Juliusz Tarnowski (powstaniec)

W dzisiejszym świecie Juliusz Tarnowski (powstaniec) zyskał niespotykane dotąd znaczenie. Niezależnie od tego, czy jest to historia danej osoby, analiza głębokiego tematu, upamiętnienie ważnej daty czy cokolwiek innego, Juliusz Tarnowski (powstaniec) przykuł uwagę milionów osób na całym świecie. Znaczenie Juliusz Tarnowski (powstaniec) przekroczyło granice i bariery kulturowe, stając się tematem dyskusji i debat w wielu obszarach. W tym artykule dokładnie zbadamy Juliusz Tarnowski (powstaniec) i jego wpływ na dzisiejsze społeczeństwo, analizując jego znaczenie i znaczenie w różnych kontekstach.

Ten artykuł dotyczy uczestnika powstania styczniowego. Zobacz też: inne osoby tak samo się nazywające.
Juliusz Tarnowski
Ilustracja
Tarnowski na rycinie Henryka Redlicha
w monachijskim druku Wetterotha (1863)
Data i miejsce urodzenia

26 grudnia 1840
Dzików (Tarnobrzeg)

Data i miejsce śmierci

20 czerwca 1863
Komorów

Przyczyna śmierci

poległ w czasie powstania styczniowego w bitwie pod Komorowem

Miejsce spoczynku

kościół dominikański Matki Boskiej Różańcowej w Tarnobrzegu

Narodowość

polska

Edukacja

gimnazjum w Krakowie, Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Wiedeński, szkoła rolnicza w Hohenheim, lekcje śpiewu w Rzymie i Paryżu

Rodzice

Jan Bohdan Tarnowski, Gabriela z Małachowskich

Multimedia w Wikimedia Commons
Tarnowski na zdjęciu wykonanym we Lwowie przez Ignacego Stahla (1863)
Nagrobek Tarnowskiego w Sanktuarium Matki Bożej Dzikowskiej w Tarnobrzegu

Juliusz Tarnowski (ur. 26 grudnia 1840 w Dzikowie[1], zm. 20 czerwca 1863[1] w bitwie pod Komorowem[2][3]) – uczestnik powstania styczniowego, adiutant Zygmunta Jordana.

Życiorys

Juliusz Stefan Józef[a] Tarnowski urodził się w Dzikowie – obecnie dzielnicy Tarnobrzega[1] – jako 7. dziecko Jana Bogdana Tarnowskiego i Gabrieli z Małachowskich[3] (brat Stanisława i Jana Dzierżysława)[b]. Ojca stracił jako 9-latek[1]. Uczył się w gimnazjum w Krakowie[4][5], a następnie na Uniwersytetach – Jagiellońskim[6][7] i Wiedeńskim[8]; tam też kształcił się muzycznie oraz – dla przygotowania do gospodarowania odziedziczoną w tym czasie ziemią[8] – w cenionej wówczas szkole rolniczej w Hohenheim[9][10], gdzie – z braku miejsca w internacie – kwaterował na wsi; stamtąd 23 lutego 1862 r. wezwał go list donoszący o chorobie matki[11] (zmarła w dniu odebrania listu)[3][12]. Po zakończeniu nauki w Hohenheim udał się do Rzymu, gdzie brał lekcje śpiewu; przez swego mistrza został polecony Alaremu (do którego miał się udać do Paryża) słowami[8][13][c]:

Bella voce, e grande disposizione a ben accentare e con anima

Piękny głos i wielka dyspozycja o dobrym akcentowaniu i ożywieniu.

Udział w powstaniu styczniowym

Wieść o wybuchu powstania styczniowego dotarła do Tarnowskiego czasie jego pobytu we Włoszech; napisał stamtąd[d]:

Chcieliśmy dla Polski żyć, a trzeba będzie dla niej umrzeć.

Mimo to niezwłocznie przyjechał do Krakowa[14] i przyłączył się do grona osób, które chciały ruszyć z pomocą do Królestwa Kongresowego i weszły do oddziału Zygmunta Jordana[15]. Jego stosunek do tego odzwierciedlają słowa[15]:

Jeżeli powstanie potrwa udział w niem wezmę. Powołania wielkiego do kariery powstańczej nie czuję, ani mnie pociąga ten rodzaj wojny; ale dobrej wymówki nie mam i wymawiać się też nie myślę. Zobowiązań na siebie nie brałem, a jednak po imieniu rachują mnie do tych, co iść mogą i powinni.

