Brzozowice

Obecnie Brzozowice to temat, który wywołuje duże zainteresowanie i debatę w dzisiejszym społeczeństwie. Coraz więcej osób chce dowiedzieć się więcej o Brzozowice i jego wpływie na różne obszary codziennego życia. Od aspektów osobistych po kwestie społeczne, Brzozowice stał się istotnym tematem, który zasługuje na dokładne zbadanie i analizę. W tym artykule przeanalizujemy różne perspektywy i podejścia związane z Brzozowice, aby zapewnić krytyczną i wzbogacającą wizję tego obecnie szeroko dyskutowanego tematu.

Panorama Brzozowic i Kamienia (po prawej część śródmieścia z Kalwarią i Bazyliką NMP)
Panorama Brzozowic i Kamienia (po prawej część śródmieścia z Kalwarią i Bazyliką NMP)
Brzozowice
Dzielnica Piekar Śląskich
Ilustracja
Zabudowania przy ulicy Oświęcimskiej w 2018 roku
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miasto

Piekary Śląskie

Data założenia

XIII

W granicach Piekar Śląskich

1975

SIMC

0942162

Powierzchnia

5,70[a] km²

Populacja (2007)
• liczba ludności


11448[a]

• gęstość

2008[a] os./km²

Położenie na mapie Piekar Śląskich
Położenie na mapie

Brzozowice (niem. Brzezowitz) − dzielnica Piekar Śląskich, położona w południowo-wschodniej części miasta, nad Brynicą.

Nazwa

Według Heinricha Adamy'ego niemiecka nazwa Brzezowitz powstała ze starszej, słowiańskiej formy Brzosowice, wywodzącej się ze słowiańskich nazw drzewa brzoza i zarośli brzezina („von brzoza, brzezina = Birke”), zaś jej sens (znaczenie) w języku niemieckim to 'Birkendorf' (pol. 'brzozowa wieś')[1].

Historia

Osada położona nad Brynicą była już wzmiankowana w XIII wieku. W spisanym po łacinie dokumencie z października 1277 biskup krakowski Paweł zakłada parafię kamieńską, do której zostaje włączona wieś Brzozowice – wymieniona w nim jako "Bresowi Iasd" czyli brzozowy ujazd lub brzozowy jaz[2].

W XVI wieku były już tu 44 szyby kopalń rud, a w XVIII wieku istniał w Brzozowicach piec do odlewania żelaza sztabowego. Szybki rozwój osady datuje się dopiero od XIX wieku, związane to było z rozwojem górnictwa. W XIX wieku (przed 1840 rokiem[3]) działała niewielka kopalnia węgla kamiennego Henrietta[4]. W latach 1857–1934 czynna była kopalnia rud cynku Cecylia, działała także kopalnia rud cynku Brzozowice[3], a w latach 1927-1990 huta Krystyn. Brzozowice składały się przez długi czas z części wiejskiej i obszaru dworskiego, który należał do siemianowickich Donnersmarcków, przy którym prowadzono dużą hodowlę owiec[3]. Obszar dworski został włączony do gminy Brzozowice w 1924 roku[3].

W roku 1933 Kamień wraz z Brzozowicami utworzył jedną gminę. Na początku II wojny światowej – 6 września 1939 roku, przed ratuszem zostali rozstrzelani: Emil Mutwil i Paweł Ogaza. Dyrektor szkoły podstawowej Jan Demarczyk został stracony 17 września 1939 w lesie pod Strzybnicą (obecnie Tarnowskie Góry). W dniu 18 listopada 1941 roku odbyła się egzekucja – gestapo powiesiło: Józefa Hadasia, Huberta Hatko i Teodora Tomę. W roku 1947 wieś Brzozowice-Kamień uznano za gminę o charakterze miejskim, w 1954 roku awansowała ona do rangi osiedla, a w roku 1962 otrzymała prawa miejskie. Od 1975 w granicach miasta Piekary Śląskie.

Zabytki architektury, techniki i przemysłu

Dom przy ul. Piekarskiej 36 w 2018 roku
Pomnik „bohaterom poległym w walce o wolność i demokrację 1939–1945” przy ulicy Trzech Bohaterów, stan na 2018 rok

W rejestrze zabytków województwa śląskiego znajduje się jeden zabytek Brzozowic, jest to kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kamieniu.

Inne starsze obiekty w dzielnicy to:

  • chata kryta papą z połowy XIX wieku, ul. Piekarska 36
  • dawna szkoła ludowa z 1896 roku, ul. Oświęcimska 1
  • szkoła z 1932 roku (obecna MSP nr 12 im. Jana Demarczyka), ul. Związkowa
  • krzyż kamienny z końca XIX wieku, róg ul. Oświęcimskiej i Konarskiego
  • domy i kamienice przy ul. Piekarskiej, Oświęcimskiej, I Armii Wojska Polskiego i Lotników
  • pozostałości huty Krystyn działającej w latach 1927-1990
  • Szkoła z 1920 roku (obecna MSP nr 13 im. Powstańców Śląskich, ul. Jana Długosza 96

Powierzchnie cenne przyrodniczo

  • Park Trzech Bohaterów
  • skwer nad Brynicą
  • Aleja Jesionów, ul. Konarskiego

Miejsca pamięci narodowej

  • pomnik ku czci poległych w latach 1939-1945 – Park Trzech Bohaterów
  • tablica na miejscu stracenia J. Hadasia, H. Hatki i T. Tomy – Park Trzech Bohaterów

Uwagi

  1. ↑ a b c Dane wspólne dla Brzozowic-Kamienia

Przypisy

  1. ↑ Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 44, OCLC 456751858 (niem.).
  2. ↑ Piekosiński 1886 ↓, s. 45-46.
  3. ↑ a b c d Pyrlik 1927 ↓, s. 62.
  4. ↑ Pyrlik 1927 ↓, s. 61.

Bibliografia

  • Franciszek Piekosiński: Monumenta Meadievii Historica. Codex diplomaticus Poloniae minoris, Volumes 9-10. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1886, s. 45-46.
  • Piekary Śląskie – Informator o walorach krajoznawczych i kulturowych, Herbert Gawlik, Wydawca: Zakład Poligraficzno-Wydawniczy "Plik", Piekary Śląskie 1999
  • J. Pyrlik: Brzozowice. W: Dzieje pracy Górnego Śląska. 1922–1927. Henryk Cepnik (red.). Lwów – Katowice: Nakładem „Straży Polskiej”, 1927.

Linki zewnętrzne

Dzielnice Piekar Śląskich

Herb Piekar Śląskich

Powiat świętochłowicki (1922–1939)
Przynależność wojewódzka
Miasta (1922–1939)
  • brak miast
Gminy wiejskie jednostkowe
(← 1922–1939)
Obszary dworskie
(← 1922–1924)