Złotokap pospolity

W dzisiejszym świecie Złotokap pospolity zyskał duże znaczenie w różnych obszarach. Niezależnie od tego, czy na poziomie osobistym, zawodowym czy społecznym, Złotokap pospolity stał się tematem ciągłego zainteresowania i debaty. Opinie na ten temat są zróżnicowane i często spolaryzowane, co pokazuje wagę i złożoność zagadnienia. W tym artykule zbadamy różne aspekty związane z Złotokap pospolity, analizując jego wpływ, implikacje i możliwe rozwiązania, aby skutecznie sobie z nim poradzić. Bez względu na perspektywę, jaką mamy na Złotokap pospolity, kluczowe jest zrozumienie jego zakresu i możliwych sposobów radzenia sobie z nim.

Złotokap pospolity
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Podrodzina

bobowate właściwe

Rodzaj

złotokap

Gatunek

złotokap pospolity

Nazwa systematyczna
Laburnum anagyroides Medik.
Vorles. Churpf. Phys. Ges. II. 367, 1787
Synonimy
  • Cytisus laburnum L.
  • Cytisus alschingeri Vis.
  • Laburnum vulgare J. Presl
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Multimedia w Wikimedia Commons

Złotokap pospolity, z. zwyczajny[4] (Laburnum anagyroides Medik.) – gatunek małego drzewa lub wysokiego krzewu należący do rodziny bobowatych. Pochodzi z południowo-wschodniej Europy. W Polsce uprawiany jako roślina ozdobna[5]. Występuje również jako kenofit lokalnie zadomowiony na pojedynczych stanowiskach w lasach w zachodniej części kraju, np. w Wielkopolskim Parku Narodowym[6]. Jest jednym z kilku najpospolitszych w Europie krzewów trujących[7].

Morfologia

Pokrój
Wzniesione, wyprostowane gałęzie małego drzewa lub krzewu, dorasta do 7 m wysokości.
Liście
Trójlistkowe, długoogonkowe, owalne z szarym meszkiem od spodu, szczególnie młode, u starszych okazów meszek zanika. Pojedyncze listki mają długość 3–8 cm.
Kwiaty
Motylkowe, żółte, do 2 cm długości i tworzące luźno opadające grona do 20 cm długości. Bez zapachu. Kwitnie od kwietnia do czerwca.
Owoce
Strąki o długości ok. 5 do 6 cm, płaskie, suche, grubościenne. Nasiona koloru czarnego.
  • Pokrój
    Pokrój
  • Kwiaty
    Kwiaty
  • Owoce i nasiona
    Owoce i nasiona

Biologia

Wszystkie części rośliny zawierają trujące alkaloidy. Trucizna cytyzyna, paraliżująca nerwy, znajduje się przede wszystkim w kwiatach, nasionach i korzeniach; przy czym najwięcej jest jej w nasionach (1,5%), w liściach jest już pięciokrotnie mniej. Szczególnie wrażliwe na zatrucia są konie (dawka śmiertelna to 0,5 g na 1 kg masy zwierzęcia), odporne są natomiast owce, kozy i zające. Zatrucia zdarzają się też u ludzi, zwłaszcza zagrożone są dzieci. W ich przypadku śmierć może nastąpić po spożyciu 2-10 nasion złotokapu[8].

Właściwości trujące ma mieć także miód zbierany przez pszczoły z kwiatów złotokapu[8], przy czym z powodu braku miodników jedynym pożytkiem pozyskiwanym przez pszczoły z kwiatów złotokapu jest pyłek[9].

Zastosowanie

Roślina lecznicza
  • Surowiec zielarski: Nasiona złotokapu – Citisi semen, ziele złotokapu – Citisi herba. Nasiona (skład frakcji alkaidowych w liściach i kwiatach jest zbliżony) zawierają alkaloidy chinolizydynowe do 3% cytyzyny, która stanowi 95% frakcji alkaloidów, pozostałe to pirolizydyny, metylocytozyna i lektyny.
  • Działanie: Dawniej medycyna ludowa wykorzystywała nasiona jako środek wymiotny i przeczyszczający przy zaparciach. Zewnętrznie stosowano w nerwobólach. Współcześnie lektyny pozyskiwane z nasion i ziela stosuje się w analityce klinicznej do oznaczania grup krwi A, B, i 0. Cytyzyna jest składnikiem preparatów Desmoxan, Recigar, Tabex - środków pomocniczych w zwalczaniu nikotynizmu[10].
Roślina ozdobna
Uprawiana ze względu na efektowne kwiaty.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– (ang.).
  3. ↑ Laburnum anagyroides, The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 105, ISBN 978-83-62975-45-7.
  5. ↑ W. Kulesza: Klucz do oznaczania drzew i krzewów. Warszawa: PWRiL, 1955.
  6. ↑ B. Tokarska-Guzik, Z. Dajdok, M. Zając, A. Zając, A. Urbisz, W. Danielewicz: Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Warszawa: Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, 2012. ISBN 978-83-62940-34-9.
  7. ↑ Magdalena Hildebrand: Krzewy – Leksykon przyrodniczy. Warszawa: Świat Książki za zgodą Mosaik Verlag, 1998, s. 281. ISBN 83-7129-786-6.
  8. ↑ a b Jakub Mowszowicz, Przewodnik do oznaczania krajowych roślin trujących i szkodliwych, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1982, s. 235-236, ISBN 83-09-00660-8, OCLC 749337977.
  9. ↑ L. Bornus i in.: Encyklopedia pszczelarska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1989, s. 256. ISBN 83-09-01291-8.
  10. ↑ www.doz.pl: Encyklopedia leków: Tabex (Cytisinum). . . (pol.).