Taner Akçam

Wygląd przypnij ukryj Taner Akçam
Ilustracja
Państwo działania

 Turcja
 Niemcy
 Stany Zjednoczone

Data i miejsce urodzenia

23 października 1953
Ölçek, Ardahan

profesor
Specjalność: historia, socjologia
Alma Mater

Orta Doğu Teknik Üniversitesi

Uczelnia

Clark University

Okres zatrudn.

od 1995

Strona internetowa

Taner Akçam (ur. 23 października 1953 w Ölçek w prowincji Ardahan) – turecki historyk i socjolog, od 1995 roku mieszkający w Stanach Zjednoczonych. Był pierwszym tureckim uczonym, który uznał odpowiedzialność Turcji za ludobójstwo Ormian i napisał kilka książek o tym wydarzeniu, takich jak A Shameful Act (1999), From Empire to Republic: Turkish Nationalism and the Armenian Genocide (2004), The Young Turks' Crime Against Humanity (2012), czy Killing Orders (2018). Jest uznawany za „wiodący międzynarodowy autorytet” w tej dziedzinie. Częsty udział Akçama w debatach publicznych na temat ludobójstwa Ormian porównuje się z rolą Theodora Adorno w debacie na temat Holocaustu w powojennych Niemczech.

Akçam opowiada się za próbą pogodzenia różnych ormiańskich i tureckich narracji na temat ludobójstwa i odejściem od zachowań, które wykorzystują te dwie narracje do wspierania narodowych stereotypów. „Musimy ponownie przemyśleć problem i umieścić oba społeczeństwa w centrum naszej analizy. Ta zmiana paradygmatu powinna skupić się na stworzeniu nowej przestrzeni kulturowej obejmującej oba społeczeństwa, przestrzeni, w której obie strony mają szansę uczyć się od siebie nawzajem”.

Wczesne lata

Urodził się w wiosce Ölçek w prowincji Ardahan w Turcji jako syn Dursuna i Perihan Akçamów. Jego rodzina jest pochodzenia meschetyjskiego. Akçam stwierdził, że wychował się w „bardzo zlaicyzowanej rodzinie”, a jego ojciec był ateistą. Studiował ekonomię na Orta Doğu Teknik Üniversitesi w Ankarze, którą ukończył w 1976 roku. W 1974 roku został aresztowany za udział w protestach studenckich przeciwko tureckiej inwazji na Cypr. W 1975 roku ponownie aresztowano go, tym razem za rozprowadzanie ulotek i rozwieszanie plakatów na mieście. (Akçam zauważa, że „trzeba było na to uzyskać specjalne pozwolenie od instytucji, która obecnie nazywa się Dyrekcją Oddziału Kontroli Specjalnej Inspekcji Generalnej ds. Bezpieczeństwa Stowarzyszeń, i że nawet z takim zezwoleniem można było zostać arbitralnie aresztowanym i zatrzymanym w komendzie policji przez 3–5 dni”).

9 marca 1976 roku, wkrótce po ukończeniu studiów, jako doktorant na tym samym wydziale został aresztowany za udział w tworzeniu dziennika studenckiego poświęconego traktowaniu Kurdów w Turcji Devrimci Gençlik (Rewolucyjna Młodzież) był czasopismem radykalnej, studenckiej organizacji lewicowej. Devrimci Yol („Droga Rewolucyjna”). Akçam wyjaśnił, że przyjął funkcję redaktora tego pisma w wieku 22 lat, czego nie uczynił żaden z jego rówieśników, wiedząc, że może za to znaleźć się w więzieniu. Jego obawy zmaterializowały się, gdy na początku 1977 roku usłyszał wyrok dziewięciu lat więzienia, w wyniku którego Amnesty International uznała go za więźnia sumienia. Z tej kary odsiedział rok, po czym uciekł z Centralnego Więzienia w Ankarze 12 marca 1977 roku, używając nogi żelaznego pieca do wykopania dziury. Otrzymał azyl polityczny w Niemczech Zachodnich w 1978 roku, później uzyskał ich obywatelstwo i mieszkał do czasu uzyskania stopnia doktora w 1995 roku.

