Bolesław Polończyk

Bolesław Jan Polończyk

Kryształ

podporucznik kawalerii
Data i miejsce urodzenia	8 września 1906 Dobczyce
Data i miejsce śmierci	29 lutego 1996 Myślenice
Przebieg służby
Lata służby	1934–1946
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Jednostki	10 Brygada Kawalerii, 5 Pułk Strzelców Konnych, Wojsko Polskie we Francji, Okręg Lublin AK
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa, kampania wrześniowa
Odznaczenia

Bolesław Jan Polończyk ps. „Kryształ” (ur. 8 września 1906 w Dobczycach, zm. 29 lutego 1996 w Myślenicach) – porucznik Polskich Sił Zbrojnych^{[potrzebny przypis]}, cichociemny, dowódca plutonu zwiadu 10 Brygady Kawalerii Pancernej, więzień łagrów radzieckich, magister inżynier górnik.

Bolesław Polończyk po ukończeniu szkoły powszechnej w Dobczycach wstąpił do gimnazjum w Myślenicach. W latach 1925–1930 studiował w Akademii Górniczej (AGH), pracując także społecznie w Stowarzyszeniu AG. Dnia 3 lutego 1930 roku uzyskał dyplom magistra inżyniera górnika.

W 1931 roku Bolesław Polończyk zgłosił się do utworzonej w okresie międzywojennym Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu, w której uczył się do 1932 roku. Tuż po jej ukończeniu, 1 stycznia 1934 roku został mianowany podporucznikiem rezerwy kawalerii. Mając wykształcenie górnicze, w 1932 roku Bolesław rozpoczął pracę w kopalni „Donnersmarck” w Chwałowicach (obecnie dzielnica Rybnika), znajdującej się w ówczesnym czasie pod zarządem niemieckim.

Tuż przed II wojną światową, 24 sierpnia 1939 roku Polończyk otrzymał przydział do 5 pułku strzelców konnych w Dębicy. Podczas kampanii wrześniowej służył w 10 Brygadzie Kawalerii Pancernej na stanowisku dowódcy plutonu zwiadu. Po wkroczeniu wojsk sowieckich do Polski dnia 17 września 1939 roku, dostał się do niewoli sowieckiej w Rohatynie, z której udało mu się uciec przez Przemyśl, Stanisławów i wieś Zatłucze – Śniatyn do Rumunii. 25 października Bolesław przekroczył granicę rumuńską, gdzie został internowany w Bacău. Po kolejnej ucieczce, 10 grudnia 1939 roku dotarł do Francji, gdzie został przeszkolony w tworzących się oddziałach wojska polskiego, w miejscowościach Coëtquidan oraz Pléneuf-Val-André.

Cztery dni po upadku Francji, 26 czerwca 1940 roku, inż. Polończyk opuścił opanowany przez Niemców kraj i odkomenderowany został do obozu w Douglas, Broughton oraz Dunfermline. Wszedł w skład zespołu złożonego z żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych, którzy po specjalnych szkoleniach mieli zostać zrzucani na spadochronach w okupowanej Polsce w celu walki z niemieckim okupantem.

„Kryształ” został zaprzysiężony 31 stycznia 1943 roku w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza ze specjalnością w dywersji technicznej (Audley End) i zrzucony z ekipą nr 29 (operacja „Neon 4”), w której znajdowała się również jedyna kobieta cichociemna – nieżyjąca już Elżbieta Zawacka ps. „Zo”. Zrzut odbył się na placówką "Solnica", na południe od Grodziska Mazowieckiego. Zasobniki i troje spadochroniarzy wylądowali na zrzutowisku pomiędzy majątkiem we wsi Osowiec a folwarkiem w Chawłowie. Zasobniki i skoczkowie zostali przyjęci w zabudowaniach Jana Siwca., w niedalekiej wsi Wólka Brzozokalska (obecnie Adamów Wieś). Bolesław Polończyk, po zrzucie, szybko został przydzielony do Okręgu Lublin Armii Krajowej – Oddziału III Sztabu, gdzie początkowo był zastępcą, a później kierownikiem komórki odbioru zrzutów nadsyłanych z Zachodu. Dla zatuszowania prawdziwej działalności dywersyjnej, „Kryształ” został zatrudniony w Polskim Monopolu Tytoniowym (PMT), dzięki czemu mógł kontrolować magazyny broni AK.

Pod koniec lipca 1944 roku, po wkroczeniu Armii Czerwonej do Polski i po powstaniu Rządu Polskiego w Lublinie, Bolesław Polończyk został aresztowany przez NKWD i wywieziony do łagru Jogła Nr 270 (około 20 km od miejscowości Borowicze), gdzie pracował m.in. w pralni, przy wyrębie lasu oraz w bunkrze ubraniowym. Dwukrotnie próbował ucieczki, jednak bezskutecznie. Wrócił do Polski w 1946 roku.

Po zwolnieniu 6 lutego 1946 roku, Bolesław przystąpił do pracy na Śląsku w kopalniach w Rybniku (potem pracował w kopalniach w Gliwicach i Łaziskach Średnich). W 1968 roku inż. Polończyk przeniósł się do domu w Myślenicach, po czym 4 lata później przeszedł na emeryturę.

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
• Krzyż Armii Krajowej
• Krzyż Partyzancki
• Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie
• Medal Wojska
• Medal Zwycięstwa i Wolności.

Bolesław Jan Polończyk był synem Jana i Agnieszki. Ożenił się 25 listopada 1950 roku w Katowicach z Marią Plaskurą (1914–1992), z którą miał dwoje dzieci – Małgorzatę (ur. w 1953, prawniczkę) i Krzysztofa (ur. w 1954, hutnika).

• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 4. Zwierzyniec – Rzeszów: Obywatelskie Stowarzyszenie „Ostoja”, 2011, s. 165–168. ISBN 978-83-933857-0-6.
• Jędrzej Tucholski, „Cichociemni”, Wyd. PAX, Warszawa 1984 r.
• „Vivat Akademia” nr wyd. 10 Periodyk Akademii Górniczo-Hutniczej dla Absolwentów AGH