Tarnoszyn (gmina)

Tarnoszyn
	gmina wiejska
	1934–1951
Państwo	Polska
Województwo	1934–39: lwowskie; (1939–44: dystrykt lubelski); 1944–51: lubelskie
Powiat	1934–39: rawski; 1940–45: hrubieszowski; 1945–51: tomaszowski
Data powstania	1 sierpnia 1934
Siedziba	1934–45: Tarnoszyn; 1945–51: Uhnów
Populacja (1946); • liczba ludności	; 9.781
Szczegółowy podział administracyjny
brak współrzędnych

Tarnoszyn (od 1951 Ulhówek) – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1934–1951^[3] w woj. lwowskim/lubelskim. Siedzibą władz gminy w latach 1934–45 był Tarnoszyn, a po wojnie Uhnów (będący równocześnie siedzibą gminy Uhnów, w której się znajdował)^[4].

Gminę zbiorową Tarnoszyn utworzono 1 sierpnia 1934 roku w województwie lwowskim, w powiecie rawskim, z dotychczasowych jednostkowych gmin wiejskich: Dyniska, Korczmin, Korczów, Krzewica, Rzeczyca, Staje, Szczepiatyn, Tarnoszyn, Ulhówek i Wasylów^[5].

Pod okupacją niemiecką gminę Tarnoszyn włączono do powiatu hrubieszowskiego w dystrykcie lubelskim Generalnego Gubernatorstwa (GG). Ponieważ granica między GG a Związkiem Radzieckim (a od 1940 między dystryktami lubelskim a galicyjskim w obrębie GG) przebiegała na rzece Sołokii, część Uhnowa (który przypadł ZSRR) na północ od Sołokii - Zastawie^[6] ze stacją kolejową Uhnowa (761 mieszkańców) - przyłączono do gminy Tarnoszyn; wyodrębniono też nową gromadę Hubinek. Tak więc gmina Tarnoszyn w latach 1940–45 składała się z 12 gromad: Dyniska, Hubinek, Korczmin, Korczów, Krzewica, Rzeczyca, Staje, Szczepiatyn, Tarnoszyn, Ulhówek, Wasylów i Zastawie^[7].

Na mocy dekretu PKWN z 21 sierpnia 1944 (Art. 12) uchylono podział administracyjny wprowadzony przez okupanta^[8]. Jednakże, ponieważ przedwojenny powiat rawski przestał istnieć (po przejęciu większej części jego obszaru przez ZSRR), obszar gminy Tarnoszyn pozostałby w powiecie hrubieszowskim. Z powodu bliższego położenia gminy względem Tomaszowa Lubelskiego, władze polskie przeniosły 9 sierpnia 1945 roku gminę do powiatu tomaszowskiego (woj. lubelskie)^[9]. W skład gminy wszedł także wąski pas przedzielonej granicą gminy Bruckenthal (położone na północ od Sołokii obszary gromad Domaszków, Ostobuż, Woronów i Tehlów).

Gmina została zniesiona w dniu 26 listopada 1951 roku w związku z przeniesieniem siedziby z Uhnowa do Ulhówka i zmianą nazwy jednostki na gmina Ulhówek^[10]. Manewr ten był powiązany ze zmianami terytorialnymi między Związkiem Radzieckm i Polską w ramach umowy o zamianie granic z 1951 roku. W toku zamian, gromady Korczów (oprócz północnej części) i Staje przy linii kolejowej Rawa Ruska–Krystynopol, południowa częsć Korczmina oraz pasmo dawnej gminy Bruckenthal zostały odłączone od gminy Tarnoszyn i włączone do ZSRR, a także powojenna siedziba gminy Tarnoszyn – Uhnów, pozostawiając przez to gminę Tarnoszyn bez urzędu gminy. W okrojonej gminie wieś Ulhówek posiadała najlepsze predyspozycje do ulokowania nowej siedziby gminy; przy okazji zmieniono też nazwę gminy na Ulhówek aby odpowiadała nowym realiom^[11].

W lipcu 1952 roku nowa gmina Ulhówek składała się z 8 gromad^[12]. Gmina Ulhówek zniesiono ostatecznie 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[13]. Ulhówek, Tarnoszyn, Rzeczyca i Szczepiatyn utworzyły gromadę Ulhówek, natomiast Dyniska i Hubinek weszły w skład gromady Dyniska, a Wasylów, Korczmin i Krzewica utworzyły gromady Korczmin^[14].