Kariera akademicka

W sierpniu 1988 roku rozpoczął pracę jako naukowiec w Hamburger Institut für Sozialforschung na zaproszenie irańskiego uczonego Hadi Ressesade. Ressesade, który badał stosowanie tortur w Iranie, zaproponował, aby Akçam mógł przeprowadzić analogiczne badania na temat tortur stosowanych w Turcji. Następnie Akçam zdecydował się badać tematykę ormiańską po spotkaniu z niemieckim bibliotekarzem pochodzenia libańsko-ormiańskiego, który go do tego namawiał. W 1991 roku zorganizował warsztaty naukowe na temat Osmańskiego Trybunału Wojskowego, który w założeniach miał osądzić zbrodnie na Ormianach. Później wspominał: „W miarę postępów w badaniu masakr hamidiańskich, pomyślałem sobie: znam historię rewolucji francuskiej, rosyjskiej w 1917 roku, chińskiego komunizmu, ale nie znam historii Turcji”. Akçam początkowo niechętnie używał terminu „ludobójstwo” w odniesieniu do przemocy skierowanej przeciwko Ormianom w Imperium Osmańskim, ponieważ „określając to jako ludobójstwo, stajesz się członkiem zbiorowości związanej z przestępstwem, i to nie z jakimś zwykłym przestępstwem, ale ze zbrodnią ostateczną”. Uzyskał doktorat na Uniwersytecie Leibniza w Hanowerze za pracę pt. Turkish Nationalism and the Armenian Genocide: On the Background of the Military Tribunals in Istanbul between 1919 and 1922.

Akçam był uczniem innego badacza ludobójstwa Ormian urodzonego w Turcji, Vahakna Dadriana. W 1997 roku został nakręcony holenderski film dokumentalny zatytułowany „Een Muur van Stilte” (Ściana milczenia) w reżyserii Dorothée Forma na temat ich współpracy akademickiej.

Akçam był profesorem wizytującym historii na Uniwersytet Minnesoty w Stanach Zjednoczonych, po czym dołączył do Strassler Family Center for Holocaust and Genocide Studies na Clark University.

Po zabójstwie Hranta Dinka w 2007 roku Akçam uczestniczył w jego pogrzebie w Stambule, odwiedzając Turcję po raz pierwszy od czasu swojej ucieczki. Według „Intelligence Report”, czasopisma Southern Poverty Law Center:

Przyjaciel Dinka i jego ideowy sojusznik Taner Akçam, wybitny turecki historyk i socjolog jest członkiem Center for Holocaust and Genocide Studies na Uniwersytecie Minnesoty, uczestniczył w pogrzebie Dinka w Turcji, pomimo znacznego ryzyka dla własnego życia. Akçam, wiodący międzynarodowy autorytet w sprawie ludobójstwa Ormian, został zaocznie skazany na śmierć przez tureckich ultranacjonalistów po opublikowaniu w listopadzie 2006 roku jego książki A Shameful Act: The Armenian Genocide and The Question of Turkish Responsibility. Książka jest ostateczną analizą historyczną opartą w dużej mierze na oficjalnych dokumentach z archiwów rządu tureckiego

W 2008 roku, kiedy nominacja Akçama na przewodniczącego studiów nad ludobójstwem Ormian na Clark University została zakwestionowana przez miejscowych Turków jako stronnicza, Deborah Dwork, dyrektor Strassler Family Center for Holocaust and Genocide Studies, powiedziała, że „tożsamość etniczna lub religijna nie jest rozstrzygająca dla jakiejkolwiek nominacji” i że „zatrudniają najlepszych uczonych spośród kandydatów”.

29 stycznia 2020 roku prezydent Francji Emmanuel Macron wręczył Akçamowi Medal za odwagę w wyrazie uznania za „potępianie zaprzeczania” ludobójstwa Ormian.

Spory prawne

W styczniu 2007 roku rząd turecki oficjalnie wszczął dochodzenie przeciwko Akçamowi w związku z wypowiedzią z dnia 6 października 2006 roku w turecko-ormiańskim czasopiśmie „Agos”. Akçam skrytykował w nim oskarżenie redaktora naczelnego „Agos”, Hranta Dinka, za użycie terminu „ludobójstwo” w odniesieniu do ludobójstwa Ormian. Użycie tego terminu zostało zinterpretowane przez prokuraturę jako przestępstwo „znieważenia tureckości” na podstawie art. 301 tureckiego kodeksu karnego. Broniąc terminu „ludobójstwo”, Akçam ogłosił się pomocnikiem w obronie Dinka przeciwko oskarżeniom i wezwał czytelników do przyłączenia się do poparcia dziennikarza. Później, w styczniu 2007 roku, sąd w Stambule zdecydował o umorzeniu sprawy Akçama.

