42 Pułk Zmechanizowany

42 Pułk Zmechanizowany
im. Hetmana Wielkiego Koronnego
Stanisława Żółkiewskiego
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1950
Rozformowanie	1995
Patron	htm. w. kor. Stanisław Żółkiewski
	Tradycje
Święto	6 lipca
Nadanie sztandaru	12 października 1950
Rodowód	42 Zmotoryzowany Pułk Piechoty
Kontynuacja	11 Brygada Zmechanizowana
	Dowódcy
Pierwszy	ppłk dypl. Zdzisław Bobecki
Ostatni	mjr dypl. Janusz Bronowicz
	Działania zbrojne
	Operacja „Dunaj” 1968 Stan wojenny w Polsce 1981-1983
	Organizacja
Numer	JW 3567; JW 3118
Dyslokacja	Żary
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska Lądowe
Rodzaj wojsk	Wojska zmechanizowane
Podległość	11 DZ 1952-1963; 11 DPanc 1963-1989; 11 DZ 1989-1992; 11 DKPanc 1992-1995

42 Pułk Zmechanizowany im. Hetmana Wielkiego Koronnego Stanisława Żółkiewskiego (42 pz) – nieistniejący oddział Wojsk Zmechanizowanych Sił Zbrojnych PRL i III RP.

Historia

W 1950 roku 42 Zmotoryzowany Pułk Piechoty, stacjonujący w garnizonie Żary, został przeformowany w 42 Pułk Zmechanizowany. Jednostka została zorganizowana według etatu Nr 5/65 o stanie 1890 żołnierzy. Oddział wchodził w skład 11 Dywizji Zmechanizowanej, a od 1963 roku 11 Drezdeńskiej Dywizji Pancernej.

Na początku lat 60. XX w. wprowadzono w pułku tzw. „etat pokojowo-wojenny”. W składzie 42 pz znajdowały się: trzy bataliony piechoty zmotoryzowanej, batalion czołgów, artyleria pułkowa; kompanie: łączności, saperów i medyczna oraz plutony: przeciwlotniczy, rozpoznawczy i rozpoznania skażeń. Batalion piechoty zmotoryzowanej miał w swym składzie: trzy kompanie piechoty, kompanię wsparcia oraz pododdziały zabezpieczenia jak: plutony łączności, zaopatrzenia i medyczny oraz drużyna naprawy samochodów. Batalion czołgów składał się z trzech kompanii czołgów, plutonu łączności, plutonu medycznego i drużyny gospodarczej. Artyleria pułkowa posiadała baterię moździerzy i baterię artylerii przeciwpancernej. Pułkowy pluton rozpoznawczy to 4 drużyny rozpoznawcze na opancerzonych samochodach rozpoznawczych oraz 3 czołgi. Stan osobowy pułku zmechanizowanego wynosił 1651 żołnierzy, a zasadnicze uzbrojenie stanowiły: 34 czołgi średnie T-34/85, 3 transportery opancerzone BTR-152, 4 rozpoznawcze samochody opancerzone BRDM-1. Sprzęt artyleryjski to: 6 armat przeciwpancernych 85 mm, 6 dział bezodrzutowych 82 mm, 6 armat przeciwpancernych 57 mm, 6 moździerzy 120 mm i 9 moździerzy 82 mm^[2].

Z dniem 8 lipca 1993 roku jednostka przyjęła imię hetmana wielkiego koronnego Stanisława Żółkiewskiego oraz dziedzictwo tradycji 214 Pułku Ułanów (1920) i 24 Pułku Ułanów im. Hetmana Wielkiego Koronnego Stanisława Żółkiewskiego (1920-1947), a dzień 6 lipca został ustanowiony Świętem Pułku^[3].

W 1995 roku pułk został przeformowany w 11 Brygadę Zmechanizowaną.

Żołnierze pułku

Z tym tematem związana jest kategoria: Oficerowie 42 Pułku Zmechanizowanego.

