Digamma

Wygląd przypnij ukryj

Digamma (ϝαύ/δίγάμμα, pisana Ϝϝ lub Ͷͷ) – litera, która występowała w archaicznym alfabecie greckim, w którym oznaczała głoskę lub . W greckim systemie liczbowym oznacza liczbę 6. Pochodzi prawdopodobnie (tak jak i ypsilon) od fenickiej litery waw. Nie znamy jej oryginalnej greckiej nazwy, prawdopodobnie brzmiała ona Ϝαῦ (wym. wau). Nazwa „digamma” („podwójna gamma”) powstała później, ze względu na jej kształt. Digammy używano do zapisu liczby 6 tylko w starożytności, od czasów bizantyjskich służy do tego ligatura stigma () stanowiąca połączenie sigmy i tau. Współcześnie zamiast stigmy często używa się ciągu liter sigma i tau (ΣΤ στ). Za pośrednictwem alfabetu zachodniogreckiego digamma jako litera F przeszła do alfabetu łacińskiego.

Gdy Grecy ok. IX w. p.n.e. zapożyczyli litery semickie, by stworzyć swój własny alfabet, użyli do zapisu odziedziczonej po języku praindoeuropejskim spółgłoski fenickiej litery wāw. Spółgłoska zanikła jednak razem z dialektami greckimi, gdy wyparła je oparta głównie na dialekcie attyckim i jońskim greka koine, przodek języka nowogreckiego. Głoska była obecna w dialektach Lakonii, Beocji, Cypru i kilku innych, nie występowała jednak (lub bardzo wcześnie zanikła) w dialektach attyckim, jońskim i wschodnich odmianach dialektu doryckiego. Stopniowy zanik głoski w dialektach czynił obecność digammy w alfabecie greckim zbyteczną.

Litera digamma znalazła się także w alfabecie gockim i koptyjskim. W obu przypadkach służy do zapisu liczb za pomocą liter.

Użycie jako symbolu

Ϝ

Majuskuły digammy nie używa się jako symbolu, ponieważ wygląda ona podobnie do łacińskiej litery F.

ϝ

Kodowanie

W Unicode litera jest zakodowana:

Znak Unicode Kod HTML Nazwa unikodowa Nazwa polska
Ϝ U+03DC Ϝ lub Ϝ GREEK CAPITAL LETTER DIGAMMA wielka litera grecka digamma
ϝ U+03DD ϝ lub ϝ GREEK SMALL LETTER DIGAMMA mała litera grecka digamma
Ͷ U+0376 Ͷ lub Ͷ GREEK CAPITAL LETTER PAMPHYLIAN DIGAMMA wielka litera grecka pamfilska digamma
ͷ U+0377 ͷ lub ͷ GREEK SMALL LETTER PAMPHYLIAN DIGAMMA mała litera grecka pamfilska digamma

W LaTeX-u używa się znacznika:

Znak LaTeX
Ϝ {\displaystyle \mathrm {\Digamma} } \Digamma
ϝ {\displaystyle \digamma } \digamma

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Alfabet grecki
Klasyczne litery greckie
Litery nieużywane współcześnie
Litery używane w innych językach

W nawiasach podano odmienną od tradycyjnej, współczesną wymowę w języku nowogreckim, według polskiej transkrypcji podręcznikowej.

Kontrola autorytatywna (litera grecka):Encyklopedia internetowa: