Brzezinka (powiat oświęcimski)
W dzisiejszym świecie Brzezinka (powiat oświęcimski) stał się istotnym tematem, który wpływa na różne aspekty naszego codziennego życia. Jego wpływ jest widoczny w takich obszarach jak gospodarka, polityka, społeczeństwo i kultura. Od Brzezinka (powiat oświęcimski) wywołał intensywną debatę, która ma na celu dogłębne zrozumienie jej implikacji i konsekwencji. W miarę jak Brzezinka (powiat oświęcimski) zyskuje na znaczeniu, niezwykle ważne jest przeanalizowanie jego różnych aspektów i zrozumienie, jak wpływają one na naszą rzeczywistość. W tym artykule zbadamy różne aspekty Brzezinka (powiat oświęcimski) i jego wpływ na nasze codzienne konteksty.
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
240 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) |
2296[2] |
| Kod pocztowy |
32-600[3] |
| SIMC |
0063680 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Oświęcim  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu oświęcimskiego  | |
 50°02′34″N 19°11′24″E/50,042778 19,190000[1]
| |
Brzezinka (niem. Birkenau albo Birkenau bei Neuberun, Oberschlesien) – wieś położona w województwie małopolskim, w powiecie oświęcimskim, w gminie Oświęcim.
Wieś królewska starostwa oświęcimskiego w powiecie śląskim województwa krakowskiego w końcu XVI wieku[4].
W związku z reformą administracyjną kraju jesienią 1954 roku, wschodnią część Brzezinki włączono do Oświęcimia[5].
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0063696 | Chropań | część wsi |
| 0063704 | Czernichów | część wsi |
| 0063710 | Skotnica | część wsi |
Informacje ogólne
Brzezinka położona jest w rozległych widłach Wisły i Soły, w samym centrum Doliny Wisły, 240 m n.p.m. Teren jest tu płaski, podmokły, na dużej przestrzeni pokryty łąkami, nieużytkami i lasami łęgowymi (w zachodniej części wsi). W chwili zakładania stacji kolejowej (1856) stacja ta znajdowała się na terenie Brzezinki, dopiero później, wraz z przyległym terenem, została włączona do Oświęcimia. Jest to wieś duża, wielodrożnicowa. Składa się z domów przeważnie o charakterze willowym. Znajdują się tu dwie większe fabryki: Fabryka Maszyn i Urządzeń „Omag” przy ul. Górniczej 8 (która w latach trzydziestych, pod nazwą Spółka Akcyjna Zjednoczenia Fabryk Maszyn i Samochodów „Oświęcim”, produkowała samochód „Oświęcim-Praga” biorący udział w Rajdzie Monte Carlo) i Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Wdrożeniowe „Polinova” (popularnie zwane „Papownią”) przy ul. Czarnej 6.
Nazwa
Nazwa wsi pochodzi od staropolskiego określenia zagajników brzozowych, czyli brzezinek. Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Brzezynka wymienia w latach 1470–1480 Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis[8].
Historia
Po raz pierwszy w historii wystąpiła w 1385 roku i związana była z łąką, którą niejaki Czak z Presinki darował klasztorowi dominikanów w Oświęcimiu. W ciągu XV wieku wieś była własnością śląskiego rodu Bojszowskich, których przedstawiciele mieszkający w Brzezince, przybrali nazwisko Brzezińskich. Od 1440 do 1483 roku właścicielem Brzezinki był Jan Brzeziński, który pod koniec życia został kasztelanem oświęcimskim. Współwłaścicielem części wsi około 1456 roku był Niczek z Brzezinki. W dokumencie sprzedaży księstwa oświęcimskiego Koronie Polskiej przez Jana IV oświęcimskiego wystawionym 21 lutego 1457 roku miejscowość wymieniona została jako Brzesinka[9]. W 1494 roku król Jan Olbracht zakupił wieś wraz z folwarkiem od Zygmunta z Brzezinek, syna Jana i odtąd wchodziła ona w skład dóbr królewskich. Pod koniec XVIII wieku dobra w Brzezince posiadał baron Karol Wacław Larisch, później były własnością Potockich z Zatora, a od drugiej połowy XIX wieku – Zwillingów.
W czasie II wojny światowej na terenie Brzezinki mieścił się największy oddział niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady Auschwitz-Birkenau, a wieś została całkowicie wysiedlona.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Brzezinka. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bielskiego.
W 1983 roku erygowano miejscową parafię Matki Bożej Królowej Polski.
Zabytki
Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[10].
- Ruiny „ziemniaczarek” i „kwaszarni” ul. Piwniczna.
Sport i wypoczynek
We wsi działa założony w 1947 roku Ludowy Klub Sportowy Iskra Brzezinka, z którego wywodzi się Maciej Iwański, były piłkarz Legii Warszawa, późniejszy zawodnik Manisasporu i reprezentacji Polski. Klub występuje[kiedy?] w piłkarskiej wadowickiej VI lidze.
Osoby związane z miejscowością
- Emanuel Herncisz - malarz[11]
- Henryk Piątkowski (ur. 11 lipca 1902, zm. 1 kwietnia 1969 w Penley w Walii) – generał brygady Wojska Polskiego.
- Walerian Kisieliński – piłkarz
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 11106
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych , Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 .
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 95 .
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, s. 94
- ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 29 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 50
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”, Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, s. 223
- ↑ Krzysztof Rafał Prokop: Księstwa oświęcimskie i zatorskie wobec Korony Polskiej w latach 1438–1513. Dzieje polityczne. Kraków: PAU, 2002, s. 151. ISBN 83-88857-31-2.
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy , wuoz.malopolska.pl .
- ↑ Domański M., 1979: Herncisz Emanuel Edmund. W: Bartnicka-Górska H. i in.: Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających, tom III. Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Polska Akademia Nauk, strona 57
Linki zewnętrzne
- Brzezinka, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 412.
| Wsie | |
|---|---|
| Osada | |
| Integralne części wsi |
|