Dowódcy pułku

ppłk dypl. Zdzisław Bobecki (1950–1952)
mjr Józef Banaszewski (1952–1955)
ppłk Józef Mysłowski (1955–1957)
ppłk dypl. Bronisław Jakimowicz (1957–1961)
ppłk Eugeniusz Przybylski (1961–1964)
płk dypl. Stanisław Mroczka (1964–1965)
płk dypl. Józef Kamola (1965–1973)
płk dypl. Zenon Bryk (1973–1975)
ppłk dypl. Zygmunt Skotnicki (1975–1977)
ppłk dypl. Jerzy Słowiński (1977–1980)
ppłk dypl. Jerzy Nantka (1980–1985)
ppłk dypl. Marek Samarcew (1985–1989)
mjr dypl. Jan Szydłowski (1989–1990)
ppłk dypl. Stanisław Nowakowicz (1990–1992)
mjr dypl. Jerzy Bęben (1992–1993)
płk dypl. Marek Girek (1993–1995)
mjr dypl. Janusz Bronowicz (13 I – 30 VI 1995)

Skład (lata 80. XX w)

Dowództwo i sztab
- 3 x bataliony zmechanizowane
  - 3 x kompanie zmechanizowane
  - bateria moździerzy 120mm
  - pluton plot
  - pluton łączności
- batalion czołgów
  - 3 kompanie czołgów
  - pluton łączności
- kompania rozpoznawcza
- dywizjon artylerii samobieżnej a. 2 baterie 122 mm haubic samobieżnych
- bateria ppanc
- kompania saperów
- bateria plot
- kompania łączności
- kompania zaopatrzenia
- kompania remontowa
- kompania medyczna
- pluton chemiczny
- pluton ochrony i regulacji ruchu

Przypisy

↑ ^a ^b Spis zespołów archiwalnych Archiwum Wojskowego w Oleśnicy.
↑ Kajetanowicz 2007 ↓, s. 78.
↑ Decyzja Nr 39/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 21 czerwca 1993 roku w sprawie przejęcia dziedzictwa tradycji, nadania imienia patrona oraz ustanowienia dorocznego święta 42 Pułku Zmechanizowanego w Żarach (Dziennik Rozkazów MON z 1993 roku poz. 31).

Bibliografia

Wiesław Chłopek, 11 Lubuska Dywizja Kawalerii Pancernej im. Króla Jana III Sobieskiego. Zarys dziejów, Wydawnictwo „Chroma”, Żary 2005, wyd. I, ISBN 83-922412-3-1.
Jerzy Kajetanowicz. Związki taktyczne i oddziały polskich wojsk pancernych i zmechanizowanych w latach 1945–1970. Zmiany organizacyjne. „Zeszyty Naukowe WSOWL”. 2 (144), 2007. Wrocław: Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych. ISSN 1731-8157.
Waldemar Kotula, Krzysztof Polusik, Dariusz Radziwiłłowicz, 42 Pułk Zmechanizowany im. Hetmana Wielkiego Koronnego Stanisława Żółkiewskiego. Tradycje i współczesność', Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, Pruszków 1993, ISBN 83-85621-11-3.
PawełP. Piotrowski PawełP., Śląski Okręg Wojskowy. Przekształcenia organizacyjne 1945-1956, Warszawa: Wydawnictwo TRIO, 2003, ISBN 83-88542-53-2, OCLC 830528040 .

[zasob1-1] Spis zespołów archiwalnych Archiwum Wojskowego w Oleśnicy.

[CITEREFKajetanowicz200778-2] Kajetanowicz 2007 ↓, s. 78.

[3] Decyzja Nr 39/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 21 czerwca 1993 roku w sprawie przejęcia dziedzictwa tradycji, nadania imienia patrona oraz ustanowienia dorocznego święta 42 Pułku Zmechanizowanego w Żarach (Dziennik Rozkazów MON z 1993 roku poz. 31).

[1]

[2]

[3]