Akçam stanął w obliczu nękania po odkryciu jego tożsamości przez twórcę witryny internetowej „Tall Armenian Tale”, który nazwał Akçama „zdrajcą” i opublikował jego dane osobowe. Obawiając się represji po zabójstwie Hranta Dinka, Akçam wezwał Radę Koordynacyjną Organizacji Ormiańskich we Francji i prezydenta Nicolasa Sarkozy'ego do wywarcia presji na Ankarę, by go chroniła.

16 lutego 2007 roku Akçam został zatrzymany w Kanadzie na lotnisku w Montrealu przez prawie cztery godziny po przylocie samolotem ze Stanów Zjednoczonych. Miał wygłosić wykład na zaproszenie Wydziału Prawa Uniwersytetu McGilla i Uniwersytetu Concordia. Wyjaśniając swoje zatrzymanie, Taner Akçam mówił, że władze kanadyjskie opierały się na sfałszowanej wersji jego biografii na anglojęzycznej Wikipedii z grudnia 2006 roku, w której nazwano go terrorystą.

18 lutego 2007 roku został również zatrzymany na granicy Stanów Zjednoczonych i do tej pory nie odkrył powodu, dla którego wtedy go zatrzymano. Podczas objazdu z wykładami w 2007 roku spotkał się z dalszym nękaniem ze strony osób, które pojawiały się na jego wystąpieniach i zakłócały je. Jego biografia na Wikipedii została zmieniona w ramach kampanii internetowej zorganizowanej przeciwko niemu przez witrynę „Tall Armenian Tale”.

W październiku 2011 roku Akçam wygrał sprawę przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka, który orzekł, że tureckie przepisy przeciw „znieważeniu tureckości” stanowią naruszenie wolności słowa.

