  25. ↑ Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 15 lipca 1986 r. o powołaniu członków i zastępców członków Kapituły Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 48, Nr 3 z 16 lipca 1986. 
  26. ↑ Wybór Kanclerza Kapituły Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 59, Nr 4 z 11 listopada 1986. 
  27. ↑ Powołanie członka Kapituły Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 59, Nr 4 z 11 listopada 1986. 
  28. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1987 nr 2, s. 12, 14
  29. ↑ Dziennik Ustaw RP na Obczyźnie. 1990 nr 2, s. 21-23
  30. ↑ Piotr Jakubowski: Kapituły orderów – kompetencje i praktyka funkcjonowania. W: Ordery i odznaczenia w III RP. Wybrane zagadnienia prawno-ustrojowe. Lublin: KUL, 2014, s. 77.
  31. ↑ a b c d e f g h Stefan Oberleitner: Ordery, odznaczenia, odznaki III Rzeczypospolitej Polskiej 1990–1999. Toruń: Adam Marszałek, 2001, s. 24-25.
  32. ↑ a b c Posiedzenie Kapituły Orderu Odrodzenia Polski. prezydent.pl, 1998-08-18. . .
  33. ↑ a b c d Kapituły Orderów – czerwiec 2008. Ordery i odznaczenia . prezydent.pl, 2008-06-08. .
  34. ↑ Pożegnanie Józefa Szajny. prezydent.pl, 2008-06-30. .
  35. ↑ Posiedzenie Kapituły Orderu Odrodzenia Polski. prezydent.pl, 2003-03-11. .
  36. ↑ a b c d e f g Wybory w Kapitule Orderu Odrodzenia Polski – 2009. prezydent.pl. .
  37. ↑ a b Wystąpili z Kapituły Orderu Odrodzenia Polski. fakty.interia.pl. . (pol.).
  38. ↑ a b c d e Posiedzenie Kapituły Orderu Odrodzenia Polski. prezydent.pl. .
  39. ↑ a b c d e f g Kapituły Orderów – lipiec 2015. prezydent.pl. .
  40. ↑ a b c d e f g Kapituły Orderów – wrzesień 2015. prezydent.pl. .
  41. ↑ Prezydent powołał członków Kapituły Orderu Orła Białego oraz Kapituły Orderu Odrodzenia Polski. prezydent.pl. .
  42. ↑ Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Aktualności / Wydarzenia / Uroczyste posiedzenie Kapituły Orderu Odrodzenia Polski , prezydent.pl   (pol.).

Bibliografia

Falerystyka
Rodzaj odznaczenia
Elementy insygniów
Formy zredukowane
Lista odznaczeń w
Lista baretek w
Prawo
System odznaczeń w Polsce