Przypisy

↑ W czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską; w 1951 jej fragmenty włączono do ZSRR
↑ Spis ludności z 14 lutego 1946 roku
↑ od 1 sierpnia 1934 do 25 listopada 1951 roku
↑ Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.
↑ Dz.U. z 1934 r. nr 64, poz. 550
↑ Włączoną do Uhnowa 1 lipca 1934 (Dz.U. z 1934 r. nr 56, poz. 498)
↑ Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG
↑ Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8
↑ Dz.U. z 1945 r. nr 26, poz. 160
↑ Dz.U. z 1951 r. nr 60, poz. 412
↑ Dz.U. z 1952 r. nr 11, poz. 63
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
↑ Uchwała Nr 16 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu tomaszowskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 23 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 3 grudnia 1954 r., Nr. 15, Poz. 64)

[1] W czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską; w 1951 jej fragmenty włączono do ZSRR

[2] Spis ludności z 14 lutego 1946 roku

[3] 1 sierpnia 1934 do 25 listopada 1951 roku

[4] Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.

[5] Dz.U. z 1934 r. nr 64, poz. 550

[6] Włączoną do Uhnowa 1 lipca 1934 (Dz.U. z 1934 r. nr 56, poz. 498)

[7] Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG

[8] Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8

[9] Dz.U. z 1945 r. nr 26, poz. 160

[10] Dz.U. z 1951 r. nr 60, poz. 412

[11] Dz.U. z 1952 r. nr 11, poz. 63

[12] Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa

[13] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191

[14] Uchwała Nr 16 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu tomaszowskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 23 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 3 grudnia 1954 r., Nr. 15, Poz. 64)

[a-15] zbawiony praw miejskich podczas wojny

[b-16] w 1939 włączona do GG (dystrykt lubelski)

[c-17] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f po wojnie w Polsce

[d-18] ursywą opisano gminy utworzone przez władze hitlerowskie

[e-19] strzałki wsteczne dotyczą stanu z 1939

[f-20] rzed wojną gmina jednowsiowa, podczas wojny wielowsiowa, po wojnie podzielona na jednowsiową gminę Oleszyce i wielowsiową gminę Oleszyce Stare

[a-21] w 1940 pozbawione praw miejskich przez okupanta, w 1945 nie uznane za miasto przez władze polskie

[b-22] 1951 w ZSRR

[c-23] większa część przeszła do ZSRR

[a-24] za II RP w pow. rawskim

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[A]

[B]

[C]

[D]

[E]

[F]

[A]

[B]

[C]

[A]

Przynależność wojewódzka	gubernia lubelska (1867−1912) gubernia chełmska (1912−15) gubernia lubelska (1915−1918) woj. lubelskie (II RP) (1919−39) dystrykt lubelski (1939−44) woj. lubelskie (PRL) (1944−75)
Miasta	Bełz (← 1940^[A]^[B]) Dubienka (do 1939^[A]) Grabowiec (do 1870) Horodło (do 1870) Hrubieszów Kryłów (do 1870) Uchanie (do 1870)
Gminy wiejskie (1867−1954 i 1973−75)	Bełz (← 1940−51^[C]) Białopole (od 1877) Chłopiatyn (1951−54) Chorobrów (← 1940−51 →) Dołhobyczów (← od 1905) Dubienka (od 1939) Dziekanów (1918−1936) Grabowiec Horodło (od 1877) Hrubieszów (do 1918) Hrubieszów (od 1973) Hulcze (1951−54) Jarosławiec (do 1925) Kozodawy (do 1877) Kryłów (do 1954) Krystynopol (← 1940−51 →) Miączyn Mieniany (1877−1954) Miętkie (do 1954) Mircze (do 1936 i od 1973) Mołodiatycze (do 1954) Moniatycze (do 1954) Ornatowice (do 1868) Poturzyn ← 1940–44 → Strzelce (do 1877) Strzyżów (do 1877) Tarnoszyn (← 1940–45 →) Telatyn ← 1940–44 → Trzeszczany (od 1973) Uchanie (od 1925) Waręż (← 1940−51^[C]) Werbkowice
Gromady (1954−72)	Białopole (1954−72) Chłopiatyn (1954−61) Czerniczyn (1954−72) Dołhobyczów (1954−72) Drohiczany (1954−59) Dubienka (1954−72) Dziekanów (1954−72) Gdeszyn (1954−61) Gozdów (1954−68) Grabowiec (1954−72) Horodło (1954−72) Horyszów (1954−61) Hostynne (1954−72) Hulcze (1954−72) Jarosławiec (1954−61) Kopyłów (1954−61) Kozodawy (1954−59) Kryłów (1954−72) Małków (1956−59) Matcze (1954−59) Miączyn (1954−72) Miętkie (1954−61) Mircze (1954−72) Modryń (1954−59) Mojsławice (1954−59) Mołodiatycze (1954−68) Mołożów (1956−61) Moniatycze (1954−72) Nieledew (1954−68) Oszczów (1954−59) Raciborowice (1954−61) Rogatka (1954−59) Siedliszcze (1954−61) Skomorochy Małe (1954−68) Skryhiczyn (1954−61) Stara Wieś (1962−72) Stefankowice (1954−68) Strzyżów (1954−72) Szychowice (1954−56) Szystowice (1954−59) Ślipcze (1954−61) Świdniki (1954−61) Teptiuków (1954−61) Teratyn (1954−68) Terebiniec (1954−59) Trzeszczany (1954−61) Trzeszczany (1969−72) Tuczapy (1954−56) Tuczępy (1954−59) Turkowice (1954−72) Uchanie (1954−72) Werbkowice (1954−72) Wiszniów (1954−61) Zawalów (1954−59) Zosin (1954−59) Żniatyn (1954−59)