Zajął się w Dzikowie, na potrzeby tworzonej jednostki, ujeżdżaniem koni, umundurowaniem, uzbrojeniem i szkoleniem ochotników[16], ale musiał to czynić z przekonaniem, że poświęci dla ojczyzny życie – przed wyruszeniem z oddziałem, pojechał się wyspowiadać oraz odwiedził i pożegnał krewnych oraz znajomych, lecz nie chciał, by go żegnano; sporządził też krótki testament[17]. Ostatecznie wszedł w skład pierwszego z dwóch oddziałów, liczących w sumie około 700 ludzi, i został adiutantem pułkownika Zygmunta Jordana[18]. Z tym oddziałem przeprawił się 20 czerwca 1863 r. przez Wisłę w okolicy Szczucina i zdążał do Komorowa; tam oddział starł się z oddziałem rosyjskim[19]. Tyły oddziału zaatakowali rosyjscy dragoni[20]. Walka przeciągała się i należało wyrwać się spomiędzy Rosjan przed nadejściem ich posiłków; Tarnowski prowadził kilkudziesięciu ochotników do ataku na bagnety, siedmiu z nich udało się chwilowo zająć stodołę na obrzeżu Komorowa; był wśród nich Tarnowski[21], który jednak po chwili został postrzelony w głowę[e], a wojsko rosyjskie stodołę odbiło. Zginęło jeszcze pięciu z siódemki, która zajęła stodołę[1], ale reszcie oddziału, dzięki odwróceniu uwagi tym atakiem, udało się przegrupować, odeprzeć atak dragonów i podążyć w kierunku lasu[22][f]. Juliusza Tarnowskiego pochowano w kościele dominikańskim pw. Matki Boskiej Różańcowej w Tarnobrzegu. Stanisław Tarnowski tak wspominał brata[g]:

…życie Jego było tylko piękną obietnicą, a jedynym czynem śmierć.

a jego postawę spointował Ferdynand Kuraś w wierszu: Wikiźródła Juliusz Tarnowski. W 50-tą rocznicę śmierci bohatera pod Komorowem, 20 czerwca 1863 r. na Wikiźródłach[h]:

– O darmo! Ojczyzna pomocy, gdy woła,
Polaka prawego nic wstrzymać nie zdoła;
W kim mężnych rycerzy gorąca krew płynie,
Ten o to nie pyta – zwycięży czy zginie.

W 2003 roku stanęło w Tarnobrzegu popiersie Juliusza Tarnowskiego dłuta i fundacji Andrzeja Pityńskiego. Przemysław Zamojski w 2012 i 2013 roku sporządził cykl grafik pt. „Juliusz Tarnowski in memoriam” z których 4 zostały opublikowane w piśmie społeczno-kulturalnym „Dzikovia”[23].

