Wespazjan

Ten artykuł dotyczy cesarza rzymskiego. Zobacz też: artykuł o tym imieniu.

Wespazjan

Titus Flavius Vespasianus

Cesarz rzymski
Okres	od 1 lipca 69 do 23 czerwca 79
Poprzednik	Witeliusz
Następca	Tytus Flawiusz
Dane biograficzne
Dynastia	Flawiusze
Data i miejsce urodzenia	17 listopada 9 Falacrinae
Data i miejsce śmierci	23 czerwca 79 Rzym
Ojciec	Tytus Flawiusz Sabinus
Żona	Domitilla Starsza
Dzieci	Tytus Flawiusz Domitilla Młodsza Domicjan
Moneta
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Wespazjan, Titus Flavius Vespasianus (ur. 17 listopada 9, zm. 23 czerwca 79) – cesarz rzymski od 1 lipca 69 do swojej śmierci. Początek jego panowania zakończył rok czterech cesarzy.

Wespazjan urodził się w Falacrinae. Był synem Tytusa Flawiusza Sabinusa (I) i Wespazji Polli oraz młodszym bratem Tytusa Flawiusza Sabinusa (II).

Odznaczył się w okresie podboju Brytanii (lata 40). Gdy w 66 roku n.e. w Judei wybuchło powstanie, został wyznaczony przez Nerona na głównodowodzącego. Powstanie zostało stłumione przez jego syna, Tytusa, który oblegał i zniszczył Jerozolimę. Ani Wespazjan, ani Tytus nie przyjęli tytułu Iudaicus prawdopodobnie dlatego, aby nie drażnić żydowskiej diaspory^[1].

Po wygaśnięciu – wraz ze śmiercią Nerona – dynastii julijsko-klaudyjskiej, nie brał udziału w sporach o sukcesję. Został jednak na początku lipca 69 roku wybrany na cesarza przez swoich legionistów w Aleksandrii oraz uznany przez senat pół roku później. Założyciel dynastii Flawiuszów. Z okazji intronizacji ogłosił – zdaniem Henrichsa – amnestię wobec oskarżonych o „obrazę majestatu”. Mianował Juliusza Agrykolę namiestnikiem Brytanii.

Wespazjan znany był z poczucia humoru, co też często wyrażał w krótkich sentencjach. Do swego syna Domicjana, który pod nieobecność władcy swobodnie reprezentował jego rządy, pisał w liście: Dziękuję ci, synu, że pozwalasz mi rządzić i jeszcze nie pozbawiłeś władzy^[2]. Zmarł przed zwycięską kampanią rzymską na Kaledonię. Przeczuwając, że jego koniec jest bliski, oznajmił jak zwykle żartem: Coś mi się zdaje, że staję się bogiem^[3]. Gdy już zbliżała się chwila śmierci, kazał się podnieść, mówiąc: Cesarz Rzymian umiera stojąc^[4] [5].

Wyróżnił się jako reformator i reorganizator państwowości rzymskiej, umocnił granice cesarstwa. Nie terroryzował senatorów, a zdaniem Diona, do Senatu miał stosunek „właściwy”. Był więc w oczach starożytnych wzorem dla późniejszego władcy dynastii Sewerów, Septymiusza Sewera^[6]. Nakazał usunąć z Rzymu stoików. Pomysłodawca rzymskiego Koloseum. Jego żoną była Domitilla Starsza; mieli trójkę dzieci. Jego następcą był starszy syn Tytus (79-81), później władzę objął drugi jego syn – Domicjan, który został zamordowany 18 września 96. Po śmierci Domicjana nastąpił okres panowania tzw. pięciu dobrych cesarzy.

• Dynastia julijsko-klaudyjska

• Cary M., Scullard H. H., Dzieje Rzymu. Od czasów najdawniejszych do Konstantyna. t. I, Warszawa 1992.
• Krawczuk A., Poczet cesarzowych Rzymu, Iskry, Warszawa 2006.
• Krawczuk A., Poczet cesarzy rzymskich, Iskry, Warszawa 2006.
• Swetoniusz, Żywoty cezarów, Wrocław: Ossolineum, 1987  (pol.).
• Tacyt, Dzieła t.I-II, Warszawa,1957, 2004.
• Władcy i wodzowie starożytności. Słownik, pod red. P. Iwaszkiewicz, W. Łoś, M. Stępień, Warszawa 1998.

• De Imperatoribus Romanis