Przynależność wojewódzka	gubernia lubelska (1867–1912) gubernia chełmska (1912–1915) woj. lubelskie (II RP) (1919–1939) woj. lubelskie (PRL) (1945–1975)
Miasta	Jarczów (do 1870) Komarów (do 1870) Łaszczów (do 1870) Tomaszów (Lubelski) (do 1940 → i ← od 1944) Tyszowce (do 1870)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–1975)	Bełżec^[A] (← 1944–54) Czerkasy (1874–1922) Dołhobyczów (do 1905 →) Jarczów (do 1940 → i ← od 1944) Komarów(-Osada) (do 1940 → i ← od 1944) Kotlice (do 1940 → i ← 1944–54) Krynice (do 1940 → i ← od 1944) Lubycza Królewska^[A] (← od 1945) Łaszczów (do 1874; 1922–40 → i ← od 1944) Machnów (1951–1954) Majdan Górny (do 1940 → i ← 1944–54) Majdan Sopocki (← 1923–40 → i ← 1944–54) Pasieki (1915–1940 → i ← 1944–54) Rogoźno (do 1874) Poturzyn (do 1940 → i ← 1944–54) Rachanie (do 1940 → i ← od 1944) Susiec (od 1973) Tarnawatka (do 1940 → i ← od 1944) Tarnoszyn (← 1945–1951) Telatyn (do 1940 → i ← od 1944) Tomaszów (1874–1915) Tomaszów Lubelski (od 1973) Tyszowce (do 1940 → i ← od 1944) Uhnów (← 1944–51) Ulhówek (od 1951)
Gromady (1954–72)	Antoniówka (1954–61) Bełżec (1954–72) Ciotusza Nowa (1954–59) Czartowiec (1954–59) Dobużek (1954–57) Dyniska (1954–59) Dzierążnia (1954–68) Gródek (1954–61) Hrebenne (1954–59) Jarczów (1954–72) Kazimierówka (1954–59) Komarów (1954–59) Komarów-Osada (1954–72) Korczmin (1954–57) Kotlice (1954–57 →) Krynice (1954–72) Kunki (1954–58) Lubycza Królewska (1954–72) Łaszczów (1954–72) Łosiniec (1954–61) Łykoszyn (1954–58) Machnów (1954–68) Majdan Górny (1954–68) Majdan Sopocki (1954–72) Majdan Wielki (1954–59 →) Niemirówek (1954–59) Niewirków (1954–57 →) Nowosiółki (1954–61) Paary (1954–59) Perespa (1954–72) Podhorce (1954–61) Posadów (1954–57) Rachanie (1954–72) Ruda Wołoska (1954–59) Skwarki (1954–61) Susiec (1962–72) Szarowola (1954–61) Tarnawatka (1954–72) Telatyn (1954–72) Tomaszów (1954–72) Tymin (1954–58) Typin (1962–72) Tyszowce (1954–72) Ulhówek (1954–72) Wieprzów Tarnawacki (1954–59) Wożuczyn (1954–72) Wólka Pukarzowska (1954–68) Zimno (1954–59) Zubowice (1954–59) Żurawce (1954–58)