Uwagi

  1. ↑ Dwa ostatnie imiona (Stefan Józef) za Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego p. Marka J. Minakowskiego.
  2. ↑ Lucjan Siemieński („Dwaj Juliusze”, s. 113) wspomina rodziców: Jana i Gabrielę z Małachowskich z końskich oraz że żyło wówczas jego dwóch braci i dwie siostry.
  3. ↑ Uważa się, że kształcenie głosu świadczy o planowaniu kariery politycznej; w czasach, gdy nie były znane techniki wzmacniania dźwięku (np. głośniki tubowe), wygłaszania dobrych przemówień wymagało wcześniejszego wytrenowania głosu.
  4. ↑ List z Archiwum, zbliżoną wypowiedź podaje Adam Tarnowski (na stronie Rodu Tarnowskich) w: Notatki historyczne: Był wesoły, dowcipny, szlachetny, i na pierwszą wieść o ruchu powstańczym powiedział: „Trzeba się będzie dać zabić”. Bo mimo przekonania, że powstanie w 1863 r. jest beznadziejne, był zdecydowany się przyłączyć dla tego tylko, bo uważał, że należy to do tradycji rodziny…
  5. ↑ Zachowane informacje nie są jednoznaczne. Lucjan Siemieński w „Dwaj Juliusze” podaje na s. 170, że został trafiony w czoło, a na s. 177 pisze, iż brat Juliusza, , znalazł go na miejscowym cmentarzu: „Całkiem odarty z odzienia leżał trup z dużym czarnym otworem od kuli w miejscu oka…”.
  6. ↑ Ostatecznie jednak oddział Zygmunta Jordana poniósł klęskę i salwował się w rozproszeniu ucieczką, a znaczna część powstańców poległa .
  7. ↑ Stanisław Tarnowski we wspomnieniach z roku 1865 napisał: „Życie Juliusza Tarnowskiego nie da się opowiedzieć tak jak żywoty sławnych mężów dla wszystkich, bo życie Jego było tylko piękną obietnicą, a jedynym czynem śmierć. Miałby on prawo do tego, aby o nim Polska wiedziała, bo dał Jej najwyższy dowód miłości, jaki człowiek może i w innych czasach nieobojętnie zapewne słuchano by o tym młodzieńcu hetmańskiego pochodzenia i ducha, który z bagnetem w ręku poszedł na śmierć na ochotnika, a za ofiarę młodości swojej, szczęścia i życia swojego nie miał nawet pociechy zwycięstwa” .
  8. ↑ Juliusz jest też bohaterem wierszy Aurelego Urbańskiego (w zbiorze „Miatież” i Maria Konopnickiej (w zbiorze „Pieśni historyczne”.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Lucjan Siemieński: Dwaj Juliusze. Kartki z ostatnich dni. 1869.; Aleksandra Janasm, Adam Wójcik: Lucjan Hipolit Siemieński. Dwaj Juliusze: 1831–1863, kartki z ostatnich dni ich żywota. Wybór . Władysław Jaworski, 1869. s. 113. .
  2. ↑ Lucjan Siemieński: Dwaj Juliusze, op.cit. s. 170.
  3. ↑ a b c Ród Tarnowski, h. Leliwa, and their Relatives. www.rodtarnowski.com, updated: 26.11.2006. . . (ang.).
  4. ↑ Lucjan Siemieński: Dwaj Juliusze, op.cit. s. 119.
  5. ↑ Lucjan Siemieński: Dwaj Juliusze, op.cit. s. 136.
  6. ↑ „Leliwici. Biuletyn wydany przez Związek Rodu Tarnowskich”, s. 3, przypis 4, grudzień 2003. 
  7. ↑ Alicja Trześniowska: Miłość Matki przynosiła piękne owoce. Opowieść o Juliuszu Tarnowskim – powstańcu styczniowym . www.magwil.lt. .
  8. ↑ a b c Lucjan Siemieński: Dwaj Juliusze, op.cit. s. 142.
  9. ↑ Lucjan Siemieński: Dwaj Juliusze, op.cit. s. 126.
  10. ↑ Lucjan Siemieński: Dwaj Juliusze, op.cit. s. 143.
  11. ↑ Lucjan Siemieński: Dwaj Juliusze, op.cit. s. 144.
  12. ↑ Gabriela hr. Małachowska h. Nałęcz (ID: lu.3515). Wielka Genealogia Minakowskiego . www.sejm-wielki.pl. .
  13. ↑ Lucjan Siemieński: Dwaj Juliusze, op.cit. s. 148.
  14. ↑ Lucjan Siemieński: Dwaj Juliusze, op.cit. s. 150.
  15. ↑ a b Lucjan Siemieński: Dwaj Juliusze, op.cit. s. 152.
  16. ↑ Lucjan Siemieński: Dwaj Juliusze, op.cit. s. 155–156.
  17. ↑ Lucjan Siemieński: Dwaj Juliusze, op.cit. s. 158.
  18. ↑ Lucjan Siemieński: Dwaj Juliusze, op.cit. s. 160–161.
  19. ↑ Lucjan Siemieński: Dwaj Juliusze, op.cit. s. 165.
  20. ↑ Lucjan Siemieński: Dwaj Juliusze, op.cit. s. 166–167.
  21. ↑ Lucjan Siemieński: Dwaj Juliusze, op.cit. s. 168–169.
  22. ↑ Lucjan Siemieński: Dwaj Juliusze, op.cit. s. 175–176.
  23. ↑ „Dzikovia”. tptbg.republika.pl. ., nr 51, I–III 2013, okładki zewnętrzne i wewnętrzne, i informacja o nich na str. 24.

Linki zewnętrzne