Wybrane publikacje

Przypisy

  1. ↑ a b Taner Akçam - scholar, author, ex-political prisoner, and courageous champion of civil liberties - joins the Strassler Center. Clark University, 17.05.2008. . (ang.).
  2. ↑ a b Cheterian 2015 ↓, s. 140–141
  3. ↑ de Waal 2015 ↓, s. 182.
  4. ↑ Ronald Grigor Suny. Truth in Telling: Reconciling Realities in the Genocide of the Ottoman Armenians. „The American Historical Review”. 114 (4), s. 938, 2009. DOI: 10.1086/ahr.114.4.930. (ang.). 
  5. ↑ a b David Holthouse: State of Denial. Turkey Spends Millions to Cover Up Armenian Genocide. Intelligence Repory, 2008. . (ang.).
  6. ↑ Ayda Erbal. The Armenian Genocide, AKA the Elephant in the Room. „International Journal of Middle East Studies”. 47 (4), s. 783–790, 2015. DOI: 10.1017/S0020743815000987. (ang.). 
  7. ↑ Taner Akcam 1953 a Turkish professor who denounced the Armenian Genocide. Gariwo. Garden of the Rightheos Worlwide. . (ang.).
  8. ↑ Tessa Hofmann. Open Wounds: Armenians, Turks, and a Century of Genocide by Vicken Cheterian. „Histoire sociale/Social history”. 49 (100), s. 662–664, 2016. DOI: 10.1353/his.2016.0046. (ang.). 
  9. ↑ Ertan Gün: Taner Akçam'la "soykırım" üzerine. Bizim Anadolu, 2010. (tur.).
  10. ↑ a b c d Peter Schilling. Is It Still Genocide if Your Allies Did It?. „Law & Politics”. 167, 2008. (ang.). brak numeru strony
  11. ↑ Brian Scott MacKenzie: This scholar escaped two Turkish prisons. Medium, 25.10.2015. . (ang.).
  12. ↑ a b Ali Murat Güven. Holdwater: The Mysterious American who Drives Armenians Mad. „Agos”, 18.05.2007. (ang.). brak numeru strony
  13. ↑ a b c Stefan Christoff. No shame in slaughter. „Montreal Mirror”. 22 (34), 2007. (ang.). brak numeru strony
  14. ↑ a b Taner Akçam. İletişim Yayınları. . (ang.).
  15. ↑ ST Center for International Studies Presents Taner Akcam, author of "A Shameful Act". „University of St. Thomas”, 2007. (ang.). brak numeru strony
  16. ↑ A Shameful Act: The Armenian Genocide and the Question of Turkish Responsibility. Armenian Studies Program. California State University, Fresno, 2007. . (ang.).
  17. ↑ The Armenian Genocide in the Ottoman Sources. Mershon Center. Ohio State University Knowledge Bank, 2006. . (ang.).
  18. ↑ Munro i Day 1990 ↓, s. 143.
  19. ↑ Özcan 2006 ↓, s. 200.
  20. ↑ Karpat 1975 ↓, s. 131.
  21. ↑ a b Can Dündar: Bir rüya gördü hapisten kaçtı. Miliyet, 9.01.2002. . (tur.).
  22. ↑ Elizabeth Kolbert: DEAD RECKONING. The Armenian genocide and the politics of silence. The New Yorker, 6.11.2006. . (ang.).
  23. ↑ Joe Mozingo: Turkish Writer Breaks Ranks on Genocide. 26.04.1999. . (ang.).
  24. ↑ Jonathan Q. Macmillan: Author Argues That Armenian Genocide Happened By, Contributing Writer. The Harvard Crimson, 15.03.2007. . (ang.).
  25. ↑ a b Cheterian 2015 ↓, s. 139–140
  26. ↑ The Process of State Formation in Turkey. Hamburger Institut für Sozialforschung, marzec 2002. . (ang.).
  27. ↑ Cheterian 2015 ↓, s. 140.
  28. ↑ Cheterian 2015 ↓, s. 141.
  29. ↑ a b Cheterian 2015 ↓, s. 142
  30. ↑ Taner Akçam, Ph.D.. Clark University. . (ang.).
  31. ↑ Nina Kouyoumdjian: Dadrian and Taner Akcam come to Harvard to discuss future of Turkey-Armenia relations. Harvard Armenian Society, 19.04.2006. . (ang.).
  32. ↑ Salpi Haroutinian Ghazarian: A Dutch Filmmaker. Armenian International Magazine. . (ang.).
  33. ↑ Dorothée Forma. IMDb. . (ang.).
  34. ↑ David Abel: Turkish historian to study genocide. The Boston Globe, 29.05.2008. . (ang.).
  35. ↑ Macron félicite un historien turc auteur d’un livre sur le génocide arménien. La Presse, 29.01.2020. . (fr.).
  36. ↑ Taner Akçam: Hrant Dink, 301 and a Criminal Complaintby. Agos, 06.10.2006. . (ang.).
  37. ↑ Aisha Labi: Turkish Scholar Sues to Overturn Law on 'Denigrating Turkishness. Chronicle of Higher Education, 31.07.2007. . (ang.).
  38. ↑ Turkish historian cleared of charges for declaring 'genocide'. The New Anatolian, 2.04.2007. . (ang.).
  39. ↑ Emine Ozcan: Akcam: I Have Never Been So Scared. BIA News Center, 9.08.2007. . (ang.).
  40. ↑ a b Juan Cole: Detained In Two Worlds Taner Akam Story. Informed Comment, 14.04.2007. . (ang.).
  41. ↑ Turkish Scholars. Tall Armenian Tale, 3.09.2008. . (ang.).
  42. ↑ Akçam, Hrant Dink olmasın' kampanyası. Sabah, 27.07.2007. . (tur.).
  43. ↑ a b c Robert Fisk: Caught in the deadly web of the Internet. The Independent, 21.04.2007. . (ang.).
  44. ↑ Paul Jay: A question of authority Our increasing reliance on Wikipedia changes the pursuit of knowledge Last Updated. CBC News Online, 22.06.2007. . (ang.).
  45. ↑ Cheterian 2015 ↓, s. 156.
  46. ↑ CASE OF ALTUĞ TANER AKÇAM v. TURKEY. Europejski Trybunał Praw Człowieka. . (ang.).
  47. ↑ Freedom to Publish Trial Opens in Turkey IPA Observers Call for Acquittal of Publisher Ragıp Zarakolu. International Publishers Association, 1.07.2012. . (ang.).
  48. ↑ Minnesota Book Awards. Friends of the Saint Paul Public Library. . (ang.).

Bibliografia

Kontrola autorytatywna (osoba):